* Onze kwetsbare Aarde
Inleiding
Vanuit de eenzaamheid in de ruimte hebben de astronauten Wubbo Ockels (1946-2014) en André Kuipers (1958) ons een boodschap van levensbelang doen toekomen:
Moeder Aarde is prachtig en een wonder, maar o zo kwetsbaar, Het is het enige ruimteschip, waarop wij vrij en gelukkig kunnen leven en mogen genieten van de prachtige natuur.
Foto: S. Postma. Opkomst van de Zon. Prachtig toch die Aarde.
Deze boodschap bracht mij op het idee om de kwetsbaarheid van onze Aarde onder uw aandacht te brengen.
Allereerst worden in dit artikel de bedreigingen, waaraan de Aarde vanuit de ruimte is blootgesteld, beschreven. Daar kunnen we als mens iets, maar niet zoveel aan doen.
In het tweede gedeelte van dit artikel worden items behandeld waar de mens wel degelijk iets aan kan doen.
Het betreft de volgende onderwerpen:
1. Overbevolking;
2. Voedseltekorten;
3. Energietekorten;
4. Oorlogen;
5. Uitsterven van bijenvolken;
6. Tekort aan kunstmest;
7. Oude levensgevaarlijke kerncentrales en nucleair afval;
8. Plastic afval in de oceanen;
9. Vervuiling van het milieu;
10. Aantasting van onze atmosfeer;
Tot slot een onderwerp, waar de mens niet zo zeer verantwoordelijk voor is, maar wel preventief moet ingrijpen.
11. Overstromingen door stijging van de zeespiegel.
Belangrijk is, dat onze jeugd van deze onderwerpen kennis neemt, want zij zullen straks het stokje moeten overnemen en dus nu al daadwerkelijk moeten meedenken en meewerken aan verbeteringen.
Het concept van dit artikel is voorgelegd aan de volgende heren met dank voor hun aanvullingen en reacties:
Piet Cloosterman:
Goed artikel
Hans Dik:
Een perfect verhaal. Je astronomische inleiding is fascinerend.
Ik ga niet uit van een mogelijke bijsturing om alles nog in positieve zin te keren.
Wij zijn niet in staat om harmonieus samen te werken om de problemen op te lossen.
De Apocalyps (ziektes, oorlog, honger en dood) zal over 200 – 300 jaar plaatsvinden.
Aad Meijdam:
Ik heb je artikel gelezen en allereerst mijn bewondering voor al het werk dat je ervoor hebt moeten doen.
Ik ben het van harte eens met de kenmerken van machthebbers op pagina 15, maar ben bang dat thans aan al die, in feite noodzakelijke kenmerken, geen enkele machthebber voldoet.
Ben verder benieuwd over de reacties die je op dit uitgebreide artikel zult ontvangen.
In ieder geval is met de thorium-centrale het energievraagstuk opgelost!!
I. De kwetsbaarheid van de Aarde als planeet
De Aarde maakt samen met 7 andere planeten deel uit van het Zonnestelsel. De 8 planeten draaien in een vaste baan om de Zon. Tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter en zelfs in de baan van Jupiter bevinden zich enorme zwermen van rots- en ijsblokken, de zgn. Asteroïden of ook wel Planetoïden genaamd. Zie afbeelding 1.
Afbeelding 1
Er zijn er tot op dit moment 300.000 geteld. De schatting van het totaal aantal Planetoïden ligt rond de 2 miljoen.
Ook deze rots- en ijsblokken draaien in een baan om de Zon.
Door onderlinge botsingen kunnen deze blokken uit hun baan geslingerd worden en vormen ze een gevaar voor de andere planeten. Ook de Aarde en de Maan kunnen een doelwit zijn.
Ze variëren in grootte van gruis tot afmetingen van 1 km.
Bijvoorbeeld: Apophis. Zie afbeelding 2.
Afbeelding 2: Apophis; 390 m lengte en 40 miljard kg aan gewicht
De meeste Planetoïden komen op Jupiter terecht vanwege haar grote massa en dus sterkere gravitatiekracht.
Inslagkraters op de Aarde slibben door wind en regen (erosie) dicht.
Op de Maan is dit door het luchtledige niet het geval en blijven de kraters eeuwig zichtbaar. Zie afbeelding 3.
Afbeelding 3 Inslagkraters op de Maan
De kleinere steentjes verbranden in de aardse atmosfeer en zijn zichtbaar als “vallende sterren”.
Buiten de baan van Neptunus bevinden zich ook nog eens enorme hoeveelheden materie, in de zgn. Kuiper gordel.
Deze gordel bevat vele miljarden komeetachtige rots- en ijsblokken.
De Kuiper gordel strekt zich uit op 4,5 miljard tot 7,5 miljard km afstand van de Zon.
En alsof dit nog niet genoeg is, bevindt zich op een afstand van 1500 miljard tot 15.000 miljard km ook nog een enorme wolk van rots- en ijsblokken, de zgn. Oortwolk.
Ook vanuit de Kuiper gordel en de Oortwolk kunnen Planetoïden en Kometen ons zonnestelsel binnendringen.
Kometen zijn ijsbrokken en kenmerkend is hun staart. Door de zonnewind wordt er ijs van deze Komeet weggeblazen en dit vormt de staart, die in het donker door opvallend zonlicht zichtbaar is. Zie afbeelding 1.
De Planetoïden, die betrekkelijk dicht langs de Aarde vliegen, worden aardscheerders genoemd en deze worden nauwlettend door NASA gevolgd. Zie tabel in afbeelding 4.
On June 19, 2014 there were 1483 potentially hazardous asteroids.Recent & Upcoming Earth-asteroid encounters:
Rapportage NASA: Afbeelding 4
Notes: LD means "Lunar Distance." 1 LD = 384,401 km, the distance between Earth and the Moon. 1 LD also equals 0.00256 AU. MAG is the visual magnitude of the asteroid on the date of closest approach.
Bijvoorbeeld: 2013 AG69
Deze Asteroïde van 15 m grootte zal op 8 juli 2014 de Aarde passeren op een afstand van 2,7 maanafstand, hetgeen overeenkomt met 384.000 x 2,7 = 1.036.800 km.
In het geval een grote Asteroïde de Aarde dreigt te raken dan is NASA in staat om met een ruimtetractor de Asteroïde uit zijn baan te trekken met als resultaat dat het projectiel ver langs de Aarde zal vliegen.
