ประวัติพ่อปู่ดอนหอ ดอนปู่ตา

ประวัติพ่อปู่ดอนหอ ดอนปู่ตา และการเลี้ยงพ่อปู่ดอนหอ บ้านน้ำปลีก ตำบลน้ำปลีก อำเภอเมือง จังหวัดอำนาจเจริญ ทวยเทพเทวดาสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง ที่ชาวบ้านน้ำปลีกมีความนับถือเลื่อมใสศรัทธา เป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจเทพเทวาปู่ย่า มีชื่อว่า " พ่อปู่อินทะบาล" กับ " แม่ย่ากล้วย "ผู้มีหูแก้วตาทิพย์ คอยคุ้มครองดูแล ปกปักรักษา ปัดป่ายสิ่งชั่วร้ายให้ลูกหลานบ้านน้ำปลีกอยู่เย็นเป็นสุข

ยุคสมัยเมื่อครั้งโบร่ำโบราณกาลมาก่อนช่วงจะเข้าฤดูทำนา วันเดือนหกออกใหม่ ลูกหลานชาวน้ำปลีกจะหลอมรวมใจกันทั้งหมู่บ้าน พากันเลี้ยงเจ้าปู่ดอนหอ นำเอาใบก้านมะพร้าว มาเป็นสัญลักษณ์แทนสมาชิกในครอบครัว รวมถึงบริวารสัตว์เลี้ยง ช้างม้าวัวควาย หมูหมาแมวเป็ดไก่ เอาไปถวายจุดธูปเทียนบูชา บอกกล่าวปู่ย่าให้คุ้มครองปกปักรักษา พร้อมกับทำพิธีเสี่ยงทายด้วยการหมุนหลวยทวยถามถึงสภาพฝนฟ้าอากาศ ฝนดีฝนแล้ง น้ำแก่งจะมีเดือนไหน และถามถึงการสืบสานประเพณีบุญบั้งไฟ

การทำพิธีหมุนหลวยเสี่ยงทาย พ่อเฒ่าจ้ำ จะนำเอามีดอาคมปลายแหลมมาทำพิธี โดยเอาปลายมีดชี้ลงพื้น แล้วใช้นิ้วมือประครองให้มืดตั้งตรงลอยเอาไว้ อัญเชิญทวยเทพเทวาปู่ย่าลงมาประทับเสี่ยงทาย พ่อเฒ่าจ้ำจะเลือกเอาตัวแทนชาวบ้านมาหนึ่งคน มาถือมีดหลวยคู่กันกับพ่อเฒ่าจ้ำ แล้วมีตัวแทนชาวบ้านอีกคนหนึ่ง มาเป็นผู้ถาม ให้พ่อปู่ตอบคำถามด้วยการหมุนหลวย เช่น ถามว่าเดือนไหนฝนจะตก ได้น้ำได้กล้าทำนา ถ้าเดือนไหนมีฝน มีดหลวยก็จะหมุน ถ้าไม่มีฝน มีดก็จะอยู่นิ่งๆ หรือถามน้ำท่วมน้ำแก่งจะมีเดือนไหนก็เช่นกัน รวมถึงถามเรื่องการสืบสานประเพณีบุญบั้งไฟ ถ้าพ่อปู่ให้เอาบุญ มีดหลวยก็จะหมุน ถ้าไม่อนุญาตให้เอาบุญ มีดหลวยก็จะอยู่นิ่งๆ เป็นที่น่าอัศจรรย์ใจ กับสิ่งที่ได้ประจักษ์แก่สายตาของลูกหลานยิ่งนัก เป็นบุญวาสนาเหลือเกินที่ได้เห็นพิธีกรรมนี้ เป็นความเชื่อที่ไม่ได้งมงาย ทวยเทพเทวาปู่ย่ามีอยู่จริงใครๆที่ได้มาร่วมพิธี ได้ยินกับหูได้ดูกับตา ต่างก็พูดด้วยความอัศจรรย์ใจ งึดหลายชาวบ้านน้ำปลีกจะทำพิธีหมุนหลวยเสี่ยงทายในวันเดือนหกออกใหม่ มาตั้งแต่โบร่ำโบราณ แต่มีการเปลี่ยนแปลงวันเลี้ยงพ่อปู่ ในสมัยของ นายจิตติ รัตนพิทักษ์สุข เป็นกำนันตำบลน้ำปลีก ในปี พ.ศ. 2529 ได้เปลี่ยนมาเลี้ยงพ่อปู่ในวัน " พืชมงคล" เพื่อให้ตรงกันกับพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ที่ท้องสนามหลวง กรุงเทพมหานคร และได้เลี้ยงพ่อปู่เป็นทำเนียมปฏิบัติเรื่อยมาเป็นประจำทุกปีชาวบ้านได้มีการเปลี่ยนแปลงวันเลี้ยงพ่อปู่ดอนหออีกครั้ง เพื่อให้ถูกตามฮีตคลองของคนโบร่ำโบราณ เมื่อปี พ.ศ. 2565 ทำพิธีเลี้ยงพ่อปู่หมุนหลวยเสี่ยงทาย ในวันฤกษ์งามยามดี เดือนหกออกใหม่ ขึ้น 1 ค่ำเดือน 6 วันเลี้ยงพ่อปู่ ลูกหลานชาวน้ำปลีกใส่ชุดพื้นเมืองรำฟ้อนถวายบวงสรวงปู่ย่าอย่างสวยงาม และเป็นที่ทราบกันดีในชุมชนว่าพ่อปู่ชอบบั้งไฟ จึงมีการจุดบั้งไฟถวายปู่ย่า ลูกหลานเล่นกันอย่างสนุกสนาน นับเป็นบุญบั้งไฟขนาดย่อมเลยก็ว่าได้ความเชื่อความศรัทธาในความศักดิ์สิทธิ์ของพ่อปู่ดอนหอ จะคงอยู่คู่บ้านคู่เมืองของบ้านน้ำปลีกตลอดไป ให้ทวยเทพเทวดาปู่ย่า คุ้มครองปกปักรักษาให้ลูกหลานบ้านน้ำปลีก อยู่เย็นเป็นสุข ให้เจริญรุ่งเรือง ร่ำรวย

ข้อมูล เนื้อหา เรื่องราว เขียนโดย นายนิติโชค ธรรมวรีย์

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย เจ้านาย น้ำปลีก

อ้างอิงข้อมูลจาก : https://www.facebook.com/groups/183533238469436/user/100008155905702/