Vier stappen om conflicten op te lossen

Dreikurs_Vier stappen om conflicten op te lossen

Uit: The courage to be imperfect, Homthome, 1978.

Een direct resultaat van dit werk was dat Dreikurs ‘Vier stappen om conflicten op te lossen’ formuleerde, die hij beschouwt als een essentieel deel van een nieuwe ‘techniek voor menselijke relaties’.

Conflicten bestaan en zijn inderdaad onvermijdelijk wanneer mensen samen leven en werken. In het verleden werden zulke conflicten opgelost door de persoon of de groep die de macht bezat. Deze oplossingen zijn gebaseerd op een model van superioriteit en ondergeschiktheid in de relaties. Dit werkt niet langer omdat niemand meer in een tijd met een democratische atmosfeer bereid is te accepteren dat hij geen zeggenschap heeft of een nederlaag lijdt, waardoor elke overwinning een kort leven beschoren is.

In een democratische atmosfeer kan een succesvolle oplossing van conflicten alleen maar plaatsvinden wanneer met de gelijkwaardigheid en waardigheid van elke partij rekening wordt gehouden.

De vier stappen die hij als noodzakelijk beschouwd voor een succesvolle conflictoplossing zijn:

Stap 1: Wederzijds respect.

Elke partij moet de ander de legitimiteit van een eigen standpunt toestaan. De gedragslijn is noch te vechten noch in te leveren.

Vechten verbreekt het respect voor de andere partij; en doet ook onrecht aan het respect voor onszelf. Een weigering om uit de weg te gaan voor ongepaste eisen is krachtiger als dit gebeurt in een stille vastberadenheid en niet in een atmosfeer van verhitte argumenten waarin iedereen elkaar beschuldigt en niemand echt luistert. Vijandigheid resulteert meestal in ontmoediging, waarbij men de hoop opgeeft om met tevredenheid een eerlijke conclusie te bewerkstelligen.

Vaak zal het eerste signaal van begrip en respect voor de opponent zijn oppositie doen afnemen. Bemoediging van onszelf en onze opponent is essentieel voor dit proces.

Stap 2: Het onderwerp vasthouden.

De meeste conflicten ontstaan vanwege de consequenties, maar niet vanwege de oorzaak en dat is verkeerd.

In elk conflict - of het nu gaat om een redetwist op het werk of een meningsverschil tussen echtgenoten of een kind dat weigert te doen wat hij moet doen -de feitelijke situatie is niet het werkelijke onderwerp. Men moet zoeken naar het doel achter het conflict en het onderliggende psychologische onderwerp. Het werkelijke onderwerp dat speelt gaat meestal over een gevoel van boosheid, van vernedering, gekwetstheid of een nederlaag te lijden.

Kiest men een andere weg dan deze, dan handelt het onderwerp over ’Wie heeft gelijk?’of Wie heeft hier de macht om een besluit te nemen? of Wiens mening telt?’

De houding is belangrijk om een conflict succesvol op te lossen. Zoals Dreikurs stelt: ‘Als je iemand mag, ben je geneigd te doen wat hij wil, zelfs als hij het ‘recht’ niet heeft dat te vragen. En als je iemand niet mag, dan ben je geneigd niet te doen wat hij vraagt zelfs als je weet dat hij gelijk heeft.’

Stap 3: Wederzijdse instemming:

Het motto hier is ‘verander jezelf en verander daarmee de ander’. Dreikurs bestrijdt hier de verkeerde opvatting waarin men er vanuit gaat dat een conflict of een gevecht betekent dat er geen communicatie meer mogelijk is of er een gebrek aan samenwerking ontstaat.

Je kunt niet met iemand vechten tenzij je aan hem aangeeft dat je wilt vechten en hij er mee instemt en meewerkt om er mee door te gaan. Compromissen en wat vaak wordt gehouden voor wederzijdse instemming, zijn ineffectief - en niet juist - als ze tot stand zijn gekomen onder dwang of door druk uit te oefenen dan wel worden opgelegd. Overeenstemming die tot stand is gebracht door macht plant slechts het zaad voor toekomstige conflicten, zij vormt de basis voor de volgende ronde over een meningsverschil.

Om de vicieuze cirkel te doorbreken kan men het besluit nemen om iets te doen. Iedereen heeft de macht om te besluiten wat voor soort relatie bij wil onderhouden, zonder zich te bekommeren om wat de ander doet. Men moet zich afvragen: ‘Wat kan ik doen?’, in plaats van zich af te vragen wat de ander kan doen. Als iemand zich afvraagt wat hij kan doen, dan zijn nieuwe constructieve acties mogelijk geworden.

Stap 4: Gedeelde verantwoordelijkheid:

Het onderwerp vandaag de dag is het deelnemen aan de besluitvorming. ‘Je kunt simpelweg geen enkel besluit nemen voor een ander, zelfs niet voor een kind’, merkte Dreikurs vaak op. Gedeelde verantwoordelijkheid vraagt om een democratische leiderschap, die kan en moet aangeleerd worden thuis, op school en binnen rijksinstellingen. Zo’n leiderschap kan mensen in staat stellen om samen te komen en naar elkaar te luisteren, om hun gezamenlijke probleem werkelijk te herkennen en om het besluit eruit te komen te delen. In de juiste atmosfeer kunnen zelfs vijanden deelnemen aan het besluit over de vraag ’Wat gaan we doen aan ons probleem?’

Dreikurs beweert dat deze vier principes om problemen op te lossen door iedereen kan worden gebruikt zonder al teveel training, aangenomen dat het individu ze toepast met een houding van goede wil en bereid is zijn ervaringen vanuit het verleden los te laten. Hij beveelt deze principes aan als een onderdeel van een nieuwe ‘techniek voor menselijke relaties’ en niet als een geïsoleerde techniek. Ieder volk, in het verleden of in het heden- heeft een ‘techniek’ om relaties aan te gaan - een aantal overtuigingen en waarden met een daarmee samenhangend systeem van technieken of handelingen die leiden tot menselijke relaties. Zoals we uit het autoritaire verleden met zijn techniek van superieure of ondergeschikte relaties hebben geleerd, moet er een nieuwe techniek worden ontwikkeld die aansluit op de democratische beginselen als respect en gelijkheid.

https://drive.google.com/open?id=1h7dPBgtLO2Ge5uRAFX-l6vTZRFvdNIDX