De baan van Apophis is in afbeelding 5 weergegeven en bij dreigend gevaar zal NASA in 2029 de Asteroïde 13.000 km moeten verplaatsen.
In afbeelding 6 is een afbeelding van de ruimtetractor weergegeven.
Afbeelding 5 De baan van Apophis
Afbeelding 6 Ruimtetractor
Vanaf 2000 tot 2014 zijn er 26 inslagen op Aarde geweest. De meeste van deze 26 Asteroïden zijn in onze dampkring ontploft en hebben nauwelijks schade aangericht.
Wel was er schade en waren er 1200 gewonden door de inslag van een Asteroïde in 2013 bij Tsjelabinsk in Rusland.
De explosie was 40x krachtiger dan de atoombom op Hiroshima in 1945.
Een enorme inslag heeft zich in 1908 voorgedaan in Siberië en deze explosie was 1000x krachtiger dan de Hiroshima bom. In een gebied van 2000 km² zijn miljoenen bomen weggevaagd.
65 miljoen jaar geleden heeft er op het schiereiland Yucatan in Mexico een enorme inslag plaats gevonden.
De buitenste ring van de inslagkrater is 300 km in diameter. Een enorme hitte explosie is het gevolg geweest, waardoor er op de gehele Aarde vuurhaarden zijn ontstaan. Stofwolken hebben de Aarde gedurende 10 jaar verduisterd waardoor er geen plantengroei mogelijk was en de planteneters uitstierven en werd daarmee ook het einde van de dinosauriërs ingeluid.
De Aarde is 4,5 miljard jaar geleden ontstaan en heeft vooral tijdens haar ontwikkeling veel inslagen te verduren gehad. De baan van de Aarde is vrijwel schoongeveegd.
Toch vallen er jaarlijks nog zo’n 1 miljoen kg aan meteorieten neer op de Aarde.
De meeste van deze meteorieten komen in zee terecht (75% van de Aarde is water).
Sommige meteorieten zijn ter grootte van een flinke kei en kunnen dus wel schade aanrichten.
Met ons onderwerp “kwetsbaarheid van de Aarde” neem ik u mee terug naar het verleden en wel naar de uitspraken van Nostradamus. Nostradamus is geboren als Michel de Nostredame en leefde van 1503 tot 1566.
Hij was apotheker, ziener en voorspeller.
In zijn almanakken en brieven heeft hij o.a. de wereldoorlogen en de oorlog met Napoleon voorspeld.
In zijn brieven (anno 1555) aan zijn zoon César schreef hij het volgende:
“ Ik voorzie zulke stortvloeden en overstromingen dat er geen plek op de wereld zal zijn dat niet zal zijn overstroomd en dat voor lange tijd alles is verwoest met uitzondering van het weer en de ruimte. Na deze overstromingen zal er uit de hemel zo’n grote hoeveelheid vuur en gloeiende stenen vallen dat niets zal ontkomen aan deze laatste verwoestende brand. Het leven op Aarde zal ophouden te bestaan.”
De ervaring heeft ons geleerd, dat lang niet alle voorspellingen zullen uitkomen. Laten we vertrouwen op het vernuft van de mens en kijk naar wat er al bereikt is op het gebied van ruimtevaart en waterbouwkunde:
Als je geen deel bent van de oplossing, ben je een deel van het probleem.
II. De kwetsbaarheid van het leven op Aarde
De volgende items komen aan de orde:
1. Overbevolking;
2. Voedseltekorten;
3. Energietekorten;
4. Oorlogen;
5. Uitsterven van bijenvolken;
6. Tekort aan kunstmest;
7. Oude levensgevaarlijke kerncentrales en nucleair afval;
8. Plastic afval in de oceanen;
9. Vervuiling van het milieu;
10. Aantasting van onze atmosfeer;
11. Overstromingen door stijging van de zeespiegel.
Ondanks deze bedreigende items zal de Aarde het in ieder geval als planeet overleven.
Ad II.1 Overbevolking
De totale wereldbevolking is in 2014: 7,24 miljard. De prognose voor 2050 is geraamd op: 9,8 miljard.
Afbeelding 7
In afbeelding 7 is de situatie aangegeven tussen 1895 en 1995.
Vanaf heden (2014) tot 2050 neemt de bevolking nog eens met 35% toe!
Een rem op de groei van de wereldbevolking is met het nemen van maatregelen niet te verwachten, omdat:
iedereen alleen aan zijn eigen situatie denkt;
de overheid het krijgen van kinderen nooit zal kunnen verbieden;
door de vooruitgang op medisch gebied de mens steeds langer zal leven;
de kindersterfte in de derde wereld landen sterk zal afnemen;
iedere poging om geboorte beperkende maatregelen door te voeren in islamitische landen en in landen waar de katholieke kerk machtig is, kansloos is.
Het stijgen van de welvaart bevordert wel de geboortebeperking. Maar in de ontwikkelingslanden zal dit slechts langzaam gaan.
Ad II.2 Voedseltekorten
De mens verschijnt op Aarde zonder bezittingen van voedsel, land en oceanen. Voor de productie van voedsel is land en zee een must.
Het blijkt dat er een enorm verschil in de wereld tussen bevolkingsgroepen bestaat in de exploitatie van deze middelen.
Elke vorm van consumptie kan omgerekend worden in een stukje grond en zee, dat nodig is voor de productie van voedsel.
Dit wordt aangeduid met de term: ECOLOGISCHE VOETAFDRUK.
Zie afbeelding 8.
Afbeelding 8
In afbeelding 9 is van een aantal landen aangegeven hoe de werkelijke verdeling is.
En dan te weten, dat de vraag naar voedsel met namen in de ontwikkelingslanden alleen maar zal toenemen!
Afbeelding 9: Deel van het land/water in hectare voor de voeding van een
persoon
Het Amerikaanse Ministerie van Energie berichtte op 19 mei 2014:
“Voedselonzekerheid voor 49 miljoen Amerikanen. Er is een snel groeiend aantal gezinnen met een steeds groter wordende armoede.”
In 1798 publiceerde Thomas Malthus “Essay over het Principe van Bevolking”.
Zijn voorspelling, “Malthusiaanse Catastrofe” genaamd, is gebaseerd op het idee dat de bevolking ongecontroleerd toeneemt en dat de daling van beschikbaar voedsel per persoon uiteindelijk zal leiden tot een catastrofe.
Gedurende de eerste 3 maanden van 2014 heb ik 8 colleges over Climate Change gevolgd op de Universiteit van Exeter (GB). College nr. 6 werd gegeven door professor Sarah Gurr met als onderwerp: Climate Change and Food Security.
