มรดกทางวัฒนธรรมสมัยสุโขทัยที่สะท้อนถึงวิถีชีวิต และความเป็นอยู่ สภาพ บ้านเมืองในสมัยสุโขทัย ในเรื่องขนบธรรมเนียมประเพณี ภาษาและวรรณกรรม ศิลปหัตถกรรม ศาสนา ความเชื่อและพิธีกรรม การละเล่นพื้นบ้าน นาฎศิลป์และดนตรี โบราณวัตถุ โบราณสถาน เป็นต้น มรดกทางวัฒนธรรมสมัยสุโขทัยที่น่าสนใจ มีดังนี้

สมัยสุโขทัยได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมจากอารยธรรมขอม มีการพบภาพ จำหลักที่ปราสาทบายน ในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 มีรูปบุคคลกำลังลอยวัสดุในน้ำซึ่งน่าจะมี ความเชื่อมโยงกับความเชื่อเรื่องการลอยประทีปในสมัยสุโขทัย นอกจากนี้ ยังพบชามสังคโลก สมัยสุโขทัย ที่มีรูปกระทง เป็นลายบนชามสังคโลกอีกด้วย สมัยสุโขทัย ไม่ได้เรียกว่า ลอยกระทง แต่ใช้คำว่า เผาเทียน เล่นไฟ เป็นถ้อยคำ ที่ปรากฎในศิลาจารึก หลักที่ 1 ด้านที่ 2 กล่าวถึง ประเพณีและพิธีกรรมในสมัยพ่อขุนรามคำแหง มหาราช ประชาชนมีการทำพิธีกรานกฐินตามวัดต่าง ๆ แล้วพากันมายัง เมืองสุโขทัย ทางประตู เมืองทั้ง 4 ด้าน ที่กลางเมืองสุโขทัยมีพระพุทธรูปองค์ใหญ่ ผู้คนต่างมากราบไหว้ และเผาเทียน เล่นไฟ ซึ่งเผาเทียน หมายถึง การจุดเทียนบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เช่นเดียวกับการจุดธูป ส่วนเล่นไฟ หมายถึง การจุดดอกไม้ไฟ จากศิลาจารึก หลักที่ 1 คำว่า เผาเทียน เล่นไฟ คงหมายถึง ประเพณีและ พิธีกรรมในงานเฉลิมฉลองไหว้พระในศาสนสถานสำคัญที่อยู่กลางเมืองสุโขทัย เชื่อมโยงกับ ประเพณีกรานกฐิน ที่มีวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 เป็นวันสุดท้าย ตามพุทธบัญญัติ

พนมเบี้ย พนมหมาก และพนมดอกไม้ เป็นคำที่ปรากฎในศิลาจารึก หลักที่ 1 ด้านที่ 2 บรรทัดที่ 13 – 17 จารึกไว้ดังนี้

“เมื่อออกพรรษา กรานกฐิน เดือนณึ่งจึ่งแล้ว เมื่อกรานกฐิน มีพนมเบี้ย มีพนม หมาก มีพนมดอกไม้ มีหมอนนั่งหมอนโนน บริพารกฐินโอยทาน แล่ปีแล้ญิบล้าน ไปสูดญัติกฐิน ถึงอรัญญิกพู้น”

จากข้อความในศิลาจารึก แสดงให้ทราบว่า พนมเบี้ย พนมหมาก และพนม ดอกไม้ เป็นเครื่องไทยธรรมสำหรับถวายพระสงฆ์ในพิธีกรานกฐิน หรือพิธีถวายผ้ากฐิน ตามประเพณีในพุทธศาสนา ภายหลังเทศกาลออกพรรษาแล้ว พนมเบี้ย พนมหมาก และพนมดอกไม้ คือ เบี้ย หมาก และดอกไม้ ที่จัดแต่งเป็น เครื่องไทยธรรมสำหรับถวายพระภิกษุ หรือพระสงฆ์ตามธรรมเนียม โดยนำเบี้ย หมาก ดอกไม้ จัดแต่งบนภาชนะ ให้มีรูปทรงลักษณะเป็นพุ่มยอดแหลมอย่างดอกบัว หรือท าเป็นรูปกรวยยอด เรียวแหลม ัจจุบัน พนมเบี้ย พนมหมาก ได้หมดบทบาทตามความศรัทธาประเพณีนิยม ในพุทธศาสนา เนื่องจากเบี้ยไม่ได้เป็นวัตถุกลางในการซื้อขาย หมากพลูไม่ได้เป็นเครื่องขบเคี้ยว ในความนิยมส าหรับคนปัจจุบัน ส่วนพนมดอกไม้ ยังพอติดอยู่กับความเชื่อ และความนิยมในคน ปัจจุบันพอสมควร แต่ก็ได้ปรับเปลี่ยนในส่วนวัสดุ วิธีการทำ และโอกาสที่ใช้ไปจากขนบนิยม และธรรมเนียมเดิม ตามสภาพสังคมที่เปลี่ยนไป

