Woordenschat

Nog sorteren: 

Basisboek pagina 243-245

1. debateren

2. predicium

3. scriptorium

4. nomineren

5. fundementalisme

6. kapileren

7. profoon

8. fulmineren

9. initialen

10. percament

11. schelingen

12. beklinken

13. dits

14. papen

15. mering

16. kleerus

17. kwezels

18. handteren

19. epiek

20. taferelen

21. burgerij

22. cultiveren

23. oorlam

chat gpt:

Debatteren 

Debatteren betekent het onderhouden van een discussie of debat over een bepaald onderwerp, waarbij argumenten worden gegeven voor of tegen een stelling of standpunt

mijn zin: Mijn vrienden debatteren elke maandag over wie het mooiste haar heeft.

Predicium

Een predicium (meervoud: predicia) is een kerkorde of regel die de levenswijze van een klooster of religieuze gemeenschap vastlegt.

mijn zin: De abdis legde uit hoe het nieuwe predicium zou worden toegepast in ons kloosterleven.

Scriptorium

Een scriptorium was de schrijfzaal in een middeleeuws klooster waar monniken handschriften kopieerden.

mijn zin: Mijn favoriete boeken worden gekopieerd in het scriptorium.

Nomineren

Nomineren betekent het aanbevelen of voordragen van iemand voor een functie of onderscheiding.

mijn zin: Hij wordt genomineerd voor de man met de grootste neus. 

Fundamentalisme

Fundamentalisme verwijst naar een streng en letterlijk interpretatie van religieuze of filosofische principes.

mijn zin: De is geheimzinnig niet religieus hij volgt het fundamentalisme.

kopiëren

Kopiëren betekent het reproduceren of dupliceren van gegevens, tekst of bestanden, meestal met behoud van de oorspronkelijke vorm en inhoud. Het is een techniek om informatie te kopiëren van de ene bron naar een andere, vaak met behulp van computertechnologie.

mijn zin: Hij probeerde de antwoorden van de juf te kopiëren, maar het lukte hem niet. 

Profaan

"Profaan" is een bijvoeglijk naamwoord dat "wereldlijk" of "seculier" betekent. Het is de tegenpool van "heilig" of "sacraal", vooral in de christelijke terminologie.

mijn zin: Die meisjes bezitten ook een collectie profane schilderijen. 

Fulmineren

Fulmineren betekent heftig en driftig spreken of schrijven, vaak met veel woede.

mijn zin: Hij sprak fulminerend tegen zijn ex vrouw.

Initialen

Initialen zijn afbeeldingen of letters aan het begin van een tekst, vaak versierd met ornamenten.

mijn zin: Op de initiaal van de naam Aaron vindt je bovenop de A een pompoen.

Perkament

Perkament is een bewerkte dierenhuid waarop je kunt schrijven

mijn zin: De zelfmoordbrief werd op perkament geschreven. 

Schellingen

Schellingen zijn kleine munten of penningen die in het verleden werden gebruikt als strafboete of geldstraf.

mijn zin: Hij moest vijf schellingen geven aan de politie.

Beklinken

Beklinken betekent het opsporen en blootleggen van geheimen of ondeugden van iemand.

mijn zin:

Dits

Dits zijn citaten of uitspraken die als voorbeeld worden gebruikt.

mijn zin:

Papen

Papen verwijzen naar de paus en kardinalen in de Rooms-Katholieke Kerk.

mijn zin:

Mering

Een mering is een zoete taartlaag gemaakt van eiwit en suiker.

mijn zin:

Kleerus

Kleerus lijkt een spellingstremming te zijn van "kleermaker".

mijn zin:

Kwezels

Kwezels zijn kleine vogeltjes, mogelijk verwijzend naar de kwezelachtigen familie.

mijn zin:

Handteren

Handteren betekent het zorgvuldig behandelen of verwerken van iets met de hand.

mijn zin:

Epeik

Epeik lijkt een spellingstremming te zijn van "epiek", wat betekent buitensporig of excessief.

mijn zin:

Taferelen

Taferelen zijn afbeeldingen of scènes uit een schilderij of boek.

mijn zin:

Burgerij

Burgerij verwijst naar de burgerlijke maatschappij of de burgerklasse.

mijn zin:

Cultiveren

Cultiveren betekent het verbeteren of ontwikkelen van vaardigheden of eigenschappen.

mijn zin:

Oorlam

Oorlam verwijst naar een groep mensen van gemengde Afrikaanse en Europese afkomst in Zuid-Afrika.

mijn zin:

Morfologie:

Morfologie – De tak van de taalkunde die zich bezighoudt met de structuur en vorming van woorden.

