การปฐมพยาบาลหรือการปัจจุบันพยาบาล เป็นการช่วยเหลือผู้ป่วยหรือผู้บาดเจ็บอย่างทันทีทันใด ที่ได้รับอันตรายจากการเจ็บป่วยหรืออุบัติเหตุซึ่งอาจจะรุนแรงจนถึงแก้ชีวิตได้โดยใช้เครื่องมือเท่าที่พอหาได้ในขณะนั้น เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยหรือตัวผู้บาดเจ็บมีอันตรายน้อยลงก่อนที่จะนําตัวส่งไปให้แพทย์รักษา การให้การปฐมพยาบาลที่ถูกต้องจะต้องชวยลดอาการเจ็บปวยและอาการ แทรกซ้อนให้น้อยลง ป้องกันความพิการบางอย่างมิให้เกิดขึ้น และยังช่วยลดระยะเวลาการ รักษาพยาบาลให้หายได้เร็วยิ่งขึ้น ในทางการแพทย์การปฐมพยาบาลเป็นวิชาประกอบโรคศิลป์ ที่แขนงหนึ่งสําหรับการรักษาผู้ป่วยหรือผู้บาดเจ็บที่ไดรับอุบัติเหตุโดยกะทันหัน ซึ่งกล่าวถึงการช่วยเหลือผูป่วยเบื้องต้นก่อนที่จะนําผู้ป่วยส่ง โรงพยาบาล
อุปกรณ์ปฐมพยาบาลเบื้องต้น
ถุงมือ สำหรับช่วยเหลือเพื่อป้องกันไม่ให้ผู้ที่ทำการช่วยเหลือสัมผัสเลือด อาเจียน สารคัดหลั่งต่างๆ (อุจจาระ ปัสสาวะ เหงื่อไคล) หรือสารเคมีต่างๆ ที่เกิดขึ้นบนตัว ผู้บาดเจ็บ
ยาใส่แผล เช่น เบตาดีน แอลกอฮอล์ เป็นยาทำความสะอาด ซึ่งหากล้างแผลด้วยน้ำสะอาด เช่น น้ำประปาแล้วก็ไม่มีความจำเป็นที่ต้องใช้ยาฆ่าเชี้อเหล่านี้
ผ้าทำแผล ใช้สำหรับปิดแผลหลังจากล้างทำความสะอาดแล้ว เพื่อป้องกันเชื้อโรค ใช้กดบาดแผลที่มีเลือกออก ผู้ช่วยทำแผลควรล้างมือให้สะอาดก่อนทำการปฐมพยาบาล
พลาสเตอร์เทปปิดแผล สำหรับปิดแผลขนาดต่างๆ เพื่อใช้สำหรับปิดแผลหลังจากล้างทำความสะอาดแล้ว
กรรไกร สำหรับใช้ตัดผ้าก๊อซหรือตัดผ้าหรือ ขากางเกง เช่น กรณีเกิดอุบัติเหตุ
เทปปิดแผล สำหรับใช้ปิดทับผ้าก๊อซที่ปิดททับแผลเพื่อไ่ม่ให้หลุด ทำให้กระชับ ปลอดภัย ไม่เทอะทะ
ผ้าปิดตา ใช้สำหรับปิดตากรณีที่มีการบาดเจ็บที่นัยต์ตา
เข็มกลัดซ่อนปลาย สำหรับติดผ้าสามเหลี่ยม ผ้าคล้องคอ ผ้ายืด
สำลี ไม้พันสำลี ใช้สำหรับทายา ล้างแผลรอบๆ ซับเลือดในแผลที่เป็นรูลึก
สมุดจดบันทึก เตรียมไว้เพื่อบันทึกอาการ ตำแหน่งที่บาดเจ็บการรักษาที่ให้ไปเพื่อส่งต่อให้ผู้ดูแลรักษาต่อไป
ผ้ายืด ใช้สำหรับพันเมื่อเกิดการบาดเจ็บกล้ามเนื้อ ข้อ เพื่อลดการบวม ลดการเคลื่อนไหว เพื่อใช้พันยึดกับ อุปกรณ์อื่นๆ เพื่อดามกระดูก
ถุงพลาสติก ควรจัดเตรียมไว้หลายขนาด สำหรับใส่ เศษขยะ ผ้าเปื้อนเลือด เป็นต้น
เป็นสารเคมีที่มีประสิทธิภาพในการฆ่าเชื้อโรคสูง ใช้ทำความสะอาดบาดแผล
หรือทำความสะอาดบริเวณต่าง ๆ เพื่อฆ่าเชื้อโรค
ใช้ทำความสะอาดบริเวณที่มีบาดแผล
ใช้ทำความสะอาดแผล หู แต่งหน้า หรือวัตถุชิ้นส่วนตามซอกมุมได้เป็นอย่างดี