Het onderwerp betrof de veranderingen in gewassen en opbrengsten over de komende jaren.
Ongeveer 75% van de wereldbevolking leeft in ontwikkelingslanden en is de grootst groeiende bevolking. De vraag is wat gaan deze mensen bij verdere ontwikkeling eten?
Tarwe, rijst en mais zijn voor hen de belangrijkste voedingsbronnen. Aardappels worden steeds populairder.
Het komt er op neer, dat onze voedselproductie in de komende 50 jaar moet verdubbelen om aan de vraag te kunnen voldoen.
Een van de grootste problemen hierbij is water om de landerijen te besproeien.
Een andere bedreiging is plantenziekte.
Een derde bedreiging welke de oogst in ontwikkelingslanden in gevaar kan brengen, is een gebrek aan inzet van menselijke arbeid door allerlei ziektes, zoals HIV/aids, ebola en malaria.
Sinds 1960 is er een enorme groei geweest in de wereld voedsel productie door het toenemend gebruik van kunstmest, onkruidverdelgers, insectenverdelgers en chemische bestrijdingsmiddelen, maar ook door schaalvergroting en mechanisatie.
Enorme velden met eenzelfde gewas (monocultuur) brengen ernstige risico’s, met zich mee door schadelijke insecten en ziekteverwekkers. In de UK heeft er in 2012 een enorme afsterving plaats gevonden van essen door schimmels (bladverlies en afsterven van de kruin).
In 1840 is 15% van de Ierse bevolking door honger omgekomen en is 1 miljoen van de bevolking uit noodzaak geëmigreerd vanwege de aardappelziekte.
Aantasting door schimmel is de meest ernstige bedreiging. Wereldwijd zijn de kosten van verlies ten gevolge van schimmel 60 miljard US dollar.
Hiermee had 38% van de wereldbevolking gevoed kunnen worden.
Op dit moment is er geen sprake van opwarming van de Aarde, maar de klimaatverandering behelst wel, dat noordelijker streken warmer worden. Dat heeft tot gevolg, dat schimmels zich per jaar 7 km noordwaarts verplaatsen.
Wetenschappers in Exeter doen onderzoek en zijn bezig naar het zoeken van een immuunsysteem voor de gewassen, het gebruik van bio bescherming met bodembacteriën en het ontwikkelen van nieuwe bestrijdingsmiddelen.
Op de website The Global Food Security worden een aantal aanbevelingen gedaan:
a. * Productiviteit zal verder moeten worden verhoogd, maar niet door het kappen van bossen;
b. * Plantenziektes moeten worden voorkomen;
c. * Er wordt ongeveer ⅓ van ons voedsel weggegooid. De ouderen onder ons, die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt bewaren restjes. Bij jongeren zie je veelal wat overblijft in de vuilnisemmer belanden;
d. * De vraag is of wij moeten doorgaan met de productie van biobrandstof uit mais en suikerriet. In 2008 werd hiervoor al 10% van de wereldproductie ingezet;
e. * Vleesconsumptie zou beperkt moeten worden: Voor 1 kg vlees is 7-10 kg graan nodig.
Alhoewel…. Een biefstukje of een karbonaadje is moeilijk te versmaden;
f. * Er komen minder pesticiden beschikbaar.
* Ongeveer ¾ van het waterverbruik wordt gebruikt voor landbouwirrigatie.
In 2025 zal er sprake zijn van een toename van 25% en dit kan leiden tot allerlei (militaire) conflicten.
Al geruime tijd zijn hierover conflicten met Israël.
Ad II.3 Energietekorten
Het blijkt niet eenvoudig te zijn om een juist beeld te krijgen van de wereldwijde energievoorraden en energieverbruiken.
De Nederlandse Rijksoverheid bericht via het Planbureau voor de Leefomgeving, dat er nog voldoende kolen zijn voor 220 jaar en de olie- en gasvoorraad nog voldoende is voor 50 tot 100 jaar.
Het Amerikaanse Ministerie van Energie komt met de volgende gegevens:
Vanaf 2002 tot 2025 is er sprake van een toename aan energiebehoefte van 57% en dat betekent dat de energievoorraden niet langer dan 2025 toereikend zullen zijn.
In dit onderzoek is de ontginning van schaliegas nog niet meegenomen. De tijd van beschikbaarheid zal hiermee zeker wat opgerekt worden.
In Nederland is in september 2013 een Energieakkoord gesloten tussen het bedrijfsleven, de milieubeweging en de vakbonden.
Een aantal punten uit dit Energieakkoord:
a. Een toename van het aandeel van hernieuwbare energieopwekking
(nu 4 procent) naar 14 procent in 2020 en een verdere stijging van dit
aandeel naar 16 procent in 2023.
b. Het sluiten van 3 kolencentrales per 1 januari 2016 en op 1 juli 2017 het
sluiten van de 2 resterende kolencentrales.
De duurzame energie opwekking zal met windturbines opgewekt worden.
Op dit moment staan er in Nederland 2200 windturbines en die leveren samen 4% van onze elektrische energiebehoefte. Uitbreiding naar 16% betekent, dat er in totaal +/- 10.000 windturbines in Nederland komen te staan.
Om twee redenen is gekozen voor duurzaam:
a. De uitstoot van CO2 te beperken, omdat dit als broeikasgas de oorzaak zou zijn van de opwarming van de Aarde. In de
afgelopen 8 jaar is er geen sprake meer geweest van opwarming van de Aarde, terwijl het CO2 gehalte in de atmosfeer wel
gestegen is tot 400 ppm.
Wel zien we een klimaatverandering optreden met vooral regionale verschillen. De menselijke schuld moet veel meer gezocht
worden bij boskap en verder bij natuurlijke oorzaken en niet bij de CO2 uitstoot.
b. Fossiele brandstoffen zullen ooit opraken.
De keuze voor windturbines en de vroegtijdige sluiting van 5 kolencentrales kan ons fataal worden. In de eerste plaats zijn er veel nadelen verbonden aan windturbines, maar in dit verband is het vooral van belang er op te wijzen, dat windturbines niet draaien bij een zwakke of een te sterke wind en er dus altijd conventionele centrales als back-up moeten blijven. Een tweede punt is, dat de elektriciteit behoefte tijdens de nacht altijd kleiner zal zijn en dat je dan de opgewekte stroom tegen dumpprijzen moet zien te verkopen.
