พืช และสัตว์เป็นสิ่งมีชีวิต จึงต้องการปัจจัยบางประการที่ใช้ในการดำรงชีวิตและการเจริญเติบโต ปัจจัยในการดำรงชีวิตของพืชและสัตว์แตกต่างกันหรือไม่ ศึกษาได้จากบทเรียนนี้

1. ปัจจัยในการการดำรงชีวิตและการเจริญเติบโตของพืช

1.1 ปัจจัยที่ทำให้เมล็ดพืชงอกเป็นต้นพืชใหม่ได้ คือ สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ซึ่งได้แก่น้ำหรือความชื้น อุณหภูมิที่พอเหมาะ แสงแดด ธาตุอาหาร และอากาศ

ปัจจัยที่ทำให้พืชเติบโต

ส่วนที่จะยื่นออกมาจากเมล็ดเป็นอันดับแรก คือ ราก หลังจากนั้นส่วนอีกด้านหนึ่งจะงอกลำต้นและใบออกตามมาเพื่อรับแสงแดด พืชต้องการน้ำในการเจริญเติบโต ถ้าพืชขาดน้ำก็จะค่อย ๆ เหี่ยวและตายในที่สุด

วงจรการเติบโตของเมล็ดพืช

เช่น ต้นแอปเปิ้ล เป็นพืชผลที่ทานได้

นอกจากนี้พืชยังต้องการแสงแดดในการเจริญเติบโต เพราะแสงแดดจะกระตุ้นให้พืชสร้างาสารสีเขียว ที่เรียกว่า คลอโรฟิลล์ ทำให้พืชสามารถสร้างอาหารเองได้ และพืชยังต้องการธาตุอาหารในดินเพื่อการ เจริญเติบโต และต้องการอากาศในการหายใจเช่นเดียวกับคนและสัตว์ถ้าไม่มีอากาศหายใจ พืชก็จะตาย

=:= รู้ไหม =:=

พืชแต่ละชนิดพันธุ์ มีช่วงอายุขัยที่ต่างกัน พืชที่เป็นไม้ยืนต้นหลายชนิดจะมีอายุขัยมาก เป็นร้อย ๆ ปี เช่น ต้นโอ๊ก ที่เก่าแก่ที่สุด มีอายุ 1400 ปี …ชื่อว่า Angel Oak

ส่วนต่าง ๆ ของพืชโดยทั่วไป

น้ำ

รากจะดูดน้ำและแร่ธาตุต่าง ๆ เพื่อใช้สร้างอาหาร ถ้าพืชขาดน้ำจะทำให้ใบและลำต้นเหี่ยวเฉาและตายในที่สุด แต่ถ้าพืชได้รับน้ำมากเกินไปจะทำให้รากพืชเน่าและตาย

แสง

กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงจะใช้แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ร่วมกับน้ำและแร่ธาตุในดิน โดยมีแสงเป็นตัวช่วย ทำให้เกิดเป็นน้ำตาลและแก๊สออกซิเจน ซึ่งพืชจะนำไปใช้ในการเจริญเติบโต

การตอบสนองต่อแสง

เช่น การหุบและการบานของดอกไม้บางชนิด การเปลี่ยนสีเมื่อได้รับแสงในเวลาที่ต่างกันของดอกไม้บางชนิด การหันเข้าหาดวงอาทิตย์ของดอกทานตะวันเป็นการตอบสนองของลำต้น โดยลำต้นด้านตรงข้ามกับแสงจะเจริญดี ทำให้ยืดขยายมากกว่าด้านที่ถูกแสง ดอกทานตะวันจึงหันหน้าเข้าหาดวงอาทิตย์

เช่น ดอกราตรีและดอกทิวลิปจะบานเมื่ออุณหภูมิสูงขึ้น และจะหุบเมื่ออุณหภูมิต่ำลง ดอกสายหยุดจะส่งกลิ่นหอมเมื่ออุณหภูมิต่ำลง และจะหมดกลิ่นเมื่ออุณหภูมิสูงขึ้น