Voorbeeldzin: De morfologie van het Nederlands laat zien hoe woorden kunnen worden opgebouwd uit kleinere eenheden zoals voor- en achtervoegsels.

Linguïstiek – De wetenschappelijke studie van taal en taalgebruik.

Voorbeeldzin: Binnen de linguïstiek bestudeert men onder andere fonologie, syntaxis en semantiek.

Morfeem – De kleinste betekenisdragende eenheid in een taal.

Voorbeeldzin: In het woord "onleesbaar" zijn "on-", "lees" en "-baar" drie morfemen.

Foneem – De kleinste klankeenheid die betekenisonderscheidend is in een taal.

Voorbeeldzin: In het Nederlands vormen /p/ en /b/ verschillende fonemen, zoals te zien in het contrast tussen "pit" en "bit".

Recursiviteit – Het taalkundige principe waarbij structuren herhaaldelijk in zichzelf kunnen worden genest.

Voorbeeldzin: Door recursiviteit kunnen we oneindig lange zinnen maken, zoals "de kat die op de mat ligt, die in de kamer staat, die in het huis is...".

Allomorf – Een variant van een morfeem die afhankelijk van de context een andere vorm heeft.

Voorbeeldzin: De meervoudsuitgangen "-s" en "-en" in "auto’s" en "huizen" zijn allomorfen van het meervoudsmorfeem in het Nederlands.

Complementaire distributie – Een situatie waarin twee taalelementen nooit in dezelfde context voorkomen, maar samen een geheel vormen.

Voorbeeldzin: De klanken [pʰ] en [p] in het Engels zijn in complementaire distributie, omdat de ene voorkomt aan het begin van woorden (zoals in "pin") en de andere na een medeklinker (zoals in "spin").

Etymologie – De studie van de herkomst en geschiedenis van woorden.

Voorbeeldzin: De etymologie van het woord "computer" laat zien dat het oorspronkelijk afkomstig is van het Latijnse "computare", wat "rekenen" betekent.

Semantiek – De tak van de taalkunde die zich bezighoudt met de betekenis van woorden en zinnen.

Voorbeeldzin: In de semantiek onderzoekt men bijvoorbeeld hoe een woord als "bank" zowel een zitmeubel als een financiële instelling kan betekenen.

Syntaxis – De regels en structuur van zinsopbouw in een taal.

Voorbeeldzin: De syntaxis van het Nederlands bepaalt dat een bijzin vaak begint met "dat" of "omdat".

Vrij morfeem – Een morfeem dat op zichzelf als een zelfstandig woord kan voorkomen.

Voorbeeldzin: Het woord "huis" is een vrij morfeem omdat het zonder toevoegingen een betekenisvol woord is.

Gebonden morfeem – Een morfeem dat alleen in combinatie met andere morfemen een woord kan vormen.

Voorbeeldzin: Het voorvoegsel "on-" in "onmogelijk" is een gebonden morfeem, omdat het niet zelfstandig als woord kan bestaan.

Lexicon – De woordenschat van een taal of een spreker.

Voorbeeldzin: Het lexicon van een medische student bevat veel gespecialiseerde termen die anderen niet kennen.

tussentitels recensie:

Recensie – Een kritische bespreking van een boek, film, voorstelling, of ander kunstwerk.

Voorbeeldzin: De recensie van de nieuwe film was erg lovend en prees vooral de sterke acteerprestaties.

Recensent – Iemand die een recensie schrijft, meestal voor een krant, tijdschrift of website.

Voorbeeldzin: De recensent gaf het toneelstuk drie van de vijf sterren.

Objectief – Zonder beïnvloeding door persoonlijke meningen of gevoelens; gebaseerd op feiten.