Met dit euvel kampen Denemarken en Duitsland al. Conventionele centrales kunnen “gas” terugnemen.
Verder weten we uit ervaring, dat de leveranciers van gas en olie niet betrouwbaar zijn en we voor de levering en de kostprijzen van hen afhankelijk zijn. Daar komt nog bij, dat de Overheid mateloos profiteert met belastingheffingen.
Nu al klaagt het bedrijfsleven over veel te hoge energiekosten, waardoor zij hun producten niet meer concurrerend kunnen leveren.
Een betere oplossing was geweest om 5 à 6 kerncentrales te plaatsen.
Dit zouden dan Nieuwe Generatie kerncentrales (Westinghouse AP100) moeten worden of nog beter de superveilige Thorium centrales. Het radioactieve afval uit deze centrales heeft een halfwaardetijd van 100 jaar, terwijl het afval van de Uranium centrales (=Plutonium) 100 duizenden jaren veilig opgeborgen moet worden.
Thorium centrales hebben bovendien het voordeel, dat ze het gevaarlijke Plutonium mee kunnen “opbranden”.
Thorium centrales worden nu al aangekondigd als de grootste energiedoorbraak sinds het vuur. China, India en Japan zullen binnen 10 jaar de beschikking hebben over de Thorium centrales. Bovendien is er voldoende Thorium om de hele wereld gedurende duizenden jaren van energie te kunnen voorzien.
Ad III.4 Oorlogen
Twaalf landen zijn in oorlog en 54 landen zijn verwikkeld in een gewapend (burgeroorlog) conflict.
Wereldwijd zijn er 200 guerrillagroepen, hetgeen leidt tot enorme volksverhuizingen met als gevolg spanningen en
problemen in de opvanglanden.
Op dit moment zijn er 53 miljoen vluchtelingen.
Een overzicht van de slachtoffers van de zeven meest gruwelijke oorlogen:
1. Mongoolse veroveringstochten, 12e en 13e eeuw. Onder leiding van Dzjengis Khan en zijn opvolgers veroverden de Mongolen een gebied van Estland in het westen, via Iran en Rusland tot het zuidoosten van China, een van de grootste rijken ooit. Bij de veroveringstochten vielen 30 tot 60 miljoen doden.
2. An Shi-opstand, 755 - 763. Met de afscheiding van het noordelijke deel van het Chinese rijk begon een 12 jaar durende oorlog die 36 miljoen mensen het leven kostte. Dat was 15 procent van het totaal aantal mensen dat toen op Aarde leefde, een record dat nooit meer is gebroken.
3. Qing versus Ming, 1616-1662. Twee Chinese Keizerrijken maakten elkaar het leven zuur met 25 miljoen slachtoffers tot gevolg.
4. Witte Lotusopstand, 1794 - 1804. Weer in China, weer met de Qing-dynastie in de hoofdrol. Bergvolken in het Zuidwesten van het Qing-rijk kwamen in opstand tegen de belastingpolitiek van hun overheersers. De rebellie werd de kop in gedrukt ten koste van 16 miljoen doden.
5. Taipingopstand, 1850 - 1864. De tot het christendom bekeerde Hong Xiuquan leidde op basis van visioenen een opstand tegen de heersende Qing-dynastie in China. 20 miljoen doden waren het gevolg.
6. Eerste Wereldoorlog, 1914 - 1918. In 4 jaar vielen er in de oorlog tussen Duitsland en het Oostenrijk-Hongaarse rijk aan de ene kant en de geallieerden (Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland) aan de andere kant 20 miljoen doden.
7. Tweede Wereldoorlog, 1939 -1945. 60 tot 72 miljoen dodelijke slachtoffers. Met 23,4 miljoen doden verloor de Sovjet-Unie de meeste inwoners. China volgde met 10 tot 20 miljoen slachtoffers. Procentueel heeft Polen het zwaarste te verduren gehad: het verloor 16,5 procent van zijn bevolking (5,7 miljoen mensen).
In afbeelding 10 treft u een grafiek van de wereldbevolking aan vanaf het jaar 750 tot 2014.
Op de verticale as zijn de aantallen mensen vermeld x 1000. Het getal 7000 komt dus overeen met 7 miljard.
In afbeelding 11 is grafisch het percentage uitgezet aan oorlogsslachtoffers ten opzichte van de wereldbevolking op dat moment. De nummers op de horizontale lijn komen overeen met de nummers uit het bovenstaande overzicht van oorlogen.
Afbeelding 10
In de grafiek van afbeelding 10 zien we, dat de bevolkingsgroei vanaf 1950 enorm is toegenomen.
In 60 jaar tijd is de wereldbevolking met bijna 5 miljard mensen toegenomen.
De groei vanaf het jaar 750 tot 1950 en dat is 1200 jaar was “slechts” een groei van 2 miljard mensen.
Als de trend van de huidige groei doorzet en de mensheid gaat ook nog eens meer consumeren dan krijgt de Aarde het zeer zwaar te verduren.
Afbeelding 11
Bij oorlogen gaat het altijd om Macht, Geld of Geloof.
Er zou een betere verstandhouding moeten komen tussen de machthebbers en bij de aanstelling van deze mensen zou moeten gelden” the just (wo)man on the just place”:
Dus: geen strafblad, geen malversaties, betrouwbaar, eerlijk, leidinggevende capaciteiten, brede cultureel maatschappelijke belangstelling, mensenkennis, communicatieve vaardigheden, talenkennis, stressbestendig, niet impulsief, welbespraakt en een goede gezondheid.
Ad III.5 Uitsterven van bijenvolken
Wij hebben een vrij grote tuin met veel soorten planten en bloemen. Er waren altijd veel bijen bezig om honing te vergaren en daarmee hun bestuivingstaak uit te voeren. In de afgelopen 2 jaar was er geen bij meer te bekennen. Uit allerlei berichten is te vernemen, dat er sprake is van een grote bijensterfte.
De wereldberoemde wetenschapper Albert Einstein heeft de volgende uitspraak gedaan:
“If the bee disappeared off the surface of the globe then man would have four years of life left. No more bees, no more pollination, no more plants, no more animals and no more man.”
Een van de reden van bijensterfte is het overmatig gebruik van bepaalde bestrijdingsmiddelen.
Kleine hoeveelheden van dit gif zijn al voldoende om het oriëntatie vermogen van de bij te blokkeren, waardoor hij zijn korf niet meer kan terugvinden.