ช่วยลดไข้ ยับยั้งกลไกเพิ่มอุณหภูมิร่างกายที่ปกติแล้วจะถูกกระตุ้นด้วยสารพรอสตาแกลนดิน เมื่อกลไกนี้ถูกยับยั้งแล้วร่างกายจะมีกลไกอื่นๆ ที่ปรับอุณหภูมิร่างกายให้ลดลง
เป็นตัวยาที่มีฤทธิ์ช่วยดูดซับสารพิษในทางเดินอาหาร เพื่อขับออกจากร่างกาย ในผู้ป่วยท้องเสียธรรมดา
ใช้บรรเทาอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย บรรเทาบวม ฟกช้ำ เคล็ดขัดยอก กลิ่นหอมนวลผ่อนคลาย
ใช้สำหรับการชดเชยการสูญเสียน้ำจากการอาเจียน หรือท้องเสีย
ใช้รักษาโรคกรดไหลย้อน บรรเทาอาการอาหารไม่ย่อย จุกแน่นลิ้นปี่ แสบร้อนกลางทรวงอกจากกรดเกินในกระเพาะอาหาร แผลในกระเพาะอาหาร และโรคกระเพาะอาหารอักเสบ
รักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ มีมากมาย เช่น ยาธาตุน้ำแดง ยาเหล่านี้จะช่วยบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ อาหารไม่ย่อย ได้ผลดี
แก้วิงเวียนศีรษะ เนื่องจากมีกลิ่นบำบัดช่วยให้ผ่อนคลาย ช่วยให้รู้สึกตื่นตัว สดชื่น ในกรณีเป็นชนิดน้ำ สามารถนำมาใช้ทาแก้เคล็ดบวม ขัดยอก แพลง แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อยได้
มีสรรพคุณกระตุ้นลำไส้ใหญ่โดยตรง ทำให้ลำไส้เกิดการเคลื่อนไหวมากขึ้น และทำให้อุจจาระนุ่ม ขับถ่ายง่าย และขับถ่ายอุจจาระที่ตกค้างออกมา
เหมาะกับการกินเพื่อลดอาการแพ้ที่ไม่รุนแรง เช่น ไอ จาม คัดจมูก มีน้ำมูกใสๆ จากการแพ้อากาศ ฝุ่นละออง เกสรดอกไม้ หรือขนสัตว์ รวมถึงอาการลมพิษ ผื่นคัน ที่เกิดจากการแพ้อาหาร เป็นต้น
เป็นกลุ่มยาที่ใช้รักษาและระงับอาการไอ ซึ่งเป็นอาการที่ร่างกายตอบสนองต่อสิ่งที่ก่อให้เกิดความระคายเคืองภายในระบบทางเดินหายใจ
เป็นยาทาภายนอกสำหรับบรรเทาอาการปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อและข้อต่อ อาการปวด บวม อักเสบจากแมลงกัดต่อย หรือใช้ดมเพื่อช่วยบรรเทาอาการวิงเวียนศรีษะ หน้ามืด เป็นลม
ใช้ทาบริเวณที่เป็นแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก ลดอาการปวดบวมแดงร้อน ปวดแสบปวดร้อนจากแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก ป้องกันบริเวณแผลไม่ให้ติดเชื้อจากแบคทีเรีย กระตุ้นการสร้างเซลล์ใหม่ทำให้แผลหายเร็วขึ้น
มีสรรพคุณช่วยบรรเทาอาการเจ็บและระคายเคืองภายในช่องปากและลำคอ ส่วนใหญ่ประกอบด้วยตัวยาหลายชนิด เช่น ยาแก้ไอ ยาขับเสมหะ ยาปฏิชีวนะ
มีความสำคัญในการวินิจฉัยโรค อีกทั้งไข้ยังเป็นหนึ่งในอาการที่พบบ่อยมากในผู้ป่วย ดังนั้นถ้าผู้ป่วยสามารถแยกแยะได้เองตั้งแต่ที่บ้านว่าตัวเองมีไข้หรือไม่ และมีตัวเลขอุณหภูมิที่ชัดเจน
หน้าที่และความรับผิดชอบการปฐมพยาบาล