Voorbeeldzin: Een wetenschappelijk onderzoek moet altijd objectief worden uitgevoerd.

Subjectief – Beïnvloed door persoonlijke meningen, gevoelens of interpretaties.

Voorbeeldzin: Zijn mening over de film was erg subjectief, want hij beoordeelde vooral de acteurs die hij persoonlijk leuk vond.

Evalueren – Beoordelen of bespreken om een conclusie te trekken over kwaliteit of effectiviteit.

Voorbeeldzin: Na de voorstelling werd de musical door de jury geëvalueerd op zang, dans en acteerwerk.

Genre – Een categorie of soort binnen kunst, literatuur of film.

Voorbeeldzin: Horror is niet mijn favoriete genre, ik kijk liever romantische films.

Credit – Erkenning of waardering voor een prestatie.

Voorbeeldzin: De regisseur kreeg veel credit voor het succes van de film.

Regisseur – Iemand die de leiding heeft over de artistieke en creatieve uitvoering van een film, toneelstuk of tv-programma.

Voorbeeldzin: Steven Spielberg is een beroemde regisseur met veel succesvolle films op zijn naam.

Western – Een filmgenre dat zich afspeelt in het Amerikaanse Wilde Westen, vaak met cowboys en revolvergevechten.

Voorbeeldzin: De klassieker The Good, the Bad and the Ugly is een van de bekendste westerns aller tijden.

Dilemma – Een moeilijke keuze tussen twee of meer opties die allebei nadelen hebben.

Voorbeeldzin: Hij stond voor een dilemma: zijn oude baan behouden of een onzekere, maar beter betaalde functie aannemen.

Illustreren – Iets verduidelijken met afbeeldingen of voorbeelden.

Voorbeeldzin: De auteur illustreerde zijn verhaal met kleurrijke tekeningen.

Barmhartig – Vriendelijk en zorgzaam, vooral tegenover mensen die lijden.

Voorbeeldzin: De barmhartige vrouw gaf de dakloze man eten en een warme jas.

Producer – De persoon die verantwoordelijk is voor de financiële en organisatorische aspecten van een film, tv-programma of muziekproductie.

Voorbeeldzin: De producer zorgde ervoor dat de film binnen budget en op tijd werd afgerond.

Scenario – De volledige beschrijving van scènes en dialogen in een film of toneelstuk.

Voorbeeldzin: Het scenario van de film werd meerdere keren herschreven voordat de opnames begonnen.

Scenarist – Iemand die een scenario schrijft.

Voorbeeldzin: De scenarist bedacht een spannend einde voor de thriller.

Script – De uitgeschreven tekst van een film, toneelstuk of tv-programma, inclusief dialogen en regieaanwijzingen.

Voorbeeldzin: De acteur las het script aandachtig door voordat de opnames begonnen.

Cast – De groep acteurs die in een film of theaterstuk spelen.

Voorbeeldzin: De cast van de nieuwe film bestaat uit bekende Hollywoodsterren.

Crew – De groep mensen die achter de schermen werkt aan een film of theaterproductie, zoals cameramensen en geluidstechnici.

Voorbeeldzin: Zonder de crew zou een filmproductie onmogelijk zijn.

Cineast – Een filmmaker, vaak met een artistieke visie.

Voorbeeldzin: De cineast stond bekend om zijn unieke visuele stijl.

Soundtrack – De muziek die speciaal voor een film of tv-serie is gecomponeerd.

Voorbeeldzin: De soundtrack van de film werd een grote hit in de hitlijsten.

Score – De instrumentale muziek die de sfeer van een film ondersteunt.

Voorbeeldzin: De emotionele score van de film zorgde voor kippenvel bij het publiek.

Film-noir – Een filmgenre met een donkere, pessimistische sfeer, vaak met misdaad en moreel complexe personages.

Voorbeeldzin: Double Indemnity is een klassieke film-noir met een spannende verhaallijn.

Debuut – De eerste keer dat iemand iets doet in een bepaalde discipline, zoals een eerste film of boek.

Voorbeeldzin: Zijn debuutfilm werd meteen een groot succes.