9 juli 2015: Onderzoek van Harvard University levert het onomstotelijk bewijs: neonicotinoiden zijn bijenmoordenaars en veroorzaken zelfs exponentiële sterfte onder de insecten. De pesticiden zijn de directe oorzaak van CCD, colony collapse disorder, ofwel het instorten van bijenvolken. De resultaten van het onderzoek werden al in juni 2014 gepubliceerd in het tijdschrift Bulletin of Insectology.
Een andere boosdoener is de varroamijt, die volledige bijenvolken kan uitroeien.
In de afgelopen 20 jaar is de helft van de bijenstand al verdwenen!
Bij een bezoek aan een aardbeien kwekerij vertelde de kweker, dat hij ook geen bijen meer had en dat de bestuiving nu was overgenomen door hommels.
In hoeverre hommels wel bestand zijn tegen bestrijdingsmiddelen is mij niet bekend, maar het kan natuurlijk zo maar gebeuren dat ook de hommels hier problemen mee krijgen en dan zijn echt de rapen gaar.
Nader onderzoek en actie is dus geboden!
Ad III.6 Tekort aan kunstmest
De vraag naar kunstmest door niet-Westerse landen neemt toe. Met name door hogere inkomens in China, India en Brazilië stijgt de vraag naar kip- en rundvlees, waardoor de vraag naar graan stijgt, waardoor de vraag naar kunstmest stijgt. De bodemvoorraden van kali en fosfaatgesteente zijn echter eindig, waardoor schaarste en prijsstijging op de wereldmarkt kan ontstaan. De fosforpiek, waar de vraag de productie overschrijdt, zal rond 2035 zijn.
De wereld voorraad aan fosfor is nog voldoende voor 200-300 jaar. Het probleem is een verwerkingsfabriek, die voldoet aan de milieutechnische eisen van deze tijd. De fosforfabriek Thermphos (de enige fosforfabriek in Europa) is in november 2012, met name door het veroorzaken van milieuproblemen, failliet gegaan.
Het overmatig gebruik van kunstmest leidt vaak tot een verontreinigd milieu. Doordat de minerale voedingsstoffen goed oplosbaar zijn in water, komt veel voeding slechts gedurende een korte tijd ter beschikking van planten. Een teveel aan voeding wordt uitgespoeld via het grondwater en eindigt in vijvers en oceanen.
Ter voorkoming van deze problemen wordt er in de biologische landbouw veel aan gedaan om uitspoeling van voedingsstoffen te voorkomen — in ieder geval voor zover dat de natuurlijke uitspoeling zou overtreffen. Voor deze vorm van landbouw geeft men daarom de voorkeur aan het gebruik van organische meststoffen, bijvoorbeeld compost, dierlijke mest of groenbemesting.
In de biologische landbouw streeft men naar het vermijden van kortwerkende voedingsstoffen zoals kunstmest.
Met natuurlijke bemesting wordt het bodemleven verbeterd, wat bij het gebruik van kunstmest niet het geval is.
II.7 Oude levensgevaarlijke kerncentrales en nucleair afval
Wij herinneren ons ongetwijfeld de ontploffing van reactor 4 in de centrale van Tsjernobyl (26 april 1986), waar vele doden zijn gevallen en miljoenen mensen met stralingsziektes (kanker) zijn opgezadeld. Het gebied van de ramp is nog steeds onbewoonbaar voor mensen. Wonderbaarlijk is wel dat flora en fauna zich geheel heeft hersteld.
Er zijn 66 soorten zoogdieren geteld en 280 soorten vogels. Volgens een lokale expert doet de natuur het zelfs beter dan vóór de ramp.
Wel zijn er genetische veranderingen bij sommige diersoorten aangetroffen. Gebleken is dat wilde diersoorten minder gevoelig zijn voor kanker dan de menselijke populatie en een soort weerstand voor straling opbouwen.
Een grote bedreiging voor de mensheid:
In Oost Europa staan nog 17 andere kerncentrales à la Tsjernobyl.
In die tijd was ik als Algemeen Directeur verbonden aan een bedrijf met ruim 400 medewerkers, welke fotografisch papier en film produceerde voor de grafische industrie.
Vellen film, in allerlei formaten, werden verpakt in zwarte plastic zakken en vervolgens werd de gevulde plastic zak in een keurige kartonnen doos verpakt. De film was op deze manier lichtdicht verpakt. In 1987 kwamen er vanuit de markt klachten, dat ondanks de lichtdichte verpakking de filmvellen belicht waren.
Er is toen een grootscheeps onderzoek gestart om de oorzaak te achterhalen. Na intensief speurwerk bleek het de kartonnen doos te zijn, die het euvel veroorzaakte.
Kwalitatief hoogstaand karton wordt gemaakt van hout en het hout was afkomstig uit oost Europa.
Het hout bleek licht radioactief te zijn.
De fall-out van het ongeluk in Tsjernobyl trok over een groot deel van Europa. In Nederland kreeg het RIVM (Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu) de opdracht om meer metingen te doen dan normaal.
Er werd een graasverbod ingesteld om besmetting van melk te voorkomen. Tevens mocht net geoogste bladgroente niet verkocht worden.
Onverantwoord en een misdaad tegen de mensheid is het dumpen van nucleair afval in de Barentsz Zee:
Door de nucleairee revolutie na de Tweede Wereldoorlog wordt de complete regio nu bedreigd met radioactieve straling. Boosdoeners zijn de Russische Noordelijke Vloot en nucleaire ijsbrekers die hun thuishavens hebben in plaatsen op het Russische Kolaschiereiland op de grens met Noorwegen en Finland.
Het Kolaschiereiland is grotendeels een heuvelachtig wildernisgebied bewoond door rendieren, veelvraten en bruine beren. Maar de kust met een beroemde haven als Moermansk is een gevaarlijk gebied. In de Lista-fjord vlak bij de Noorse grens liggen tienduizenden gebruikte kernstaven van de Russische Noordelijke Vloot opgeslagen. Veel van die kernstaven liggen opgeslagen zonder bescherming tegen het extreme weer. Slechts een betonnen container moet voor bescherming zorgen. Maar door de extreme kou 's winters en het ontdooien in de lente en zomer vertonen veel containers scheuren waardoor ze beginnen te lekken. Een gebied van twee vierkante kilometer is al radioactief besmet en voert radioactief besmet water af naar de Barentsz Zee.