ลายสือไทย ลายสือไทย หมายถึง ตัวหนังสือไทย หรืออักษรไทย ซึ่งพ่อขุนรามคำแหง มหาราช กษัตริย์พระองค์ที่ 3 แห่งอาณาจักรสุโขทัย ทรงคิดประดิษฐ์ขึ้นในปี พ.ศ. 1826 ดังปรากฏในจารึก หลักที่ 1 ศิลาจารึกพ่อขุนรามค าแหง ด้านที่ 4 บรรทัดที่ 8 – 11 ความว่า “เมื่อก่อนลายสือไทยนั้นบ่มี 1205 ศกปีมะแม พ่อขุนรามค าแหงหาใคร่ใจในใจ แลใส่ลายสือไทยนี้ ลายสือไทยนี้จึงมีเพื่อขุนผู้นั้นใส่ไว้...” ความในจารึกดังกล่าว สื่อชัดเจนว่า ก่อน พ.ศ. 1826 ยังไม่มีลายสือไทย หรือ อักษรไทยปรากฏใช้ ลายสือไทยที่พ่อขุนรามคำแหงมหาราชทรงคิดประดิษฐ์ ขึ้นนั้น ลักษณะรูปสัณฐานของเส้นอักษร และอักขรวิธีที่ใช้ เป็นเอกลักษณ์ มีปรากฏเฉพาะในจารึกหลักที่ 1 ศิลาจารึก พ่อขุนรามคำแหงมหาราชเป็นหลักแรก ลักษณะของลายสือ ไทย แสดงให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถของพ่อขุนรามค าแหง มหาราชที่ทรงศึกษาค้นคว้าด้วยพระวิริยะอุตสาหะ ทรงวินิจฉัย และทรงปรุงแต่งรูปแบบอักษรให้มีลักษณะบ่งบอกความเป็น ไทยอย่างแท้จริง และเป็นแบบอย่างให้คนในชาติได้เรียนรู้ ศึกษา และใช้สืบทอดต่อมา พ่อขุนรามคำแหงมหาราชทรงก าหนดให้มีวิธีเขียนพยัญชนะ สระ วรรณยุกต์ อยู่ในบรรทัดเดียว เป็นอักษรตัวตรง คือ เส้นอักษรลากขึ้นลงเป็นเส้นตรง ส่วนเส้นลากขวางโค้ง มนเล็กน้อย รูปอักษรจึงมีทรงสี่เหลี่ยม หรือที่เรียกว่า อักษรตัวเหลี่ยม อิทธิพลของลายสือไทย ได้เผยแพร่ไปสู่อาณาจักรข้างเคียงเพียงช่วงระยะเวลา สั้น ๆ ประมาณหนึ่งศตวรรษ จากนั้นลักษณะของรูปแบบอักษรก็ได้พัฒนาเปลี่ยนแปลงไปตาม การใช้ภูมิภาคนั้น ๆ จนปรากฏเป็นรูปอักษรแบบใหม่ขึ้นแทนลายสือไทย เช่น ในอาณาจักร ล้านนาได้เปลี่ยนไปเป็นอักษรไทยล้านนา หรืออักษรฝักขาม และในอาณาจักรศรีอยุธยาได้ เปลี่ยนไปเป็นอักษรไทยอยุธยา และสืบต่อมาเป็นอักษรไทยที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน

ไตรภูมิพระร่วง เป็นชื่อที่สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงตั้งชื่อไว้ จึงรู้จักแพร่หลาย และเรียกชื่อนี้มากกว่าจะเรียกชื่อว่า ไตรภูมิกถา ตามที่ระบุไว้ในบานแพนก หรือสารบาญเรื่อง ไตรภูมิพระร่วงเป็นพระราชนิพนธ์ของพระมหาธรรมราชาที่ 1 พญาลิไท เมื่อปี พ.ศ. 1888 ครั้งยังทรงเป็นพระมหาอุปราชครองเมืองศรีสัชนาลัย ทรงพระราชนิพนธ์เป็นเวลา ถึง 6 ปี เนื่องจากเป็นหนังสือที่ศึกษาและเรียบเรียงสาระส าคัญจากคัมภีร์ที่พระอรรถกถาจารย์ ได้รจนาไว้ มีจ านวนถึง 32 คัมภีร์ แสดงถึงพระจริยาวัตรในการศึกษาพระธรรมและพระราช อุตสาหะที่ฝักใฝ่ในธรรมะของพระพุทธองค์ ไตรภูมิพระร่วงจึงมีธรรมะที่ครอบคลุมพระไตรปิฎก ทั้งพระสุตตันตปิฎก พระวินัยปิฎก และพระอภิธรรมปิฎก ทรงพระราชนิพนธ์โดยเรียบเรียงให้เห็น “ความเป็นจริง” ในทุกแง่ทุกมุม จึงได้รับยกย่องว่าเป็นวรรณคดีชิ้นเอกของไทย มีคุณค่าและมีอิทธิพลต่อคนไทย และสังคมไทยมากว่า 700 ปี สะท้อนให้เห็นว่าพระมหาธรรมราชาลิไท ทรงเป็นกษัตริย์ นักปราชญ์ และนักปกครองแห่งกรุงสุโขทัย คนไทย และสังคมไทย มีความสงบสุข ด้วยเหตุ ปัจจัยจากอิทธิพลของไตรภูมิพระร่วง และมีอิทธิพลต่อด้านภาษา ศิลปกรรม ประวัติศาสตร์ การหล่อหลอมค่านิยม อุดมคติ อุดมการณ์ และศีลธรรมจริยธรรม พระมหาธรรมราชาลิไท ทรงมีพระราชประสงค์ในการแต่งเรื่องนี้ ดังที่ระบุไว้ใน บานแพนกว่า “ไตรภูมิกถานี้มูนใส่เพื่อใดสิ้น ใส่เพื่อมีอรรถพระอภิธรรมจะใคร่เทศนาแก่ พระมารดาท่านอันหนึ่ง เมื่อจ าเริญพระธรรมโสด” สรุปได้ว่า 1. เพื่อเผยแพร่พระอภิธรรม ซึ่งเป็นหลักการส าคัญในทางพระพุทธศาสนา 2. เพื่อเป็นบทเรียนพระอภิธรรมแก่พระราชมารดาของพระองค์ อนึ่ง นักวิชาการได้ศึกษาวิเคราะห์ไตรภูมิพระร่วงเชิงประวัติศาสตร์ และมี ความเห็นว่า จุดประสงค์ของการแต่ง คือ เพื่อสร้างบารมีก่อนเสด็จขึ้นครองราชย์และแสดงให้ ประจักษ์ว่าทรงเป็น “จักรพรรดิราช”

เครื่องสังคโลก สังคโลกหรือเครื่องสังคโลก เป็นค าที่ชาวไทยรู้จักกันดีในนามของวัตถุโบราณที่มี คุณค่ายิ่ง มีลักษณะเป็นถ้วยชามสิ่งของเครื่องใช้ เครื่องประดับสถาปัตยกรรม สิ่งผลิต ันเนื่องมาจากความเชื่อในพิธีกรรมต่าง ๆ ซึ่งเป็นเครื่องปั้นดินเผาเคลือบขี้เถ้าที่ผลิตขึ้นใน สมัยสุโขทัย เครื่องสังคโลกที่จังหวัดสุโขทัย ปัจจุบันแบ่งตามเตาเผา มีอยู่ 3 แหล่ง ดังนี้

