หลักฐานทางโบราณคดีที่ค้นพบในแถบบริเวณที่เป็นจังหวัดระยองในปัจจุบันบ่งชี้ว่า เป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์มานานหลายพันปี อย่างน้อยก็ตั้งแต่ยุคหินใหม่ ในช่วง 2,000 - 4,000 ปี
ศิลาแลง และซากหินสลักรูปต่าง ๆ ณ บริเวณบ้านดอน อำเภอเมืองระยอง และบ้านคลองยายลำ ตำบลบ้านค่าย อำเภอบ้านค่ายจึงสันนิษฐานกันว่าความเป็นเมืองระยองน่าจะเกิดขึ้นตั้งแต่พุทธศตรรษที่ 16 (พ.ศ. 1601 - 1700) อันเป็นยุคสมัยที่มีการใช้อักษรที่นักโบราณคดีเรียกขานว่า “อักษรขอม” กันอย่างกว้างขวางในภูมิภาคนี้
จังหวัดระยอง ตั้งอยู่ชายฝั่งทะเลด้านตะวันออกของประเทศ ทิศเหนือติดจังหวัดชลบุรี ทิศใต้ติดทะเลตลอดแนวติดจังหวัดจันทบุรี ทิศตะวันตกจดจังหวัดชลบุรี ที่ตั้งของศาลากลางจังหวัดเดิม ตั้งอยู่ที่เดียวกับศาลปกครองจังหวัดระยอง ด้านเหนือเป็นที่ตั้งของสถานีตำรวจภูธร และกองกำกับการตำรวจภูธรจังหวัดระยอง มีถนนดินลูกรังล้อมรอบ ฝั่งถนนด้านตะวันออกเป็นที่ตั้งของโรงเรียนสตรีบุญศิริ ภาพในอดีตการดักปลาบ้านเพ อำเภอเมือง
ลักษณะการปลูกสร้างของศาลากลางเดิมเป็นอาคารไม้ชั้นเดียว ใต้ถุนสูง เสาปูนต่อด้วยไม้ มุงกระเบื้องว่าว มีบันไดทางขึ้นลง 4 บันได 2 บันไดด้านหน้าขนาบข้างมุขหน้าอีก 2 บันได ทอดลงด้านข้างของมุขด้านเหนือและด้านใต้ ส่วนประกอบของอาคารเสาต่อพื้นฝาประตูหน้าต่างทำด้วยไม้ตะเคียน
แหลมเจริญ สถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของเมืองระยอง เมื่ออดีต คือ หัวแหลม สถานที่ดังกล่าวในปัจจุบันเรียกกันว่า "แหลมเจริญ" ชื่อ แหลมเจริญ ตั้งเป็นเกียรติแก่ นายเจริญ ธำรงค์เกียรติ อดีตผู้ว่าราชการจังหวัดระยอง ซึ่งท่านดำรงตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดระยอง ระหว่าง พ.ศ. 2516 - 2520
หอนาฬิกา ของจังหวัดระยอง ในอดีตตั้งอยู่ที่หน้าโรงหนังเทศบันเทิง ติดถนนสุขุมวิทในปัจจุบันหอนาฬิกาเดิมได้รื้อไปแล้ว โดยสร้างขึ้นในสมัยผู้ว่า ดำรง สุนทรศารทูล เมื่อ พ.ศ. 2510
โรงหนังเทศบันเทิงในปัจจุบันเป็นสถานที่ตั้งเทศบันเทิงพลาซ่า และทางเทศบาลนครระยอง ได้สร้างหอนาฬิกาขึ้นที่เทศบันเทิงพลาซ่าแทนหอนาฬิกาเดิม เมื่อ พ.ศ. 2547
สวนศรีเมือง นับว่าเป็นสวนสาธารณะแห่งแรกของจังหวัดระยอง ในอดีตบริเวณดังกล่าว สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นที่ตั้งของกองทหารเรือจนถึงบริเวณที่เป็นศาลปกครองในปัจจุบัน
ปี พ.ศ.2476 มี การยกเลิกระบบเทศาภิบาล จังหวัดระยองขึ้นตรงต่อกระทรวงมหาดไทย ปี พ.ศ.2484 โดยแบ่งการปกครองออกเป็น 8 อำเภอ คือ อำเภอเมืองระยอง อำเภอแกลง อำเภอบ้านค่าย อำเภอบ้านฉาง อำเภอปลวกแดง อำเภอวังจันทร์ อำเภอเขาชะเมา และอำเภอนิคมพัฒนา
ข้อมูลหนังสือประวัติศาสตร์เมืองระยอง
ภาพจากสำานักงานเทศบาลนครระยอง