Ander nucleair afval van de Russische marineschepen en atoomijsbrekers van de koopvaardijvloot wordt, omdat er geen geld is om het naar de Mayar-verwerkingsfabriek in de zuidelijke Oeral te sturen, opgeslagen in opgelegde onderzeeboten en schepen. Sommige opslagboten zijn er zo slecht aan toe dat ze met moeite door het inpompen van lucht drijvende kunnen worden gehouden. De slechte betaling en discipline van het personeel van de Noordelijke Vloot zorgt er voor dat incidenten schering en inslag zijn.
Op de eilandengroep Nova Zembla zijn atoomproeven gehouden. De op het zuidelijke eiland van Nova Zembla wonende Nenets, de oorspronkelijke bevolking, werd naar het vasteland gedeporteerd. Door de radioactieve straling, dat zich in het korstmos opslaat van de toendra, ontstaan weer grote problemen. De rendieren waar de Nenets van leven eten het besmette korstmos en als de Nenets rendiervlees eten worden ze zo het slachtoffer van de radioactieve vuilnishoop die Barentszregio heet. Onder de Nenets zijn mede door de kernproeven op Nova Zembla veel gevallen van kanker geconstateerd.
Op de Barentsz Zee is de dreigende nucleaire vergiftiging nu bekend dankzij het ongeluk met de Kursk en de in 1989 vergane Komsomolets ten zuiden van Bereneiland. Veel minder bekend is dat de Russen in de Barentsz Zee 14 kernreactors hebben gedumpt, één afgedankte kernonderzeeër hebben afgezonken, 17 radioactief besmette schepen hebben laten zinken en duizenden stuks nucleair afval overboord hebben gegooid! In de hoogtijdagen van het Sovjetrijk voer het ijsbrekerbevoorradingsschip Lepse telkens uit om containers met kernafval te lozen in de Barentsz Zee. In totaal zijn 11.000 containers geloosd. Een ooggetuige heeft verklaard, dat deze containers na het in zee storten niet wilden zinken. Vanaf het schip zijn toen met machinegeweren net zo lang gaten geschoten in de containers totdat ze zonken! Toch zijn er bij metingen van Noorse schepen in de Barentsz Zee gek genoeg nog geen alarmerende waardes gevonden. Maar de in schepen, op het land en in zee liggende nucleaire dreiging wordt langzaam maar zeker op scherp gezet door aantasting van de omhulling. Tsjernobyl in slow motion…
Om het stralingsgevaar in Moermansk te beteugelen is 1000 miljard Euro nodig. Rusland zegt dit niet te kunnen betalen en rekent op de financiering door Europa.
Bovenstaand feitenmateriaal is slechts het topje van de ijsberg, maar het geeft u wel een indruk wat er op dit gebied mis is of mis kan gaan. Stralingsbronnen zijn niet meer uit onze samenleving weg te denken. Echter, we zullen er beter mee om moeten gaan, opdat onze volgende generaties niet met een wereld worden geconfronteerd, welke slecht leefbaar is of in het ergste geval ten onder gaat aan een veelheid van kankergevallen.
Niettemin zal de mens om in haar energiebehoefte te voorzien, gebruik moeten maken van kernenergie. Vuur en water kunnen of een vriend of een vijand zijn. Het is maar hoe je er mee omgaat. Er komen nu superveilige (Thorium) centrales in zicht, die zekerheid geven voor voldoende levering van elektriciteit. Fossiele brandstoffen geven door de onbetrouwbaarheid van de leveranciers geen zekerheid. Een land vol met windmolens is verre van fraai, veroorzaakt lichamelijke problemen en heeft onzekerheden betreffende
de productiviteit (windkracht).
II.8 Plastic afval in de oceanen;
In de afgelopen decennia is de mens zeer onzorgvuldig omgegaan met plastic (kunststof) afval. Via rioleringen, sloten, kanalen en rivieren kwam dit afval in zee en de oceanen terecht.
Plastic vergaat niet, maar wordt wel door invloed van het zeewater en de golfslag afgebroken tot kleine deeltjes van soms microscopische afmetingen. Deze kleine deeltjes worden door zeedieren als voedsel gezien. Via kwallen, schildpadden, vogels en vissen komt dit gevaarlijke en soms giftig afval (toxinen) in de voedselketen terecht.
Een groot gedeelte (men schat dit op ongeveer 5%) van de oceanen is bedekt met deze plasticsoep. In de literatuur wordt een oppervlakte genoemd van 700.000 tot 15 miljoen km² en de hoeveelheid komt neer op 100 miljoen ton.
Dit is een gebied van minstens 34x Nederland.
Geconstateerd is, dat de soep een dikte heeft van soms wel 4 km.
Vele schepen lopen averij op door die troep en de schatting is, dat de schade ongeveer 1 miljard US Dollar per jaar bedraagt.
In de Stille Oceaan, de Indische Oceaan en de Atlantische Oceaan komen ringvormige stromingen voor, Gyren genaamd, waardoor het plastic op een hoop wordt gedreven.
Zie afbeelding 12
Afbeelding 12 Zeestromingen in de oceanen (Gyren)
Wetenschappers van de universiteit Darthmouth in New Hampshire VS publiceerde in het tijdschrift "Earth’s Future” (mei 2014), dat er ongebruikelijke hoge concentraties plastic zijn aangetroffen in poolijs.
Door het smelten van het poolijs komt deze rotzooi ook nog eens in de oceanen terecht.
Plaatjes zeggen soms meer dan woorden:
Een groep studenten van de Technische Universiteit Delft o.l.v. Boyan Slat (1994) zijn een project gestart om de oceanen plasticvrij te maken: “The Ocean Cleanup”.
Hierbij wordt gebruik gemaakt van de stroming in de oceaan, zodat geen pompen nodig zijn om de plastic soep naar een vast punt te brengen.
Het verzamelen gebeurt met behulp van drijvende schorten in een V-vorm en de soep wordt door de stroming naar de V-punt gedreven en daar mechanisch opgeschept.
Men denkt deze klus in 5 jaar tijd te kunnen klaren.
Men is op zoek naar bedrijven, die hierin willen investeren en het project willen uitvoeren.
Men heeft berekend, dat de opbrengst aan plastic (recycling) voldoende is voor een verantwoorde investering.
Zie afbeelding 13.
Afbeelding 13 The Ocean Cleanup TEDxDelft
Het moge duidelijk zijn dat er ook een actie (plicht!) voor ons geldt:
Plastic afval gescheiden verzamelen en geen plastic in het milieu dumpen!