1. เครื่องสังคโลกเตาสุโขทัยหรือเรียกว่า เตาทุเรียงสุโขทัย ปัจจุบันอยู่ในบริเวณ อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ต าบลเมืองเก่า อ าเภอเมืองสุโขทัย ตั้งอยู่แนวคูเมือง เรียกว่า แม่โจน เป็นเตาก่อด้วยอิฐ กว้าง 2 – 3 เมตร ยาว 5 – 6 เมตร ลักษณะเป็นเตาขุดลงไปในดิน ครึ่งหนึ่ง ก่อโค้งเป็นประทุนเกวียน แบ่งออกเป็น 3 ตอน เป็นที่ใส่ไฟตอนหนึ่ง ที่วางถ้วยชาม ตอนหนึ่ง และปล่องไฟตอนหนึ่ง เครื่องสังคโลกที่ได้จากเตาสุโขทัย เป็นภาชนะถ้วยโถโอชามที่เป็นของใช้สอย เป็นส่วนใหญ่ ลักษณะเฉพาะของเครื่องปั้นจากเตาทุเรียงแหล่งนี้คือ เครื่องปั้นเคลือบลวดลาย สีด าหรือน้ าตาล เนื้อดินค่อนข้างหยาบ ชุบน้ าดินสีขาว ลวดลายสีเขียวอ่อน การเรียงถ้วยชาม เข้าเตาเผาแห่งนี้จะใช้กี๋ ซึ่งเป็นจานที่มีขาเป็นปุ่ม 5 ปุ่ม วางคั่นระหว่างชามต่อชาม ฉะนั้น ภายในชามของเตาสุโขทัย จึงมีรอย 5 จุดปรากฏอยู่เป็นส่วนมาก

2. เครื่องสังคโลกเตาทุเรียงป่ายาง ปัจจุบันอยู่ในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ ศรีสัชนาลัยบนฝั่งตะวันตกของแม่น้ ายมเหนือแก่งหลวง ห่างจากก าแพงเมืองเพียง 500 เมตร เครื่องสังคโลกที่ได้จากเตาเผาแหล่งนี้เป็นสังคโลกดี ทั้งลวดลาย น้ ายาเคลือบ สวยงาม รูปแบบพิเศษกว่าเตาเผาแหล่งอื่น แยกเป็นเตาเผารูปยักษ์ นาค มังกร และเตาเผารูป ตุ๊กตา สันนิษฐานว่าเตานี้จะเป็นเตาหลวงที่ท าขึ้นใช้เฉพาะบุคคลชั้นสูง

3. เครื่องสังคโลกเตาทุเรียงเกาะน้อย ปัจจุบันอยู่ในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ ศรีสัชนาลัย ต าบลหนองอ้อ อ าเภอศรีสัชนาลัย เตาเกาะน้อยนี้อยู่ถัดเตาป่ายางไปทางเหนือ ประมาณ 4 กิโลเมตร เครื่องสังคโลกที่ได้จากแหล่งนี้เป็นภาชนะถ้วยชาม จาน จานเชิง โถ ขวด สีของ เครื่องสังคโลกมีหลายสี เช่น สีน้ าตาล สีเหลืองอ่อน สีเขียวไข่กา สีขาวมีลวดลายที่เขียนด้วย สีที่เข้มกว่า เขียนลงในภาชนะที่ยังดิบอยู่ ชุบเคลือบแล้วจึงเผา ซึ่งเชื่อกันว่าใช้เถ้าจากต้นก่อ (มะก่อตาหมูและไม้กอง) ซึ่งเป็นพันธุ์ไม้ที่มีในสุโขทัยและภาคเหนือ ชนิดและประเภทของเครื่องสังคโลก ถ้าพิจารณาวัสดุและความแข็ง อาจแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ ชนิดเนื้ออ่อนหรือ เนื้อดินและชนิดเนื้อแข็งหรือเนื้อหิน

ชนิดและประเภทของเครื่องสังคโลก

ถ้าพิจารณาวัสดุและความแข็ง อาจแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ ชนิดเนื้ออ่อนหรือ เนื้อดินและชนิดเนื้อแข็งหรือเนื้อหิน

