Tổng quan về OOP

1. Sơ lược

Vui lòng đọc bài viết này nếu bạn mới làm quen https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng

2. Các đối tượng cơ bản của OOP

OOP được xây dựng trên các lớp (class). Một class định nghĩa bên trong nó các trường (fields), các hàm và thủ tục (gọi chung là phương thức - methods). Một lớp có thể có nhiều field và nhiều methods.

Các trường trong lớp được bảo vệ bằng các từ khóa: private, protected, public, published. Đặc trưng này gọi là tính đóng gói (encapsulation) đặc trưng của hướng đối tượng. Nó giúp bảo vệ thông tin trong lớp (chứa trong các trường) khỏi việc truy cập trái phép từ bên ngoài.

Lớp còn chứa các thuộc tính (properties). Nhờ các thuộc tính này, các đối tượng bên ngoài có thể truy cập vào bên trong lớp dưới sự quản lí.

Tuy nhiên, lớp chỉ là một kiểu dữ liệu. Không thể sử dụng trực tiếp một lớp. Cần tạo ra một đối tượng (object), gọi là một thể hiện (instance) của lớp. Việc tạo ra object từ class gọi là instantiation. Mỗi thể hiện của một class là một object riêng biệt.

Một class có thể tạo ra nhiều đối tượng, ngược lại mỗi object chỉ thuộc một class duy nhất.

3. Lớp ví dụ

type

    THocSinh = class

        var

            TenHS: string;

            Tuoi: Byte;

        public

            procedure HocBai;

    end;

procedure THocSinh.HocBai;

begin

    WriteLn('Dang hoc bai');

    WriteLn('Hoc bai xong');

end;

var

    HS1: THocSinh;

begin

    HS1 := THocSinh.Create;

    try

        WriteLn('Tuoi = ', HS1.Tuoi);

        WriteLn('Ten = ', HS1.Ten);

        HS1.HocBai;

    finally

        HS1.Free;

    end;

end.

Ở trên ta khai báo một lớp THocSinh (kiểu dữ liệu học sinh) và một biến đối tượng HS1.

Lớp THocSinh gồm:

• Hai trường: TenHS (kiểu string) và Tuoi (kiểu Byte). Từ khóa var phía trước có thể có hoặc không.
• Một phương thức public là HocBai. Phương thức được gán public, xem phần sau.

Trong đoạn thứ 2: Ta triển khai phương thức HocBai của lớp THocSinh. Nó hướng dẫn cách thực hiện phương thức HocBai cần làm gì.

Đoạn thứ 3: Khai báo một biến object HS1 kiểu THocSinh (đối tượng HS1 là một thể hiện của lớp THocSinh).

Đoạn cuối:

• Ta sử dụng phương thức Create để tạo một object từ class. Tạo object HS1 từ class THocSinh.
• Sau đó, ta có thể sử dụng các trường của object (không phải của class) như một biến. Chẳng hạn cách viết sau là sai: THocSinh.Ten
• Ta cũng có thể thực thi phương thức của object (không phải của class). Viết đúng HS1.HocBai, viết sai THocSinh.HocBai
• Về cấu trúc try ... finally, xem thêm bài Delphi nâng cao \ Cấu trúc bắt lỗi để biết thêm chi tiết.

4. Encapsulation

Delphi cung cấp 4 mức truy cập (Access Modifiers) cho các thành phần bên trong lớp (có thể là trường, phương thức hoặc thuộc tính).

1. Private (riêng tư): Những gì trong phần private của lớp sẽ chỉ có thành viên của lớp mới sử dụng được.
2. Protected (được bảo vệ): Tương tự như private, nhưng các thành viên protected có thể được sử dụng bởi các lớp con (subclass) dựa trên nó.
3. Public (công khai): Có thể truy cập từ bên ngoài
4. Published (đã công bố): Tương tự public, nhưng các thuộc tính published được hiển thị trong Object Inspector (hộp xem thuộc tính) của các component.

Ngoài ra, nếu không khai báo mức bảo vệ thì mặc định là public và phải đặt ở trên đầu tiên, trước các từ khóa trên.