Poëzieweek 

anafoor

Beschrijving: Herhaling van een of meerdere woorden aan het begin van opeenvolgende zinnen of zinsdelen.

Voorbeeld:

Niemand die het weet,

niemand die iets zegt,

niemand die zich omdraait. 

metafoor

Beschrijving: Beeldspraak waarbij een object wordt vervangen door een beeld, zonder het verbindingswoord "als" of "zoals".

Voorbeeld:

De tijd is een dief die onze jaren steelt.

vergelijking 

Beschrijving: Beeldspraak waarbij een object en een beeld expliciet met elkaar worden vergeleken, vaak met de woorden "als", "zoals" of "lijken op".

Voorbeeld:

Hij is zo sterk als een leeuw.

personificatie

Beschrijving: Een vorm van beeldspraak waarbij levenloze dingen of abstracte begrippen menselijke eigenschappen krijgen.

Voorbeeld:

De wind fluisterde zachtjes door de bomen.

alliteratie

Beschrijving: De herhaling van de beginmedeklinkers in opeenvolgende of nabije woorden.

Voorbeeld:

Lustige leeuwen lopen langs lange lanen.

enjambment

Beschrijving: Het doorlopen van een zin over meerdere versregels zonder pauze aan het einde van de regel.

Voorbeeld:

De nacht viel zacht en stil,

als een sluier over het land.

tricolom / drieslag 

Beschrijving: Een opsomming van drie elementen die vaak in kracht of spanning opbouwen.

Voorbeeld:

Ik kwam, ik zag, ik overwon. (Veni, vidi, vici – Julius Caesar)

Algemene termen

• Excentriek – Afwijkend van de norm, eigenaardig.
  
  

• Naturistencamping – Camping waar mensen naakt recreëren.
  
  

• Debuutfilm – Eerste film van een regisseur of acteur.
  
  

• Betweterig – Iemand die doet alsof hij alles beter weet.
  
  

• Bijster – Niet goed meer weten hoe het zit; verloren.
  
  

• Subplot – Bijkomende verhaallijn naast de hoofdplot.
  
  

• Vete – Langdurige ruzie of vijandschap.
  
  

• Absurdistisch – Onlogisch, surrealistisch, vervreemdend.
  
  

• Vechtscène – Gevecht in een film of toneelstuk.
  
  

• Tragikomedie – Verhaal met zowel tragische als komische elementen.
  
  

• Debuut – Eerste optreden of publicatie in een vakgebied.
  
  

• Metamorfose – Grote verandering of gedaantewisseling.
  
  

• Resem – Een groot aantal of reeks van iets.
  
  

• Fotografie – Het vastleggen van beelden met een camera.
  
  

• Sepia – Bruinige fototint die een ouderwetse uitstraling geeft.
  
  

• Bevreemdend – Vreemd of ongewoon aanvoelend.
  
  

• Protagonist – Hoofdpersonage in een verhaal.
  
  

• Prent – Afbeelding of film; soms ook ouderwets voor ‘foto’.
  
  

• Wezenloos – Zonder uitdrukking; alsof men er niet echt is.
  
  

Taalkunde

• Morfologie – Studie van de vorming van woorden.
  
  

• Recursiviteit – Eigenschap van taal waarbij structuren in elkaar genest kunnen worden.
  
  

• Open en gesloten woordklassen – Open: nieuwe woorden kunnen worden toegevoegd (bv. zelfstandige naamwoorden); Gesloten: vaste set woorden (bv. lidwoorden).
  
  

• Inhoudswoord – Woord met een concrete betekenis (zoals ‘hond’).
  
  

• Functiewoord – Woord dat grammaticale functie heeft (zoals ‘en’).
  
  

• Morfeem – Kleinste betekenisdragende eenheid van taal.
  
  

• Foneem – Kleinste klankeenheid die betekenisverschil maakt.
  
  

• Conjugatie – Verbuiging van werkwoorden (vervoeging).
  
  

• Declinatie – Verbuiging van naamwoorden (zoals naamvallen).
  
  

• Lexicale morfologie – Studie van woordstructuren en -betekenissen.
  