1. ชนิดเนื้ออ่อนหรือเนื้อดิน ได้แก่ ภาชนะที่เนื้อดินมีความพรุนตัวค่อนข้างมาก สามารถดูดซึมน้ าได้ ใช้ความร้อนในการเผาด้วยอุณหภูมิต่ ากว่า 600 องศาเซลเซียส มีเนื้อดิน สีส้มอมแดง ผิวด้านนอกไม่เคลือบ แต่บางชิ้นมีการขัดผิวให้มันแล้วชุบน้ าดินสีแดง การตกแต่ง ลวดลายที่พบมากเป็นลายเชือกทาบ และลายขูดหรือลายขีดลงไปในเนื้อดิน

2. ชนิดเนื้อแข็งหรือเนื้อหิน ได้แก่ ภาชนะที่มีเนื้อแน่น แข็ง น้ าและของเหลว ไม่สามารถไหลซึมผ่านได้ เวลาเคาะมีเสียงกังวาน ใช้ความร้อนในการเผาด้วยอุณหภูมิ อยู่ระหว่าง 600 - 1,100 องศาเซลเซียส สังคโลกเนื้อหิน มีทั้งเคลือบขี้เถ้า การตกแต่งลายทั้ง ขูดขีดลายลงไปในเนื้อดินและการปะติดลวดลายลงไปบนผิว รูปทรงที่พบ ได้แก่ ครก สาก ไห ปากผายคอยาว โอ่งต่าง ๆ สังคโลกประเภทนี้พบมากที่เตาบ้านเกาะน้อย

2.1 ประเภทไม่เคลือบน้ ายา ส่วนมากมีเนื้อดินสีเทาและสีเทาอมม่วง ผิวค่อนข้างด้าน มีบางชิ้นที่ผิวออกมันและมีร่องรอยคล้ายเคลือบน้ ายาเป็นจุดประ ซึ่งเป็นการ เคลือบเองโดยธรรมชาติระหว่างการเผา ที่เรียกว่าเคลือบขี้เถ้า การตกแต่งลายมีทั้งขูดขีดลาย ลงไปในเนื้อดิน และการปะติดลวดลายลงไปบนผิว รูปทรงที่พบได้แก่ ครก สาก ไห ปากผาย คอยาว โอ่งต่าง ๆ สังคโลกประเภทนี้พบมากที่เตาบ้านเกาะน้อย

2.2 ประเภทผิวเคลือบน้ ายา (อุณหภูมิการเผาเกิน 1,200 องศาเซลเซียส) แบ่งตามลักษณะของสีและการตกแต่งลวดลายได้ดังนี้

2.2.1 ชนิดเคลือบน้ ายาสีเขียว มีตั้งแต่สีเขียว สีฟ้า สีเงินอมฟ้า สีเขียว มรกต สีทั้งหมดนี้จัดอยู่ในตระกูล เซลาดอน มีทั้งลวดลาย และไม่มีลวดลาย พวกมีลวดลายก็คือ มีลวดลายบนภาชนะแล้วเอาไปเคลือบน้ ายา ผลิตมากที่เตาป่ายาง และเตาเกาะน้อย

2.2.2 ชนิดเคลือบสีน้ าตาล สีของน้ ายาเคลือบมีสีน้ าตาลอ่อน จนถึง น้ าตาลเข้ม ใช้เคลือบภาชนะหลายชนิด เช่น ครก คณฑี ตะเกียง ไหขนาดเล็ก - ใหญ่ โอ่ง ตุ๊กตา ขนาดเล็ก ผลิตที่เตาป่ายางและเตาเกาะน้อย

2.2.3 ชนิดตกแต่งลวดลายด้วยการขูดลงไปในเนื้อดิน แล้วเคลือบสองสี ส่วนใหญ่เป็นลายพันธุ์ไม้เลื้อย แล้วนำไปชุบน้ าละลายดินชั้นหนึ่ง ก่อนที่จะชุบน้ าเคลือบ สีอ่อน เป็นพื้น เช่น สีครีมขาว เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีภาชนะเขียนลายใต้เคลือบ คือ การเขียนลายก่อนชุบเคลือบ แล้วนำไปเผา ลวดลายที่เขียนจะมีสีน้ำเงินเข้ม ดำ น้ำตาล สังคโลกชนิดนี้จะงดงามมาก และมี ราคาแพง

