สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทาน ส.ค.ส. ภาพฝีพระหัตถ์ "กระต่ายหมายจันทร์ฉาย"

ในโอกาสขึ้นปีใหม่ ปีเถาะ พุทธศักราช ๒๕๖๖

ความหมายของวันขึ้นปีใหม่

ความหมายของวันขึ้นปีใหม่ ตามพจนานุกรม ฉบับราชตบัณฑิตยสถาน ให้ความหมายของคำว่า " ปี" ไว้ดังนี้ ปี หมายถึง เวลา ชั่วโลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ครั้งหนึ่งราว 365 วัน : เวลา 12 เดือนตามสุริยคติ

วันขึ้นปีใหม่ เป็นเวลาที่ปฏิทินปีใหม่เริ่มต้นและนับปีปฏิทินเพิ่มขึ้นหนึ่งปี วันขึ้นปีใหม่ในปฏิทินเกรโกเรียนที่ใช้กันทั่วโลกปัจจุบัน ตรงกับวันที่ 1 มกราคม

ประวัติวันขึ้นปีใหม่ของไทย

ในอดีตวันขึ้นปีใหม่ของไทยได้มีการเปลี่ยนแปลงมาแล้ว 4 ครั้ง คือ

• ครั้งที่ 1 ถือเอาวันแรม 1 ค่ำ เดือนอ้าย เป็นวันขึ้นปีใหม่ ซึ่งตรงกับเดือนมกราคม ยึดตามปฏิทินจันทรคติเป็นหลัก

• ครั้งที่ 2 กำหนดให้วันขึ้นปีใหม่ตรงกับวันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 5 ตามคติพราหมณ์ ซึ่งตรงกับเดือนเมษายน ยึดตามปฏิทินจันทรคติเป็นหลัก

• ครั้งที่ 3 ได้ถือเอาปฏิทินสุริยคติแทน โดยกำหนดให้วันที่ 1 เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่ (วันสงกรานต์) ตั้งแต่ พ.ศ.2432 เป็นต้นมา

ต่อมาเมื่อไทยมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง มาเป็นระบอบประชาธิปไตย ทางการจึงได้ประกาศให้มีงานรื่นเริงวันขึ้นปีใหม่ในวันที่ 1 เมษายน 2477 ขึ้นในกรุงเทพฯ เป็นครั้งแรก และในปี พ.ศ. 2479 ก็ได้มีการจัดงานรื่นเริงปีใหม่ทั่วทุกจังหวัด ในสมัยนั้นเรียกกันว่าเป็น "วันตรุษสงกรานต์"

• ครั้งที่ 4 ได้ปรับเปลี่ยนวันขึ้นปีใหม่อีกครั้ง เพื่อให้สอดคล้องกับนานาประเทศทั่วโลก โดยกำหนดให้วันที่ 1 มกราคม เป็นวันขึ้นปีใหม่ ตั้งแต่ พ.ศ.2484 เป็นต้นมา

สำหรับการพิจารณาเปลี่ยน "วันขึ้นปีใหม่" ในครั้งนั้น เกิดขึ้นโดยคณะรัฐมนตรีได้แต่งตั้งคณะกรรมการพิจารณาเรื่องนี้ขึ้นมา ซึ่งมี "หลวงวิจิตรวาทการ" เป็นประธานกรรมการ หลังจากหารือกันแล้วเสร็จ ที่ประชุมมีมติเป็นเอกฉันท์ให้เปลี่ยนวันขึ้นปีใหม่จากเดิม 1 เมษายน ให้เป็นวันที่ 1 มกราคมแทน โดยกำหนดให้วันที่ 1 มกราคม 2484 เป็นวันขึ้นปีใหม่สากลครั้งแรกในไทย

เหตุผลที่ทางราชการได้เปลี่ยนวันขึ้นปีใหม่จากวันที่ 1 เมษายนมาเป็นวันที่ 1 มกราคม ก็คือ