Zeevarenden en vissers zouden hierin ook hun verantwoordelijkheid moeten nemen!
II.9 Vervuiling van het milieu
In lang niet alle landen ziet de overheid er op toe, dat rivieren, zeeën en grond vervuild worden.
In Spanje is deze opname gemaakt van de vervuiling de rivier Rio Tinto.
Zie afbeelding 14.
Afbeelding 14 Vervuiling van de rivier Rio Tinto in Spanje
Drie berichten uit China d.d. 31.01.2012:
►In China zijn de directeuren van zeven bedrijven gearresteerd wegens ernstige vervuiling van de rivier Longjiang. De vervuiling bedreigt het drinkwater van miljoenen mensen, die nu massaal flessen drinkwater inslaan.
►Een mijnbouwbedrijf wordt beschuldigd van het dumpen van cadmium, een kankerverwekkende stof die nieren, botten en longen ernstig kan beschadigen.
►Yellow River – Lanzhou, China
Bij de naam Yellow verwacht je niet dat het water in de rivier rood is. Deze kleur kreeg het door een onbekende verontreiniging die uit een lokale rivier kwam. Doordat de populatie en de economie van China exploderen, neemt men het daar minder nauw met het milieu. Hierdoor komt er veel chemisch afval in de Chinese rivieren terecht, waardoor bijna al het wateroppervlakte in het land ongeschikt is voor menselijke consumptie. Zie afbeelding 15.
Afbeelding 15 De Gele Rivier, die rood is door vervuiling
Zie afbeelding 16
Afbeelding 16 : Olievervuiling
Nu de olie- en gasvoorraden kleiner komen teerzand en schaliegas steeds meer in de picture. Teerzanden zijn afzettingen van zand, klei, water en bitumen. De bitumen, die tot olieproducten verwerkt kunnen worden, zijn door de hoge prijzen op de oliemarkten een interessant alternatief voor aardolie geworden. De totale bekende wereldreserves bedragen het equivalent van 6000 miljard vaten aardolie; meer dan de conventionele aardoliereserves. Het Athabascagegebied in Canada en het Orinocogebied in Venezuela zijn beide goed voor één derde van de wereldreserves.
De ontginning van teerzanden veroorzaakt enorme milieuproblemen: grote landoppervlakten worden ontgonnen, oerbossen worden gekapt, risico van meren vol giftig afval, er is een verhoogd waterverbruik en verspreiding van giftige stoffen. Voor de winning van een vat ruwe olie is 0,5 - 0,65 vat olie nodig. Voor de winning van een vat olie is 300 tot 600 liter water nodig. Gebrek aan voldoende water en arbeidskrachten vormen belangrijke logistieke problemen. Het Canadese gebied van teerzand winning: Zie afbeelding 17.
Afbeelding 17 De natuur is veranderd in een Maanlandschap
Schaliegas is aardgas dat wordt gewonnen uit schalie. Om dit gesteente te bereiken worden boringen uitgevoerd die horizontaal worden voortgezet, zodra de steenlaag bereikt is. Aangezien boringen niet voldoende zijn om het gas te doen vrijkomen, dient de boorput te worden gestimuleerd. Dit gebeurt door middel van een techniek die hydraulisch fractureren, of "fracking" genoemd wordt. Hierbij worden onder hoge druk grote hoeveelheden water, zand en chemicaliën ingespoten. Door de grote druk breekt het gesteente. De ontstane scheurtjes worden open gehouden door het ingespoten zand. Deze mix van water en chemicaliën wordt dan weer opgepompt. Dit productiewater neemt zware metalen en van nature radioactieve elementen uit de ondergrond op. Dit moet als chemisch afval worden verwerkt. Een gedeelte van de gebruikte chemicaliën en vloeistoffen blijft echter in het gesteente achter.
De exploitatie van schaliegas zal de energiemarkten beïnvloeden. De Verenigde Staten zullen tegen 2035 een netto-uitvoerder worden in plaats van een invoerder van gas door de winning van schaliegas.
Mogelijk kan de winning van schaliegas leiden tot aardbevingen als gevolg van bodemdaling. De winning van schaliegas is verder omstreden, omdat tijdens het winningsproces methaan vrijkomt en zich vermengd met opgepompt grondwater (drinkwater). De manier van het onttrekken van gas aan vast gesteente bij schaliegaswinning is omstreden. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de manier van winning en de daarbij gebruikte chemicaliën gevolgen kunnen hebben voor het milieu.
In Amerika is het gebeurd, dat kraanwater het gas methaan bevatte en in brand kon worden gestoken.
Zie afbeelding 18.
Afbeelding 18 Heeft u ooit water zien branden?
Zowel de olie uit teerzand winning als de aardgas winning uit schalie zijn schadelijk voor het milieu.
De mensheid zit echter in een patstelling. De bekende voorraden aan olie en gas komen onder druk te staan en het aanbod van duurzame energie is nog verre van voldoende om aan de vraag naar energie te voldoen.
Om onze toekomst qua energie voorziening veilig te stellen zijn er slechts twee scenario’s:
1. Zonnespiegels (dus niet alleen zonnepanelen!) in tropische en subtropische
gebieden;
2. Nieuwe Generatie kerncentrales.
Met ( zwaar gesubsidieerde) windturbines redden we het niet!
II.10 Aantasting van onze atmosfeer.
De aardatmosfeer of dampkring is de lucht om de Aarde.
De atmosfeer is door de zwaartekracht aan de Aarde gebonden en neemt ook deel aan de aardrotatie.
De atmosfeer is van essentieel belang voor het leven op Aarde; zonder atmosfeer zou het leven op Aarde niet mogelijk zijn. De atmosfeer tempert het zonlicht en beschermt tegen schadelijke straling zoals ultraviolette straling.
In de atmosfeer speelt zich ook het weer af dat met de zeestromen de energiebalans van de Aarde in stand houdt.
De atmosfeer bevat 20 tot 21% zuurstof. De overgrote meerderheid in onze atmosfeer is stikstof (78%).
De druk van de lucht is op zeeniveau het hoogste. Hij bedraagt bij normaal weer 1013 hPa (hectopascal).
Op grotere hoogte neemt de luchtdruk sterk af. De zuurstofbinding aan de hemoglobine wordt dan minder.
Hemoglobine verzorgt het zuurstoftransport door het lichaam.
Dat is ook de reden dat moderne vliegtuigen een drukcabine hebben.