1. ประเมินสถานการณ์อย่างรวดเร็วและปลอดภัย ขอความช่วยเหลือที่เหมาะสม
1.1 ประเมินว่าเกิดอะไรขึ้นอย่างรวดเร็วและไม่ตกใจ
1.2 ดูว่ามีอันตรายต่อตัวคุณเองหรือผู้บาดเจ็บหรือไม่
1.3 อย่านำตัวเองเข้าไปเสี่ยง อย่าทำอะไรเกินความสามารถของตัวเอง
1.4 ป้องกันผู้บาดเจ็บไม่ให้ได้รับอันตรายเพิ่มขึ้นอีก
2. ประเมินการบาดเจ็บหรือการเจ็บป่วยอย่างละเอียดที่สุด
3. ให้การรักษาเบื้องต้นอย่างเหมาะสมและเพียงพอ
4. นำส่งโรงพยาบาล แพทย์ หรือกลับบ้าน
5. ดูแลผู้ป่วยจนถึงมือผู้ที่ให้การรักษาที่เหมาะสมได้
6. ทำรายงานสิ่งที่ได้ปฏิบัติไปแล้วส่งให้ผู้เกี่ยวข้อง และให้ความช่วยเหลือต่อไป
1. วิเคราะห์สาเหตุและความรุนแรงของอุบัติเหตุที่เกิดขึ้น โดย
- ซักประวัติของอุบัติเหตุ
- ซักถามอาการที่เกิดขึ้น
- ตรวจร่างกายก่อนที่จะให้การปฐมพยาบาล
2. ช่วยเหลือผู้บาดเจ็บ โดย
- แก้ไขหรือขจัดสาเหตุของอุบัติเหตุ
- ช่วยชีวิต
- ช่วยมิให้เกิดอันตรายมากขึ้น
- ช่วยให้หายเร็วขึ้น
3. การส่งต่อผู้บาดเจ็บหรือผู้ป่วยด้วยความระมัดระวัง และถูกวิธี เพื่อลดความเจ็บปวดและทรมาน ช่วยให้ผู้ได้รับบาดเจ็บได้รับการกระทบกระเทือนน้อยที่สุด ป้องกันอันตรายที่จะเกิดเพิ่มขึ้น และช่วยให้ผู้บาดเจ็บรอดชีวิต ลดความพิการ และเพิ่มความปลอดภัย
การปฐมพยาบาลเบื้องต้น
หากพบเห็นคนได้รับบาดเจ็บนอนอยู่
ตบที่ไหล่ของผู้ประสบภัยพร้อมพูดกับเขา
หากไม่มีปฏิกิริยาใดๆ ให้ขอให้คนที่อยู่ใกล้ๆแจ้งไปที่หมายเลข 119 และขอให้นำส่ง AED และตรวจสอบลมหายใจโดยไม่ต้องเปิดทางเดินหายใจให้โล่ง (ดูการเคลื่อนไหวของหน้าอกและบริเวณท้องประมาณ 10 วินาที)
การช่วยฟื้นคืนชีพ
หากไม่สามารถหายใจได้ตามปกติ ให้กดหน้าอก 30 ครั้ง
เมื่อกดหน้าอกเสร็จแล้ว ให้ดัดคางขึ้นร่วมกับการกดหน้าผากให้หน้าแหงนเพื่อเปิดทางเดินหายใจให้โล่งแล้วจึงทำการผายปอด 2 ครั้ง
หลังจากนั้นให้กดหน้าอก 30 ครั้งและทำการผายปอด 2 ครั้งโดยทำซ้ำไปมา
กรณีที่เกรงว่าจะติดโรคจากเลือดหรืออาเจียน ให้กดหน้าอกต่อไปโดยไม่ต้องผายปอด
แช่บริเวณที่ถูกไฟลวกในน้ำมากกว่า 15 นาทีเพื่อให้อุณหภูมิลดลง
ไม่พยายามถอดชุดชั้นในหรือถุงเท้าออก ให้ราดน้ำเบาๆจากบนชุดชั้นในหรือถุงเท้า
ระมัดระวังอย่าแกะแผลพุพองให้แตกเพราะทำให้ติดเชื้อได้ง่าย
หากมีเลือดออกมาก ให้ใช้ผ้าสะอาดหรือผ้าก๊อซกดปากแผลให้แน่น
หากกดแผลแล้วเลือดยังไม่หยุดไหล ให้กดบริเวณจุดห้ามเลือดที่ใกล้กับหัวใจ
ถอดรองเท้าและตัดเสื้อผ้าออก เพราะจะมีอาการบวมขึ้นหลังจากกระดูกหัก
ใช้นิตยสาร กระดาษแข็ง แผ่นไม้มัดส่วนที่กระดูกหักไว้แทนการใส่เฝือก
ให้ผู้ป่วยนอนราบ ไม่พยายามเคลื่อนย้าย