1. ไม่ขัดกับพุทธศาสนาในด้านการนับวัน เดือน และการร่วมฉลองปีใหม่ด้วยการทำบุญ

2. เป็นการเลิกวิธีนำเอาลัทธิพราหมณ์มาคร่อมพระพุทธศาสนา

3. ทำให้เข้าสู่ระดับสากลที่ใช้อยู่ในประเทศทั่วโลก

4. เป็นการฟื้นฟูวัฒนธรรม คตินิยม และจารีตประเพณีของชาติไทย

วันขึ้นปีใหม่สากลของชาวโลก

ต่อมาชาวอียิปต์ กรีก และชาวเซมิติค ได้นำปีปฏิทินของชาวบาบิโลเนียมาดัดแปลงแก้ไขอีกหลายครั้งเพื่อให้ตรงกับฤดูกาลต่างๆ มากขึ้น จนถึงสมัยของกษัตริย์นักรบผู้ยิ่งใหญ่ จูเลียน ซีซาร์ Julian Caesar (ประมาณ ๔๖ ปี ก่อนคริสต์ศักราช) ได้นำความคิดและหลักความเชื่อเรื่อง "จักรราศี" ตามหลักสุริยคติของอียิปส์มาผสมผสานกับจันทรคติในแบบเดิม ทำให้ในหนึ่งปีมี ๓๖๕ วัน จึงกำเนิดเป็น "ปฏิทินจูเลียน” Julian calendar ซึ่งใกล้เคียงกับปัจจุบันมาก โดยทุกๆ ๔ ปี ให้เติมวันในเดือนที่มี ๒๘ วัน เพิ่มอีก ๑ วัน เป็น ๒๙ วัน คือ เดือนกุมภาพันธ์ เมื่อกำหนดวันเพิ่มในเดือนกุมภาพันธ์ ในทุกๆ ๔ ปีแล้ว แต่วันในปฏิทินก็ยังไม่ตรงตามฤดูกาลมากนัก คือเวลาในปฏิทินจะยาวกว่าปีตามฤดูกาล เป็นเหตุให้ฤดูกาลมาถึงก่อนวันในปฏิทิน

และยังพบว่าในวันที่ ๒๑ มีนาคม ตามปีปฏิทินในทุกๆ ปี จะเป็นช่วงที่มีเวลากลางวันและกลางคืนเท่ากัน คือเป็นวันที่ดวงอาทิตย์จะขึ้นตรงทิศตะวันออก และตกลงทางทิศตะวันตก วันนี้ทั่วโลกจึงมีช่วงเวลาเท่ากับ ๑๒ ชั่วโมงเท่ากัน เรียกว่า วัน Equinox in March

ปฏิทินจูเลียน กำหนดวันที่ ๑ มกราคมเป็นวันแรกของปี ซึ่งเดือนมกราคม (January) มาจากชื่อของเทพเจนัส (Janus) เทพเจ้าแห่งการเริ่มต้นและการเปลี่ยนแปลง โดยจัดให้มีการบูชายัญเทพเจนัส และมอบของขวัญให้แก่กัน ตกแต่งบ้านเรือนด้วยพวงดอกไม้ และเข้าร่วมงานเลี้ยง จึงเป็นจุดเริ่มต้นของวันขึ้นปีใหม่ ๑ มกราคม เป็นต้นมา

รู้ทัน “ปีเถาะ 2566” ตามหลักโหราศาสตร์จีนที่จะมาพยากรณ์ภาพรวมปีหน้า สีเสริม และเลขมงคลแห่งปี พร้อมคำแนะนำที่จะนำไปสู่ความสำเร็จ

ในปี 2566 เป็นปีของนักษัตรเถาะ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของความอดทน และความโชคดี หมายความว่าเข้าสู่ปีใหม่นี้ จะนำพาสิ่งที่เราขาดหายไปในปี 2565 นั่นคือ ความสุขและความสำเร็จเข้ามาให้เรานั่นเอง

