ایران و اسلام؛ ۱۴ قرن کشاکش



دوگانه‌ی ایران و اسلام سده‌هاست که بر زندگی ایرانیان سایه افکنده است. کشمکش تاریخی گریزناپذیری که در جامعه ایران، موجب تنش‌ها و شکاف‌های جدی شده است؛ از حوزه‌ی تاریخ و مذهب گرفته تا پهنه‌ی اندیشه و سیاست. اکنون نیز که ایران در میانه‌ی یک انقلاب ملی علیه حکومتی اسلامی به سر می‌برد و ایرانگرایی مقابل اسلامگرایی صف کشیده است، مباحث پیرامون این دوگانه دگرباره بالا گرفته است. در شماره ۷ «فریدون» تلاش شد در قالب چند گفتگو و مقاله، تاملاتی احتمالا نوین پیرامون این دوگانه‌ی کهن عرضه شود.



در خویشاوندی تاریخی ملا و مجاهد


چپ‌گرایی یا «نوشیعی‌گری»؟!

 مسأله این است!

نیما قاسمی

نگاه عمیق‌تری که چشم‌انداز تاریخی را در محاسبات خود ملحوظ کرده و خود را با دانش‌های نوینی در عرصه‌ی علوم انسانی از جمله انسان‌شناسی و دین‌پژوهی، مجهز کرده باشد، اصولاً تمایز مهمی میان شیعه‌ی سنتی، و سازمان‌های چریکی مارکسیستی ایرانی نمی‌بیند… قرابت‌ها یا خویشاوندی‌های اختیاری میان این دو کاشف از نوعی پیوستگی تاریخی، یا  تداوم یک سنت است بی‌آنکه ادعا شده باشد نمونه‌ی متقدم، علت وجودی نمونه‌ی متأخر است. 

علاقه‌مندان به پروتستانتیسم اسلامی اساسا در نمی‌یابند که مشکل، نوع تفسیر متن مقدس نیست بلکه خود کتاب و متن مقدس است! کل علاقه وسواس‌گونه به پروتستانتیزه کردن اسلام، با این چشم‌انداز دود می شود و بر هوا می‌رود…راه حل ما نه در سکولاریزاسیون به معنای حذف و بی‌توجهی به دین، بلکه در سکولاریزاسیون به معنای تکثر و عدالت میان کثرت‌هاست. حفظ عدالت میان کثرت‌ها و اهتمام به حفظ آن، مبنای اندیشه ایرانی و ایرانشهری است.

غسل تعمید بنا بود که گناه اول را پس از تولد بشوید. اما خشکه‌مقدسان مسیحی همچون کالون و یانسن معتقد بودند که گناه اول حتی با غسل هم پاک نمی‌شود. اساس تحلیل چپ پست‌مدرن این روزها شبیه چنین نگاه مغرضانه‌ای است که به آموزه‌های کالونی درباب گناه اول پهلو می‌زند. در بستر ایرانی، این بدبینی آخرالزمانی تبدیل می‌شود به تیشه زدن به ریشه‌ی فرهنگ ایران چون که طبعاً به عقیده‌ی آن‌ها ما لایق همین که است، هستیم. 

پایه‌ریزی دولتی که هم آزاد و دموکراتیک باشد و همهنگام به اندازه‌ کافی نیرومند باشد تا بتواند امنیت شهروندان را تأمین  و از آزادی  و حقوق آنان پاسداری کند، نشانه بالاترین سطح توسعه‌یافتگی و کامیابی سیاسی یک کشور است. کشورهایی که توانسته‌اند دو عنصر باهم‌تنش آزادی و امنیت را در یک صورت‌بندی سیاسی بدست دهند و آن را در عمل اجرا کنند، همچنان در اقلیت هستند

هیچ کشوری این تجربه را نداشته است که در دوران مدرن زیر حکومت روحانیون روزگار بگذراند. شاید ما اولین ملتی باشیم که می‌تواند نهاد روحانیت را از بین ببرد… کسانی خواهند بود که بخواهند پرسش‌های دینی خود را از کسی بپرسند؛ آن دست افراد را دولت باید آموزش دهد. هیچ کس حق ندارد که مدرسه‌ای تاسیس کند که در آنجا چیزهایی تدریس شود که خارج از موازین حکومت سکولار است؛ مثلاً ازدواج با دختر زیر ۹ سال.

بدبینی به دستگاه آخوندی در قالب رویکردی

 حتی‌الامکان لیبرال

گفتگوی سعید قاسمی‌نژاد با امیریحیی آیت‌اللهی


به‌باورم یک استلزام منطقی بین ایران‌گرایی و محو اسلام از ایران وجود ندارد…آن چیزی از اسلام که برای ایرانیان مانده‌ است یک دسته باور‌های خیلی عام و توده‌ای و کوچه بازاری است که همگانی هم نیست. مسأله‌ی نهادهای اسلامی البته یک بحث جدا است. اساسا به نظر من جنبش ایران‌گرا نبایستی این دغدغه را داشته باشد که اسلام متمدن می‌شود یا نه؛ بلاموضوع شده است.  