  

• Linguïstiek – Wetenschappelijke studie van taal.
  
  

• Taaleconomie – Principe dat taalgebruik zo efficiënt mogelijk is.
  
  

• Diminutiefsuffix – Achtervoegsel dat verkleining aangeeft (‘-je’ in ‘huisje’).
  
  

• Allomorf – Variatie van een morfeem (‘ge-’ en ‘ont-’ als voorvoegsels).
  
  

• Distributieregel – Regels die bepalen waar een taalelement voorkomt.
  
  

Middeleeuwse literatuur

• Sprookspreker – Middeleeuwse verteller van verhalen en nieuws.
  
  

• Minstreel – Rondreizende muzikant of dichter.
  
  

• Troubadour – Middeleeuwse zanger-dichter, vaak over hoofse liefde.
  
  

• Adaptatie – Aanpassing van een werk naar een andere vorm.
  
  

• Mariamirakel – Middeleeuws mirakelverhaal waarin Maria ingrijpt.
  
  

• Claim – Bewering of recht op iets opeisen.
  
  

• (Geen) windeieren leggen – (Geen) voordeel opleveren.
  
  

• Objectief – Zonder mening of interpretatie, gebaseerd op feiten.
  
  

• Natureingang – Beschrijving van de natuur in literatuur.
  
  

• Locus amoenus – ‘Aangename plaats’, een idyllische natuurbeschrijving.
  
  

• Exempel – Verhaal met een morele les.
  
  

• Epiek – Verhalende literatuur, vaak heldendichten.
  
  

• Religieuze epiek – Epische verhalen met een religieuze boodschap.
  
  

Algemene woorden

• Behelzen – Inhouden, omvatten.
  
  

• Bombarie – Ophef, overdreven drukte.
  
  

• Dystopisch – Somber toekomstbeeld, tegenovergestelde van utopisch.
  
  

• Flagrant – Opvallend, overduidelijk (meestal negatief).
  
  

• Fulmineren – Heftig tekeergaan tegen iets of iemand.
  
  

• Modificatie – Wijziging of aanpassing.
  
  

• Provoceren – Uitdagen, iemand expres boos maken.
  
  

• Scanderen – Ritmisch en luid uitroepen.
  
  

• Symposium – Bijeenkomst met lezingen en discussies.
  
  

• Tentakel – Lichaamsdeel van sommige dieren zoals inktvissen.
  
  

• Vilein – Gemeen, sluw.
  
  

• Zich verschansen – Zich terugtrekken en beschermen.
  
  

Filmtaal

• Crew – Alle medewerkers aan een filmproductie.
  
  

• Edelfigurant – Figurant die duidelijk herkenbaar in beeld komt.
  
  

• Script supervisor – Persoon die continuïteit bewaakt in een film.
  
  

• Scenarist – Schrijver van het filmscript.
  
  

• Cameo – Korte verschijning van een bekende persoon in een film.
  
  

• Cast – Alle acteurs in een film.
  
  

• Producer – Verantwoordelijke voor de productie van een film.
  
  

• Editor – Persoon die de film monteert.
  
  

• Western – Filmgenre met cowboys en het Wilde Westen.
  
  

• Tearjerker – Zeer emotionele film, bedoeld om tranen op te wekken.
  
  

• Kaskraker – Film met groot commercieel succes.
  
  

• Film noir – Donker, pessimistisch misdaadgenre uit de jaren 40-50.
  
  

• Roadmovie – Film waarin een reis centraal staat.
  
  

• Cultfilm – Film met een toegewijde niche-fanbase.
  
  

• Slapstick – Komedie met fysieke humor en overdrijving.
  
  

• Docudrama – Film op basis van waargebeurde feiten, deels gedramatiseerd.
  
  

• Biopic – Biografische film over een beroemdheid.
  
  

• Remake – Nieuwe versie van een oudere film.
  
  

Retoriek & Logica

• Sofisme – Schijnbaar logisch maar misleidend argument.
  
  

• Fallacy – Denkfout of drogreden.
  
  

• Correlatie – Statistisch verband tussen twee variabelen.
  
  

• Syllogisme – Logische redenering met twee premissen en een conclusie.