ผ้าไหมไทย

พระมารดาแห่งไหมไทย

กำเนิดการอนุรักษ์ผ้าไหมไทย

    พุทธศักราช 2513 เกิดอุทกภัยขึ้นในจังหวัดนครพนม  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชนินีนาถเสด็จฯ ทรงเยี่ยมราษฎรที่ประสบอุทกภัยและพราะราชทานเครื่องอุปโภคบริโภคเพื่อบรรเทาความเดือดร้อน ในขณะเสด็จฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชปรารภว่า การพระราชทานสิ่งของเป็นเพียงการช่วยเหลือเพื่อบรรเทาความทุกข์ยากของราษฎร ควรสร้างอาชีพที่มีรายได้สม่ำเสมอเพื่อราษฎรให้มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นในระยะยาว สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชนีนาถทรงตระหนักในพระราชปรารภดังกล่าว ทรงพบว่าราษฎรที่มาเฝ้ารับเสด็จล้วนสวมใส่ผ้าไหมมัดหมี่ซึ่งมีลวดลายวิจิตรสวยงาม  น่าจะทำเป็นอาชีพเสริมเพื่อเพิ่มรายได้ให้ครอบครัว  จึงเป็นจุดเริ่มต้นโครงการผ้าไหมมัดหมี่ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา 

     สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถทรงส่งเสริมการทอผ้าไหมทุกพื้นที่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ  ตั้งแต่ทรงรับซื้อสำหรับตัดเย็บเป็นฉลองพระองค์  โดยให้ราคาผ้าสูงกว่าทั่วไปเพื่อให้คุ้มค่าแรงงาน  โดยให้จดชื่อและที่อยู่ของผู้ทอผ้าที่มีลวดลายเฉพาะถิ่นสวยงามเป็นพิเศษ  พระราชทานคำแนะนำให้ชาวบ้านขยายฟืม (เครื่องสำหรับทอผ้ามีฟันเป็นซี่ๆ คล้ายหวี สำหรับสอดเส้นด้ายหรือไหม) เพื่อให้สามารถทอผ้าได้ยาวขึ้น  ทรงตรวจคุณภาพและพระราชทานคำแนะนำการย้อมสี  และยังพระราชทานสิ่งของและอุปกรณ์ซึ่งเป็นปัจจัยพื้นฐานที่จำเป็นแก่ผู้ทอผ้า  เช่น แว่นตา ห้องเลี้ยงไหม พันธุ์ไหม พันธุ์หม่อน และ อุปกรณ์ทอผ้า

     สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถทรงส่งเสริมและสนับสนุนให้ทอผ้าไหมออกมาจำหน่ายเพื่อสร้างรายได้และสร้างความเป็นอยู่ให้ดีขึ้นเรื่อยมา  นำไปสู่การจัดตั้ง มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชนินีนาถ  และก่อตั้งโรงเรียนฝึกศิลปาชีพในบริเวณสวนจิตรลดา  เพื่อเป็นศูนย์กลางศิลปาชีพทั่วประเทศ  และมีพระราชดำริให้ขยายไปทั่วทุกภาคของประเทศ  ทำให้ราษฎรจึงมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น  รักถิ่นฐาน  และไม่ละทิ้งไปหางานทำในเมือง