انقلاب ملی ایران و برنامه موشکی جمهوری اسلامی 

گفتگوی سعید قاسمی‌نژاد با بهنام طالب‌لو

توان موشکی جمهوری اسلامی یکی از پشتیبان‌های رژیم برای سیاست‌های خارجی‌اش است و تهدید خارجی جمهوری اسلامی در نسبت مستقیم است با بالارفتن توان موشکی‌اش. خب این برای ساکنان خاورمیانه خبر خوبی نیست… دقت کنیم که این برنامه موشکی جمهوری اسلامی فقط به جمهوری اسلامی مرتبط نیست بلکه عملا یک نوع بازدارندگی ایجاد کرده برای گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه. پس مسئله‌ی موشکی جمهوری اسلامی یک مسئله‌ی منطقه‌ای هم است.

آن چیزی که بسیاری از این جوانان را مقابل دستگاه سرکوب صف می‌کند همین گفتمان و سیاست ایران‌گرا و پهلوی‌گرا است. به جرئت می‌توان گفت بسیاری از جوانانی که دل به خیابان می‌زنند پادشاهی‌خواه هستند… اگر همین امروز دو گزینه پادشاهی و جمهوری را به انتخاب مردم بگذاریم، مردم گزینه پادشاهی را انتخاب خواهند کرد. این خواست مشترک است که از موانع بسیار مهم مقابل احتمال جنگ داخلی است.

در عصر اطلاعات، دسترسی آزاد به اینترنت، عنصر مهمی در رشد کشورهای کمتر توسعه‌یافته و جبران عقب‌ماندگی‌های تاریخی آن‌هاست…اما درست در میانه این انفجار رشد و توسعه جوامع انسانی، بلای شوم جمهوری اسلامی، گریبان نه تنها مردم ایران، بلکه تمدن کهن ایران‌زمین را گرفته ‌است… عمده مسائل عارض بر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران در وضعیت فعلی، محدودیت یا اختلال در مسیر دسترسی کاربران از سوی جمهوری اسلامی است.

چهار دهه پس از برآمدن جمهوری اسلامی تولید ناخالص سرانه واقعی به دلار ۲۰۱۵ همچنان از سطح پیش از بهمن ۵۷ پایین‌تر است. در حالیکه ایران پیش از بهمن ۵۷ در فاصله سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۸ شاهد متوسط رشد سالانه ۸.۸ درصد بود، پس از ۵۷ این رقم به ۲ درصد رسیده است. این در حالی است که در فاصله سال‌های ۱۹۷۹ تا ۲۰۲۲ متوسط رشد اقتصادی سالانه در جهان و در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ۳ درصد و در جهان عرب ۳.۳ درصد بوده است. به عبارتی ایران تحت زعامت جمهوری اسلامی تورمی به مراتب شدیدتر و رشد اقتصادی کمتری از منطقه و جهان را شاهد بوده است.

گروهی متشکل از دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در مجلس نمایندگان و سنای آمریکا، در نامه‌ای به جو بایدن از او خواستند تا تحریم‌های ایالات متحده علیه صادرات نفت جمهوری اسلامی را اعمال کند. عدم اعمال تحریم‌ها توسط بایدن به جمهوری اسلامی امکان داده است  ده‌ها میلیارد دلار درآمد نفتی کسب کند که رژیم آن را صرف سرکوب در داخل و تهاجم در خارج  کرده است.

توضیح «فریدون»: ژیار کردستانی که نام مستعار یکی از مخاطبان گرامی «فریدون» است، در نقد میزگرد «از خرابکاری شرافتمندانه تا خیزش محله‌محور» - منتشره در شماره ۶ که در اینجا نیز قابل مشاهده است - یادداشتی به «فریدون» فرستاد که عینا منتشر می‌شود.

در این میان شاید این روزها در بیت رهبری کسانی مشغول بحث با خامنه‌ای باشند که یک خاورمیانه‌ی در آتش، فضای مطلوبی‌ست برای فرار هسته‌ای به سوی سلاح اتمی و اینک زمان روی مین رفتن نیروهای نیابتی است تا نایب امام زمان  سریع‌تر و کم‌دردسرتر، گام نهایی به سوی بمب اتمی شیعی را بردارد.

آبراهامیان منکر مشکلات اقتصادی مردم نیست. اما راه حل را بازگشت جمهوری اسلامی به «عصر روشنگری و دوران خاتمی» می‌داند. «مورخ» ما به رغم اعتقاد به دیالکتیک تاریخی ظاهرا تاریخ را نه یک رودخانه که می‌گذرد و می‌رود بلکه یک مرداب می‌بیند. مردابی که مکرر می‌شود پرید داخل آن و بیرون آمد.

مطلبی که می‌خوانید، متن سخنرانی سعید قاسمی‌نژاد در نشست "رهبری و آینده انقلاب ایران" در دانشگاه جرج میسون در ایالات متحده آمریکا به تاریخ ۱۹ فروردین ۲۵۸۲ (۱۴۰۲) است. این نشست به همت «اندیشکده کوروش بزرگ» برگزار شد. با توجه به وقت محدود در نظر گرفته شده برای هر سخنران، در ارائه، سعید قاسمی‌نژاد بخش‌هایی از سخنرانی خود را حذف کرد. اما اکنون در وبسایت نشریه «فریدون»، متن کامل این سخنرانی را از نظر می‌گذرانید. 


تمام حقوق این تارنما، بر اساس مقررات کپی‌رایت، برای نشریه‌ی فریدون محفوظ است.