1. การรดน้ำ ระยะแรกพืชจะต้องการน้ำมาก จึงควรรดน้ำอย่างสม่ำเสมอ

2. การพรวนดิน จะทำให้ดินร่วนซุย ระบายน้ำและอากาศได้ดี

3. การใส่ปุ๋ย หลังใส่ปุ๋ยควรรดน้ำให้ปุ๋ยละลายลงในดิน

4. การป้องกันกำจัดศัตรูพืชถ้าเป็นแมลงหรือหนอนให้ใช้ไม้เขี่ยออก ถ้าเป็นหญ้าให้ถอนหรือดายทิ้ง

ปัจจัยในการดำรงชีวิตและการเจริญเติบโตของสัตว์

สัตว์เป็นสิ่งมีชีวิตที่ต้องการอากาศ อาหาร และน้ำเพื่อใช้ในการดำรงชีวิตเช่นเดียวกับมนุษย์

2.1. อากาศ สัตว์ทุกชนิดต้องการอากาศในการหายใจ เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ ถ้ามีมีอากาศหายใจ สัตว์ต่าง ๆ ก็จะตาย

สัตว์ที่อาศัยอยู่บนบก เช่น สุนัข แมว วัว ม้า ช้าง เป็ด ไก่ จะหายใจโดยใช้อากาศที่อยู่รอบตัว

2.2. น้ำ สัตว์ทุกชนิดต้องการน้ำในการดำรงชีวิตด้วย ถ้านักเรียนสังเกตรอบ ๆ บริเวณแหล่งน้ำตามธรรมชาติ จะพบว่า มีสัตว์อาศัยอยู่มากมาย สัตว์ต้องดื่มน้ำเพื่อใช้ในกระบวนการต่าง ๆ ของร่างกาย ถ้าสัตว์ขาดน้ำเป็นเวลานาน สัตว์ก็จะตาย

2.3. อาหาร สัตว์ต่าง ๆ ต้องกินอาหาร สัตว์ต้องการอาหารเพื่อให้พลังงานแก่ร่างกาย ช่วยให้ร่างกายเจริญเติบโตและดำรงชีวิตต่อไปได้สัตว์แต่ละชนิดกินอาหารแตก ต่างกัน ซึ่งสามารถจำแนกสัตว์ได้ตามลักษณะอาหารที่กินได้เป็น 3 ประเภท ดังนี้

2.3.1. สัตว์ที่กินพืชเป็นอาหาร

สัตว์ ประเภทนี้มีมากมายหลายชนิด เช่น ช้างกินพืช ผัก และผลไม้บางชนิดเป็นอาหาร วัว ควาย กระต่าย กินหญ้าเป็นอาหาร กวางกินใบไม้นกบางชนิดกินผลไม้และน้ำหวานจากเกสรของดอกไม้เป็นอาหาร

สัตว์กินพืช คลิกที่รูปดูภาพใหญ่

2.3.2 สัตว์ที่กินสัตว์อื่นเป็นอาหาร หรือ สัตว์กินเนื้อ

สัตว์ บางชนิดล่าสัตว์ชนิดอื่นกินเป็นอาหาร เช่น สิงโต เสือ จระเข้ กินเนื้อสัตว์อื่นที่มีขนาดเล็ก กว่าเป็นอาหาร เช่น ม้าลาย กวาง ละมั่ง หมูป่า งูกินสัตว์ขนาดเล็ก เช่น กบ นก หนู กระต่าย จิ้งจก ตุ๊กแก กิ้งก่า กบ เขียด อึ่งอ่าง กินแมลงชนิดต่าง ๆ นกบางชนิดเป็นนกนักล่า เช่น นกอินทรี เหยี่ยว นกฮูก จะกินสัตว์ ที่มีขนาดเล็ก เช่น งู หนู นก กระต่าย ปลา กบ

วัฏจักรชีวิตเสือ สัตว์เลี้ยงลูกต้วยนม

สัตว์ที่อาศัยอยู่ในน้ำ เช่น ปลา กุ้ง หอย จะได้รับออกซิเจนจากอากาศที่อยู่ในน้ำ

วัฏจักรชีวิตปลา

วัฏจักรชีวิตไก่

วัฏจักรชีวิตของกบ (เขียด , อึ่งอ่าง) สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ

วัฏจักรชีวิตของผีเสื้อ สัตว์ประเภทแมลง

แมลงที่ตัวเต็มวัยจะมี 6 ขา ส่วนแมง เช่น แมงมุมจะมี 8 ขา