90% van de lucht bevindt zich op een hoogte tot 16 km, maar dat wil niet zeggen, dat we op deze hoogte nog vrij
kunnen ademhalen. Als de luchtdruk te laag wordt dan raken we in ademnood. De luchtdruk wordt gemeten met een barometer. Daarop staat de luchtdruk vaak nog aangegeven in millibar (mb). Een millibar is gelijk aan 1 hectopascal.
In afbeelding 19 is af te lezen, dat de luchtdruk op 5 km hoogte al gereduceerd is tot 550 mbar en u weet, dat bergbeklimmers op deze hoogte al ademhalingsproblemen kunnen krijgen.
Afbeelding 19 Verband tussen Hoogte en Luchtdruk
We moeten er ons bewust van zijn, dat de leefbare zone in de atmosfeer voor mens en dier zich beperkt tot pakweg 4 km hoogte.
Met een afbeelding van de Aarde en haar atmosfeer (blauwe lijn ) is te zien hoe kwetsbaar en afhankelijk wij zijn van dat kleine stukje zuurstofrijke en drukvriendelijke atmosfeer. Zie afbeelding 20.
Afbeelding 20. Onze atmosfeer = blauwe lijn
En laten we nu eens kijken hoe onzorgvuldig de mens met dit kleine stukje aan zuurstofvoorraad omgaat.
Zie afbeelding 21.
Afbeelding 21 Luchtverontreiniging
Misschien gaat u toch eens anders denken over vuurwerk en de zgn. vreugdevuren.
II.11 Overstromingen door stijging van de zeespiegel.
Overstromingen zijn ook een bedreiging voor de mens in lage landen, zoals Nederland.
Overstromingen kunnen een gevolg zijn van aardbevingen (tsunami), orkanen en de stijging van de zeespiegel. Aardbevingen en orkanen zijn van natuurlijke aard.
Over de oorzaak van de stijging van de zeespiegel als gevolg van de opwarming van de Aarde, zijn de meningen verdeeld. Grofweg zijn er twee opvattingen:
a. Alarmisten: de mens is schuldig aan de opwarming van de Aarde door het lozen van CO2.
b. Sceptici: De opwarming van de Aarde is grotendeels van natuurlijke aard.
Al miljoenen jaren vindt er opwarming en afkoeling van de Aarde plaats. Zie afbeelding 22.
Afbeelding 22
Bovenstaande grafiek geeft de koude (blauw) en warme (bruin) periodes aan, die de Aarde doorlopen heeft in een periode van 500.000 jaar. Periodes van kou en warmte zijn normale natuurlijke verschijnselen op Moeder Aarde.
Vanaf 1975 tot 2005 is de gemiddelde temperatuur van de Aarde met 0,7 ºC gestegen. Vanaf 2005 tot heden, dus al 9 jaar lang, is de gemiddelde temperatuur niet meer gestegen. Wel is er sprake van flinke regionale verschillen qua temperatuur en neerslag.
Volgens het IPCC ( Intergovermental Panel on Climate Change) zijn er 4 oorzaken voor het stijgen van de zeespiegel:
a. Verhoging van de temperatuur van het zeewater: warm water neemt een
groter volume in;
b. Er vindt afsmelt plaats van gletsjers en landijs op de polen, waardoor extra
water in zee stroomt;
c. De mens heeft de afgelopen decennia enorm veel grondwater opgepompt, dat
uiteindelijk ook in zee terechtkomt;
d. Er vindt in Nederland inklinking van de bodem plaats, waardoor het zeeniveau
hoger wordt. Zie afbeelding 23.
Afbeelding 23
Verhoging van de zeespiegel heeft tot gevolg, dat de waterstand in de rivieren ook hoger wordt.
Overstromingsgevaar komt dus van twee kanten. Zie afbeelding 24.
Afbeelding 24
Het is slecht gesteld met de Nederlandse dijken. Zo'n drie miljoen Nederlanders lopen gevaar ( 28 maart 2014).
Dat blijkt uit een onderzoek van het RTL-Nieuws naar nieuwe gegevens van Rijkswaterstaat. Vooral onze rivierdijken zijn er slechter aan toe dan tot nu toe werd gedacht. Volgens Minister Schultz moeten veel van deze dijken daarom extra worden versterkt om de risico's te beperken.Volgens de nieuwe cijfers krijgen drie miljoen Nederlanders binnen honderd jaar te maken met een overstroming. Vooral Zwolle, Krimpen aan de IJssel en grote delen van de provincies Groningen en Friesland en delen van Zeeland kennen een verhoogd risico.
Rijkswaterstaat kwam tot de nieuwe conclusies door niet alleen de hoogte van dijken en de kans op doorbraken te bekijken, maar ook andere bedreigingen mee te nemen in de beoordeling. Hieruit kwam naar voren dat honderden kilometers van onze dijken worden bedreigd door 'piping': water dat onder de dijk doorloopt en gaten veroorzaakt.
Het gevolg is dat dijken bij hoog water kunnen instorten. Ook blijkt uit het onderzoek dat een dijkdoorbraak miljarden euro's aan economische schade kan veroorzaken.
Volgens minister Schultz is de toestand "onwenselijk", maar hoeft u zich niet direct zorgen te maken, omdat er op dit moment geen dijken op instorten staan.
Hoopvol is de melding van ESA (Noordwijk), dat er 12 Sentinel satellieten in de ruimte worden gebracht, welke de Aarde zullen observeren. In Nederland zullen de satellieten een grote rol spelen bij de dijkbewaking, omdat op de millimeter nauwkeurig gemeten kan worden hoe en waar de grond verschuift.
De Nederlandse regering zou zich toch eens moeten afvragen of er niet minder geld naar buitenlandse doelen moet gaan om in plaats daarvan fors geld te steken in de eigen binnenlandse veiligheid.
Een belangrijk aandachtspunt zijn de dijken in België en Noord-Duitsland. Bij een dijkdoorbraak daar, zal er ook in Nederland sprake zijn van overstromingen .
Slotoverweging
Dit artikel is niet bedoeld als een doemscenario, maar heeft de intentie om mensen eens wakker te schudden.
Ik denk, dat er voldoende potentie en intelligentie bij het mensdom aanwezig is om het tij te keren.
Kijk maar eens naar het initiatief dat jonge mensen van de TU Delft hebben ontwikkeld.
Wij mensen zijn verantwoordelijk voor het wel en wee van het ruimteschip Aarde.
Neem dus uw verantwoordelijkheid!
Zwartebroek, juni 2014
Ap Cloosterman