O stawianiu hipotez

Hipotezą możemy nazwać przypuszczenie dotyczące pewnych prawidłowości. Wszyscy często stawiamy hipotezy. Możemy sobie powiedzieć np. "Kasia mnie lubi" albo "w tej wodzie są jakieś żywe stworzenia". Każdy potrafi stawiać jakieś hipotezy, ale na razie to są tylko przypuszczenia.

• Dokąd nie wiemy, czy nasze przypuszczenia są prawdziwe, nie są wiele warte.
• Jeszcze gorzej, jeżeli uznajemy przypuszczenia za prawdziwe, a nie są. Wtedy mogą nam szkodzić!
• Jest świetnie, jeżeli po postawieniu jakiegoś przypuszczenia sprawdzimy, czy jest prawdziwe. Co najlepsze, możemy się czuć wygrani i wtedy, kiedy sprawdzimy że przypuszczenie jest słuszne, i wtedy, gdy sprawdzimy, że było błędne! W obu przypadkach stajemy się mądrzejsi. Możemy powiedzieć, że myślimy.

Stawianie ciekawych hipotez i sprawdzanie ich słuszności, to świetna sprawa. Może być ciekawe, zajmujące, wiele nas uczy. Uczymy się mądrzej patrzeć na świat i ludzi, dostrzegać ciekawe zależności, lepiej przewidywać różne sprawy, Trudniej nas będzie zwieść, oszukać, nie damy się tak łatwo bajkom i mitom.

Postawioną hipotezę trzeba sprawdzić. Możemy szukać dowodów, że jest prawdziwa i dowodów, że jest fałszywa.

• Jeżeli zdobędziemy zdobywamy dowód dla naszych przypuszczeń hipoteza staje się prawdą.
• Jeżeli zdobędziemy dowód, że nasze przypuszczenia były nieprawdziwe, hipotezę odrzucamy.

Uwaga: najczęściej lubimy mieć rację i dlatego często potwierdzenie hipotezy kojarzy nam się z sukcesem, a jej obalenie - z klęską. Chętniej też szukamy dowodów, że jest prawdziwa, niż dowodów, że jest fałszywa. Obalenie hipotezy też jest sukcesem (przecież poznaliśmy prawdę i jesteśmy teraz mądrzejsi). Czasem sukcesem szczególnie ważnym, bo pozwala nam on nam uczyć się odrzucać błędne przypuszczenia, a to bywa trudna sztuka!

W Waszym WebQueście zajmujecie się uzyskiwaniem energii elektrycznej ze światła, ruchu mechanicznego (np. wiatru) oraz z energii przemian chemicznych.

Uważajcie na pułapki pozornych potwierdzeń i zaprzeczeń. Jeżeli postawimy hipotezę typu "da się zaświecić diodę LED przy pomocy kilku gwoździ i jednego jabłka", a potem nasza dioda nie zaświeci, to nadal nie wiemy: nasza hipoteza była fałszywa, czy też po prostu w naszym eksperymencie czegoś nie dopatrzyliśmy.

Naprawdę ciekawie robi się, kiedy na podstawie sprawdzenia Waszej hipotezy zaczynają Wam się nasuwać nowe, które pozwalają wyciągać nowe wnioski i poznawać nowe rzeczy. Np. w powyższym przykładzie z jabłkiem i diodą, która nie zaświeciła, można stawiać nowe hipotezy, które dopiero pozwolą nam rzeczywiście odkrywać istotne fakty i reguły. Np.:

• hipoteza: dioda nie zaświeciła, bo napięcie było zbyt małe
• wnioski do weryfikacji: trzeba zmierzyć uzyskane napięcie, trzeba sprawdzić, jakiego minimalnego napięcia wymaga dioda o tym kolorze, trzeba połączyć szeregowo więcej "jabłkowych ogniw").