ในทางโหราศาสตร์จีน เชื่อว่า การเข้าสู่ปีนักษัตรเถาะ อิทธิพลของกระต่ายจะทำให้คนที่หุนหันพลันแล่น อารมณ์เย็นขึ้น มีการคิดทบทวนอีกครั้งก่อนจะทำสิ่งใด เพราะกระต่ายนั้นจะมีลักษณะนิสัยคอยระมัดระวังตัวอยู่ตลอดเวลา

ส.ค.ส. การ์ดอวยพรปีใหม่ ส่งความสุขให้ใคร ๆ ทั่วโลก ในเมืองไทยเริ่มสมัยรัชกาลที่ 4 แต่พระองค์ทรงส่งให้ใคร

การส่ง “ส.ค.ส.” หรือ ส่งความสุข เริ่มครั้งแรกในประเทศไทย คือรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้น แล้วโปรดเกล้าฯ ให้อาลักษณ์คัดลอกเพื่อที่จะพระราชทานแก่ข้าราชบริพาร และชาวต่างประเทศ เพื่อเสริมสร้างมิตรไมตรีที่ดีต่อกัน โดยมีการค้นพบ ส.ค.ส. ที่เก่าแก่ที่สุดคือฉบับปี พ.ศ. 2409

ผู้ที่ค้นพบ ส.ค.ส. ฉบับที่เก่าแก่ที่สุดคือ คุณธวัชชัย ตั้งศิริวานิช ซึ่งค้นพบที่ประเทศอังกฤษ เป็นฉบับที่ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานให้แก่ กัปตันจอห์น บุช หรือหลวงวิสูตรสาครดิษฐ ที่ดูแลกรมเจ้าท่าในขณะนั้น

คุณธวัชชัย ได้อธิบายลักษณะเกี่ยวกับ ส.ค.ส. ฉบับนี้ในบทความ ส.ค.ส.ฉบับแรกของสยาม ว่า “ส.ค.ส. ฉบับนี้ไม่เป็นรูปแบบบัตรอวยพรพร้อมลวดลายวิจิตรอย่างเช่นในปัจจุบัน แต่เป็นกระดาษสมุดฝรั่งสีครีมพับครึ่ง ไม่ต่างจากกระดาษจดหมายทั่วไป ส.ค.ส. ฉบับนี้ เมื่อคลี่ออกมาจะมีขนาดความกว้าง 18 เซนติเมตร ยาว 23 เซนติเมตร ซองมีขนาดความกว้าง 8.1 เซนติเมตร ยาว 13.9 เซนติเมตร พระราชสาสน์อวยพรมีความยาวทั้งสิ้น 4 หน้า และที่สำคัญอย่างยิ่งคือ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานลายเซ็นพระนามลงบน ส.ค.ส. ฉบับนี้ด้วย”

แสดงให้เห็นว่า ส.ค.ส. เป็นสิ่งที่เกิดขึ้น กว่าศตวรรษแล้ว เป็นที่น่าเสียดายถ้าปัจจุบัน การส่งความสุขผ่าน ส.ค.ส. เริ่มหายไปจากเมืองไทย อาจเป็นเพราะความเจริญด้านเทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวัน แต่อย่างไรก็ตาม ส.ค.ส. ยังคงมีคุณค่าในตัวเอง เพราะว่าผู้ส่งมีความพิถีพิถันในการเขียนและประดับตกแต่งให้ดูสวยงามก่อนส่งให้คนที่รัก

แหล่งอ้างอิงข้อมูล

https://kalyanamitra.org/th/article_detail.php?i=13906

https://www.thairath.co.th/lifestyle/life/2003983

https://www.bangkokbiznews.com/lifestyle/980061

http://www.culture.go.th/culture_th/ewt_news.php?nid=4690&filename=index

https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B9%84%E0%B8%A5%E0%B8%9F%E0%B9%8C%E0%B8%AA%E0%B9%84%E0%B8%95%E0%B8%A5%E0%B9%8C/186241

https://www.silpa-mag.com/culture/article_14070