Best Practice
ผลการปฏิบัติงานที่ดี (Best Practice)
การทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดในกลุ่มผู้สูงอายุ
นางสาวณัฏฐณิชา ใจตา
กศน.ตำบลแม่ตีบ
ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภองาว
สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดลำปาง
สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
คำนำ
สืบเนื่องมาจากประเทศไทยกำลังอยู่ในช่วงการเปลี่ยนผ่านเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ (Aged Society) โดยจากข้อมูลของ United Nations World Population Ageing พบว่า หลังจากปี 2552 ประชากรที่อยู่ในวัยพึ่งพิงได้แก่ เด็กและผู้สูงอายุ จะมีจำนวนมากกว่าประชากรในวัยแรงงาน และในปี 2560 จะเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่ประชากรเด็กน้อยกว่าผู้สูงอายุ สถานการณ์นี้เป็นผลมาจากการลดภาวะเจริญพันธ์อย่างรวดเร็ว และการลดลงอย่างต่อเนื่องของระดับการตายของประชากร ทำให้จำนวนและสัดส่วนประชากรสูงอายุของไทย เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจากเหตุผลดังกล่าวแล้ว กศน.ตำบลแม่ตีบได้สำรวจความต้องการให้การส่งเสริม สนับสนุนเพื่อพัฒนาทักษะชีวิต พัฒนาสังคม ชุมชน เพื่อใช้ประโยชน์ของสมุนไพรในท้องถิ่นเป็นการแบ่งเบาภาระในการดูแล แบ่งเบาภาระในเรื่องของการอุปโภคและบริโภคจึงได้นำทักษะของการทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดในกลุ่มผู้สูงอายุเข้ามาปรับใช้กับกลุ่มผู้สูงอายุในพื้นที่ เพื่อใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์และสร้างรายได้ให้กับผู้สูงอายุอีกทาง
กศน.ตำบลแม่ตีบ ได้เห็นความสำคัญของการทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดในกลุ่มผู้สูงอายุนำมาเป็น Best Practice ของ กศน.ตำบลแม่ตีบ เนื่องจากพื้นที่ตำบลแม่ตีบมีผู้สูงอายุจำนวนมาก และมีการปลูกสมุนไพรเพื่อใช้ในการทำเป็นยาจำนวนมากแต่หากยังขาดความรู้ที่ถูกต้องในการแปรรูปสมุนไพรเท่าที่ควร ทางผู้นำชุมชนและภาคีเครือข่ายในตำบลแม่ตีบได้ประสานทาง กศน.ตำบลแม่ตีบในการอบรมให้ความรู้เรื่องการทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดในกลุ่มผู้สูงอายุ พร้อมนำความรู้ที่ได้รับมาเผยแพร่ให้แก่คนในชุมชน และยังเป็นภูมิปัญญาสืบทอดให้กับคนรุ่นหลัง ได้หันมาใช้สมุนไพรไทยพื้นบ้านให้มากขึ้น
นางสาวณัฏฐณิชา ใจตา
......./................./............
สารบัญ
เรื่อง หน้า
คำนำ ก
สารบัญ ข
จุดเด่น/เหตุผล/ความสำเร็จ/ผลที่ปรากฏ 1
เป้าหมาย 1
กระบวนการดำเนินงาน 2
ปัจจัยป้อน 2
เงื่อนไข/ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จ (Key Success Factors) 2
ปัญหา อุปสรรค หรือข้อจำกัดที่เกิดขึ้นในการปฏิบัติงาน 2
และแนวทางแก้ไขที่ประสบความสำเร็จ
ข้อเสนอแนะวิธีปฏิบัติงานที่จะทำให้ดียิ่งขึ้น 2
การทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดในกลุ่มผู้สูงอายุ
จุดเด่น/เหตุผล/ความสำเร็จ/ผลที่ปรากฏ
สืบเนื่องมาจากประเทศไทยกำลังอยู่ในช่วงการเปลี่ยนผ่านเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ (Aged Society) โดยจากข้อมูลของ United Nations World Population Ageing พบว่า หลังจากปี 2552 ประชากรที่อยู่ในวัยพึ่งพิงได้แก่ เด็กและผู้สูงอายุ จะมีจำนวนมากกว่าประชากรในวัยแรงงาน และในปี 2560 จะเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่ประชากรเด็กน้อยกว่าผู้สูงอายุ สถานการณ์นี้เป็นผลมาจากการลดภาวะเจริญพันธ์อย่างรวดเร็ว และการลดลงอย่างต่อเนื่องของระดับการตายของประชากร ทำให้จำนวนและสัดส่วนประชากรสูงอายุของไทย เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจากเหตุผลดังกล่าวแล้ว กศน.ตำบลแม่ตีบได้สำรวจความต้องการให้การส่งเสริม สนับสนุนเพื่อพัฒนาทักษะชีวิต พัฒนาสังคม ชุมชน เพื่อใช้ประโยชน์ของสมุนไพรในท้องถิ่นเป็นการแบ่งเบาภาระในการดูแล แบ่งเบาภาระในเรื่องของการอุปโภคและบริโภคจึงได้นำทักษะของการทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดในกลุ่มผู้สูงอายุเข้ามาปรับใช้กับกลุ่มผู้สูงอายุในพื้นที่ เพื่อใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์และสร้างรายได้ให้กับผู้สูงอายุอีกทาง