ตามประวัติศาสตร์ มีหลักฐานการจารึกชื่อขนมไทยในแท่งศิลาจารึก ขนมที่ปรากฏ คือ ไข่กบ นกปล่อย มะลิลอย อ้ายตื้อ ซึ่งไข่กบ หมายถึง เม็ดแมงลัก นกปล่อย หมายถึง ลอดช่อง มะลิลอย หมายถึง ข้าวตอก อ้ายตื้อ หมายถึง ข้าวเหนียวด า ทั้ง 4 ชนิด ใช้น้ำกระสายอย่างเดียวกันคือน้ำกะทิและน้ำตาลโตนด

มีธรรมเนียมที่จะท าขนม 4 อย่างเลี้ยงใน งานแต่งงาน เรียกว่า ขนมสี่ถ้วย มีชื่อเป็น ปริศน าว่า “ไข่กบ นกปล่อย มะลิลอย อ้ายตื้อ” ซึ่ง ไข่กบ ก็คือ ขนมเม็ดแมงลัก ที่มี รูปร่างเหมือนไข่กบ นกปล่อย คือ ลอดช่อง ไทย ซึ่งเวลากดลงจากพิมพ์จะเหมือนปล่อย นกจากกรง มะลิลอย คือ ข้าวตอกรูปร่างขาว ๆ เหมือนดอกมะลิ อ้ายตื้อ คือ ข้าวเหนียวดำนึ่ง สุกกินแล้ วอิ่มตื้อหนักท้อง ขนมพ วกนี้ ราดน้ำกะทิเคี่ยวกับน้ำตาลโตนด พิธีกรรมการสร้างครอบครัวใหม่หรือพิธีมงคลสมรสของชาวอาณาจักรสุโขทัย แต่อดีตมีความละเอียดปราณีต ดังนี้

1. ก่อนจัดพิธีมงคลสมรส เจ้าภาพจะต้องขึ้นไปบนเรือนของญาติผู้ใหญ่ แล้วนั่งพับเพียบให้เรียบร้อย บอกวัตถุประสงค์ของการมาในครั้งนี้ว่า “ขอเรียนเชิญไปนั่ง การมงคลด้วยกัน” ญาติผู้ใหญ่และสัมพันธชนก็จะทราบได้ทันทีว่า เจ้าภาพเชิญไปร่วมงาน มงคลสมรส พร้อมทั้งถามวันเดือนปีที่จัดพิธี ถ้าเป็นการจัดงานที่เรือนหอของฝ่ายเจ้าบ่าว เรียกตามภาษาบาลีว่า อาวาหมงคล ถ้าเป็นการจัดงานที่เรือนหอของฝ่ายเจ้าสาว เรียกตาม ภาษาบาลีว่า วิวาหมงคล

2. เมื่อญาติผู้ใหญ่และสัมพันธชน จะบอกลูกหลานและเครือญาติมิตรสหายว่าจะ ไปไหน หรือมีคนถามว่าจะไปไหน จะมีค าตอบว่า “ไปกินสี่ถ้วย” หมายถึง ได้รับเชิญไปร่วมงาน มงคลสมรส เมื่อตรวจดูในหนังสือดรรชนีค้นคำศิลาจารึกสุโขทัยแล้ว ไม่มีคำว่า กินสี่ถ้วย แต่มิได้ หมายความว่า ไม่มีพิธีกรรมการมงคลสมรสแบบนี้ในสมัยสุโขทัย เพราะคำว่า กินสี่ถ้วยเป็น ตัวชี้วัดหนึ่งของคนพูดภาษาไทยสยามส าเนียงสุโขทัย ในชุมชนที่อยู่นอกเหนือพื้นที่จังหวัด สุโขทัย เช่น ตำบลสะเดียง อำเภอเมือง เพชรบูรณ์ ชุมชนรอบ ๆ วัดพระมหาธาตุเมืองฝาง สวางคบุรี ตำบลผาจุก อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์ ต าบลทุ่งยั้ง อ าเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์ ซึ่งชุมชนตัวอย่างนี้พูดภาษาไทยสยามส าเนียงสุโขทัย และมีพิธีกรรมมงคลสมรสที่เรียกว่า “กินสี่ถ้วย” ต่างไปจากพิธีมงคลสมรสของชาวล้านนา ชาวล้านช้าง หรือชาวจีน และชาวอินเดีย