Melanesia é unha de catro rexións pertencentes a Oceanía. Está composta por catro países: Fiji, Illas Salomón, Papúa Nova Guinea e Vanuatu, e un territorio que depende de Francia, Nova Caledonia.

Exténdese desde o occidente do océano Pacífico ao mar de Arafura e ten ao sur a Australia. O seu límite oeste é a liña de Weber (en Indonesia), ao norte Micronesia e ao este Polinesia. Este termo propuxérono para denominar a un grupo de illas que se consideraban étnicas e xeograficamente distintas das de Polinesia e Micronesia.

As seguintes illas considéranse tradicionalmente parte da rexión Melanesia:

Illas de poboación étnica papúa:

· Illa de Nova Guinea, dividida en 2: ao leste o Estado Independente de Papúa Nova Guinea e ao oeste Nova Guinea Occidental (Provincias indonesias de Papúa e Papúa Occidental).

· Illa Bougainville, pertence a Papúa Nova Guinea.

· Illas do estreito de Torres, pertencen a Australia.

· As Illas Molucas pertencentes a Indonesia .

Illas de poboación étnica melanesia-oceánica:

· Arquipélago Bismarck, pertencentes a Papúa Nova Guinea e onde a illa maior é Nova Bretaña.

· Arquipélago das illas Salomón, son parte da Mancomunidade Británica de Nacións.

· Illas Trobriand, de Papúa Nova Guinea.

· Illas Vanuatu, chamadas Novas Hébridas na época colonial anglo-francesa.

· Nova Caledonia, con status particular dependente de Francia.

Outras illas próximas á rexión melanesia cuxa poboación ten devanceiros diversos son:

· Fiyi (relacionados cos polinesios), xeralmente considerados parte de Melanesia.

· Illa de Flores (Indonesia).

· Nauru, república micronesia.

· Sumba ( malayos e melanesios), illa indonesia.

· Timor, illa dividida en 2: Estado de Timor Oriental (maiormente papúes) e provincia indonesia de Timor Occidental.

· Tonga ( polinesios), reino de illas ao leste de Fiyi.

· Illa Norfolk ( polinesios), pertence a Australia.

Características étnicas e lingüísticas

A diferenza de Polinesia, os pobos de Melanesia (do mesmo xeito que os de Micronesia) non mostran un pasado histórico-cultural homóxeneo. Os estudos sobre as súas linguas, as súas variacións biolóxicas humanas e as súas culturas desafían calquera intento de categorización, e demostran unha diversidade e unha heteroxeneidade que non se atopan en ningunha outra parte do mundo dun tamaño similar.

Esta rexión engloba a dous grupos lingüisticamente distintos, os falantes de linguas papúes e os de linguas oceánicas melanesias; estas últimas relacionadas coas linguas micronesias e polinesias (familia austronesia); pola súa banda, as linguas faladas polos indíxenas australianos das illas do estreito de Torres, situadas ao norte do estado de Queensland, están relacionadas xeneticamente coas linguas papúes.

Melanesia é unha mostra de multilingüismo extremo, con linguas faladas por grupos étnicos ás veces moi reducidos: a illa de Nova Guinea soa agrupa ao redor de 750 linguas papúes, e as demais linguas austronesias repártense en multitude de illas. Esta diversidade lingüística deu lugar á aparición de moitos pidgins ou lingua de comunicación común nas zonas urbanas.

O multilingüismo das cidades e a alta porcentaxe de matrimonios entre persoas de grupos étnicos distintos permitiron que estes pidgins se estabilizasen e que algúns pasasen recentemente a ser recoñecidos como linguas criollas. En Vanuatu, o bislama ten status de lingua oficial xunto co inglés e o francés. En Papúa Nova-Guinea, o tok pisin é lingua oficial xunto co inglés e outro pidgin, o hiri motu. Nas illas Salomón, o pidgin é a lingua franca do país pero non ten ningún status oficial. Estas linguas son mutuamente inteligibles a pesar das diferenzas lexicales e sintácticas.

Consideracións étnicas

Os nativos son de pel escura; o pelo dos papúes é case negro, xeralmente enredado, pero os melanesios oceánicos, que tamén son de pel escura, teñen o cabelo en diversos tons que van do negro ao louro brillante ou intensamente dourado, o cal se debe a unha variante xenética propia da rexión ligada ao cromosoma 9, sen ningunha relación con cabelo louro europeo.

A agricultura e a caza

A técnica agrícola básica consiste en escoller un anaco de terreo no bosque, rozalo co machado e o lume e cultivalo ata que a parcela se esgota, momento en que se roza un novo fragmento de terreo. As parcelas de cultivo dos melanesios están diseminadas polo monte circundante, e esténdense desde a mesma costa ata considerables distancias nas alturas da zona montañosa inmediata. Desta maneira, poden distinguirse catro niveles de cultivo: o cinto areoso que se eleva progresivamente desde a mesma praia, onde medran os cocoteros; as terras chairas, de rico e fértil chan negro onde se plantan ñames e as froiteiras; as ladeiras suaves da montaña e finalmente, os niveis máis elevados, onde se cultivan as ñames máis duros e o taro.

Á súa vez, se nos enfocamos na caza, os porcos non constitúen a única fonte de carne en Melanesia. Os homes dedican parte do seu tempo á caza, para procurarse ese suplemento. Cázanse porcos salvaxes, ratas, morcegos e gran cantidade de aves, que son os animais máis abundantes. A arma de caza máis habitual é o arco de bambú ou de madeira, que precisa de frechas de varios tipos, con cabeza de bambú en forma de árbore. Para a caza dos animais máis grandes utilízase a lanza. Tamén se usan as redes ou as trampas, armadas ás veces con espigóns de bambú, cubertas de ramas e follas.