Projectielen

Projectiel/explosief zijn objecten van harde materialen, bedoeld om afgeschoten te worden. Deze groep omvat voorwerpen als pijlpunten, kogels en slingerkogels die expliciet bedoeld zijn om afgeschoten te worden. Hieronder worden projectielen behandeld, welke niet gebruikt worden voor vuurwapens.

Speer

Definities; Militair (KNA) Wapen/gereedschap (PAN Functie) Speer-/Lanspunt ((Pan-typen 16-03) Brons (Pan-typen 16-03-01) IJzer (Pan-typen 16-03-02)

Een speer is een werp en steek wapen, welke zijn vorm vanaf de oudste vorm vrijwel onveranderd is. De speerpunt heeft een breed uitlopend blad, en is met een kokervormig uiteinde aan de houten schacht bevestigd. In de middeleeuwen ontwikkelde zich uit de speer, de lans. Bij de lans was de steel veel langer, en was er een extra metalen versteviging om harde klappen op te vangen. De eerste metalen, bronzen, speerpunten komen uit de Bronstijd, en waren nog kostbaar en zeldzaam. De ijzeren speer doet in de IJzertijd zijn intrede, tijdens de Romeinden ontstonden er diverse ijzeren vormen en maten. De speer, maar ook de afgeleide hellebaard en lans, werden tot in de 18e eeuw gebruikt.

Pijlpunten

Definities; Militair (KNA) Projectiel/explosief (PAN Functie) Pijlpunt (Pan-typen 14-01)

Brons (Pan-typen 14-01-02) IJzer (Pan-typen 14-01-03).

De basisvorm van de pijlpunt is vanaf de steentijd weinig veranderd. Metalen pijlpunten, eerst van brons, doen hun intrede in de Bronstijd. De Romeinen introduceerde hier de ijzeren pijlpunt. Bogen werden gebruikt voor de jacht, maar ze hadden ook een militaire functie. Dit is ook af te lezen aan de vorm van de pijlpunten. Binnen de jachtpijlen is de grootste variatie zichtbaar, afhankelijk van het wild dat je jaagt. Daarnaast zijn er ook stompe pijlen, welke werden gebruikt bij het wedstrijdschieten op houten vogels. De meest bekende, en succesvolste, militaire boog in de geschiedenis was de Engelse “long-bow”. Deze werd in de late middeleeuwen verdrongen door de kruisboog, welke effectiever was tegen plaatpantser. Binnen de militaire pijlen is minder variatie zichtbaar, en ontwikkelde met de verzwaring van het pantser mee. De vroegste pijlen hadden een breed driehoekige platte vorm, deze hadden geen effect op een plaatpantser. Daarom werden ze in de loop van de 13e eeuw vervangen door een compacter type. Hierdoor zien we in de late middeleeuwen pijlpunten, welke bladvormige zijn en een ruitvormige doorsnede hebben. De pijl van een kruisboog, heeft een lengte tussen de 35 tot 40cm en weegt gemiddeld 70 gram. Deze bestaat uit een houten schacht met een ijzeren, gedrongen en ruitvormig, pijlpunt. Het uiteinde van deze pijlpunt is kokervormig, zodat deze over de houten schacht geschoven kon worden.

Slingerkogel

Definities; Militair (KNA) Projectiel/explosief (PAN Functie) Slingerkogel (Pan-typen 14-02) Keramisch (Pan-typen 14-02-01) Lood (Pan-typen 14-02-02)

Slingerkogels zijn er van handgevormd gebakken klei (Keramiek) en gegoten lood. De exemplaren van keramiek komen in heel Zuid Nederland voor in rurale nederzettingen, en dateren vanaf de Midden IJzertijd. Het gebruik, en verspreiding, van loden slingerkogels in Noordwest-Europa hangt samen met het Romeinse leger. Ze worden dan ook vooral in de limesregio bij legerkampen en op slagvelden gevonden. Het gebruik van de loden slingerkogels lijkt beperkt te zijn tot het einde van de 1e eeuw.