กศน.ตำบลแม่ตีบ ได้เห็นความสำคัญของการทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดในกลุ่มผู้สูงอายุนำมาเป็น Best Practice ของ กศน.ตำบลแม่ตีบ เนื่องจากพื้นที่ตำบลแม่ตีบมีผู้สูงอายุจำนวนมาก และมีการปลูกสมุนไพรเพื่อใช้ในการทำเป็นยาจำนวนมากแต่หากยังขาดความรู้ที่ถูกต้องในการแปรรูปสมุนไพรเท่าที่ควร ทางผู้นำชุมชนและภาคีเครือข่ายในตำบลแม่ตีบได้ประสานทาง กศน.ตำบลแม่ตีบในการอบรมให้ความรู้เรื่องการทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดในกลุ่มผู้สูงอายุ พร้อมนำความรู้ที่ได้รับมาเผยแพร่ให้แก่คนในชุมชน และยังเป็นภูมิปัญญาสืบทอดให้กับคนรุ่นหลัง ได้หันมาใช้สมุนไพรไทยพื้นบ้านให้มากขึ้น
เป้าหมาย
• ประชาชนและผู้สูงอายุ ในพื้นที่ตำบลแม่ตีบ จำนวน 15 คน
เชิงคุณภาพ
• ประชาชนและผู้สูงอายุ ในพื้นที่ตำบลแม่ตีบมีความรู้ ความเข้าใจ และเกิดทักษะชีวิตสามารถนำความรู้ มาปรับใช้ ในการเรียนและในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสมและเตรียมพร้อมในการแก้ไขปัญหาต่างๆที่จะเกิดขึ้นในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพ
กระบวนการดำเนินงาน
• จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อทราบถึงสภาพปัญหาของชุมชน
• จัดทำโครงการและทำแผนกิจกรรมการทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดในกลุ่มผู้สูงอายุ
• ประสานงานหน่วยงาน/เครือข่ายที่เกี่ยวข้องเพื่อฝึกอบรม
• ดำเนินการจัดกิจกรรมตามแผนงานที่กำหนดและสามารถปรับเปลี่ยนกิจกรรมได้ตามความเหมาะสม
• ติดตามและประเมินผลร่วมกับหน่วยงาน/เครือข่ายที่เกี่ยวข้อง
• สรุปและจัดทำรายงานผลการดำเนินงาน และเผยแพร่ไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
ปัจจัยป้อน
บุคลากร
• นางสาวณัฏฐณิชา ใจตา ครู กศน.ตำบล
• นางปราณี วรฉัตร วิทยากร
• ผู้อำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมส่งภาพตำบลบ้านดอกคำใต้ วิทยากรให้ความรู้ด้านสมุนไพร.
• นายบุญช่วย ใจหล้า ประธานชมรมผู้สูงอายุตำบลแม่ตีบ
งบประมาณ
• ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภองาว
สื่อ วัสดุ อุปกรณ์
• หญ้าเอนยืด
• เหงือกปลาหมอ
• การบูร
• พิมเสน
• เมนทอล
• น้ำมันยูคาลิปตัส
• น้ำมันมะพร้าว
• กระทะ/ตะหลิว/แก๊ส/ไม้สำหรับคน/ขวดบรรจุภัณฑ์
เงื่อนไข/ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จ (Key Success Factors)
• การรวบรวมความรู้จากแหล่งต่างๆ จากการศึกษาดูงาน แล้วนำข้อมูลที่หลากหลายมาอบรมให้ความรู้แก่ประชาชนและผู้สูงอายุ กศน.ตำบลแม่ตีบ
• วิทยากรมีความรู้ ความสามารถในการถ่ายทอดความรู้ เข้าใจง่าย และปฏิบัติได้จริง
• จากการอบรมและติดตามทางกลุ่มมีการดำเนินการต่อเนื่องมีการจัดตั้งกลุ่มโดยมีนายบุญช่วย ใจหล้าเป็นประธานกลุ่มนำรายได้จากการขายน้ำมันนวดสมุนไพรมาจำหน่ายสร้างรายได้ในแก่กลุ่มและมีการดำเนินการอย่างต่อเนื่องโดยมีการประชุมและทำกิจกรรมร่วมกันเฉลี่ยเดือนละ 1 ครั้ง
• ผู้เข้าอบรมนำความรู้จากการฝึกปฏิบัติจริงและนำความรู้ไปใช้ในการพัฒนาชุมชนของตนเองสร้างรายได้ให้กับตนเองและครอบครัว
ปัญหา อุปสรรค หรือข้อจำกัดที่เกิดขึ้นในการปฏิบัติงาน และแนวทางแก้ไขที่ประสบความสำเร็จ
• คนในชุมชนบางส่วนยังไม่เห็นความสำคัญของ การทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดเนื่องจากคิดว่า
• สมุนไพรบ้านๆจะสามารถรักษาและบรรเทาปวดเหมือนยาสามัญของแพทย์แผนปัจจุบันได้จริง
ข้อเสนอแนะวิธีปฏิบัติงานที่จะทำให้ดียิ่งขึ้น
• สร้างความเข้าใจ และปฏิบัติเป็นแบบอย่างในการทำยาสมุนไพรนวดบรรเทาปวดและนำมาเผยแพร่ให้แก่คนในชุมชน รวมถึงเป็นภูมิปัญญาสืบทอดให้กับคนรุ่นหลัง ได้หันมาใช้สมุนไพรไทยพื้นบ้านให้มากขึ้น
ภาพประกอบ