แหล่งเรียนรู้ ชุมชนผู้สูงอายุ บ้านหนองหญ้าปล้อง

ชุมชนบ้านหนองหญ้าปล้อง หมู่ที่ 2 ตำบลวังโมกข์ อำเภอวชิรบารมี จังหวัดพิจิตร

ชุมชนบ้านหนองหญ้าปล้อง หมู่ที่ 2 ตำบลวังโมกข์ อำเภอวชิรบารมี จังหวัดพิจิตร ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม โดยเฉพาะการทำนา ซึ่งมีวิถีชีวิตความเป็นอยู่แบบพึ่งพาอาศัยกันเหมือนพี่น้อง ในอดีต จะเน้นการทำนาด้วยการพึ่งพาธรรมชาติเป็นหลัก ทั้งเรื่องน้ำและปัจจัยการผลิต ทำให้สุขภาพและความเป็นอยู่ของคนในชุมชนปลอดภัย

ทว่า ในปัจจุบัน วิถีชีวิตของคนในชุมชนเปลี่ยนแปลงไป เกษตรกรส่วนใหญ่หันมาใช้สารเคมีในการทำนามากขึ้น ทำให้มีสารเคมีตกค้าง และมีต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้น ส่งผลให้มีหนี้สิน ทั้งในและนอกระบบ ประกอบกับการที่คนวัยแรงงานนิยมออกไปทำงานนอกพื้นที่ ทำให้เหลือแต่ผู้สูงอายุ ซึ่งทำนาเองไม่ไหว ต้องจ้างแรงงานจากภายนอกมาช่วย กลายเป็นภาระหนี้สะสม

ปัจจัยต่าง ๆ ข้างต้น ส่งผลให้ผู้สูงอายุในชุมชนบ้านหนองหญ้าปล้องมีปัญหาเรื้อรังใน 4 ด้าน ได้แก่ ด้านสุขภาพ เนื่องจากมีโรคประจำตัว โดยเฉพาะโรคเรื้อรัง เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง บางรายมีปัญหาสุขภาพจิต เป็นโรคซึมเศร้า เนื่องจากต้องอยู่คนเดียว โดยไม่ได้รับความใส่ใจจากลูกหลาน ด้านเศรษฐกิจ เนื่องจากมีรายได้ไม่เพียงพอ ด้านสังคม เนื่องจากไม่สามารถเดินทางออกไปนอกชุมชนตามลำพังได้ และด้านสิ่งแวดล้อม เนื่องจากมีสารเคมีตกค้าง

แม้ว่าผู้สูงอายุในชุมชนบ้านหนองหญ้าปล้อง จะได้รับผลกระทบเป็นอย่างมาก กระนั้น ผู้สูงอายุหลายคนก็เรียนรู้ที่จะรวมกลุ่มกัน เพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น บางกลุ่มรวมตัวกันเพื่อปลูกผักปลอดสารพิษ บางกลุ่มรวมตัวกันเพื่อออกกำลังกาย ชมรมผู้สูงอายุบ้านหนองหญ้าปล้อง จังหวัดพิจิตร จึงเกิดแนวคิดซึ่งต่อยอดจากการรวมกลุ่มต่าง ๆ เหล่านี้ ออกมาเป็น “โครงการสร้างรายได้ให้กับผู้สูงอายุผ่านการทำอาชีพเกษตรปลอดภัย ของคนในชุมชนบ้านหนองหญ้าปล้อง ตำบลวังโมกข์ อำเภอวชิรบารมี จังหวัดพิจิตร” ณ ปัจจุบันกลุ่มผู้สูงอายุในชุมชนบ้านหนองหญ้าปล้อง เป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีผู้ที่สนใจเข้ามาศึกษา ไม่ว่าจะเป็นการปลูกผักปลอดสารพิษ,การทำน้ำหมักจุลินทรีย์จาวปลวก,การทำน้ำหมักสังเคราะห์แสง,การทำน้ำหมักไล่แมลง,เตาเผาขยะลดมลพิษ เป็นต้น โดยมีเป้าหมายสำคัญคือ การยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชน ทั้งการเพิ่มรายได้ การอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดี และการมีสุขภาพดีผ่านการบริโภคผักปลอดสารพิษ ซึ่งคณะทำงานตั้งกลุ่มเป้าหมายไว้ที่จำนวน 65 คน ซึ่งเป็นผู้สูงอายุจากพื้นที่ชุมชนบ้านหนองหญ้าปล้อง โดยมีหน่วยงานในภาครัฐต่าง ๆ มากมายมาสนับสนุน เช่น กศน.ตำบลวังโมกข์ อำเภอวชิรบารมี ก็เป็นอีกหน่วยหน่วยงานที่มาสนับสนุนความรู้ให้แก่กลุ่มผู้สูงอายุในชุมชนบ้านหนองหญ้าปล้อง

ไม่เพียงเท่านั้น ด้วยสภาพสังคมไทยในปัจจุบันที่ก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุเป็นที่เรียบร้อยแล้ว การพัฒนาคุณภาพชีวิตให้แก่ผู้สูงอายุจึงต้องครอบคลุมทุกมิติ ทั้งด้านสุขภาพ เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม อาหารที่ปลอดภัย ปราศจากอันตรายใด ๆ ซึ่งทั้งหมดที่กล่าวมากำลังเป็นความต้องการของกระแสตลาดในปัจจุบันอยู่ขณะนี้ ดังนั้น โครงการฯ จึงไม่เพียงแค่จัดหลักสูตรอบรม แต่ยังเป็นเครื่องมือที่ช่วยต่อยอดให้กลุ่มเป้าหมายสามารถสร้างผลผลิตทางเกษตรปลอดภัยได้สำเร็จ จนผลผลิตของพวกเขาได้รับการรับรองมาตรฐานความปลอดภัย GAP ซึ่งการรับรองดังกล่าวจะช่วยเพิ่มมูลค่าให้ผลผลิตได้เป็นอย่างดี พร้อมทั้งยังส่งผลดีต่อสุขภาพของผู้บริโภคและตัวเกษตรกรเองอีกด้วย

ทั้งนี้ นอกจากโครงการฯ จะสนับสนุนการทำงานร่วมกันระหว่างกลุ่มเป้าหมายซึ่งเป็นผู้สูงอายุแล้ว โครงการฯ นี้ยังผลักดันให้คนในครอบครัว ทั้งเด็ก เยาวชน และคนวัยแรงงาน เข้ามามีส่วนร่วมในการเรียนรู้และดำเนินกิจกรรมร่วมกัน ทั้งการระดมความคิดเห็น การอบรมเชิงปฏิบัติการในการปลูกผักให้ได้มาตรฐาน GAP การจัดทำบัญชีและการเก็บข้อมูล การเตรียมปัจจัยการผลิต และการจัดทำแปลงปลอดภัย ไปจนถึงการสร้างช่องทางการตลาดที่สามารถดำเนินการได้โดยผู้สูงอายุในชุมชน ทำให้เกิดสายสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นขึ้นระหว่างคนในครอบครัว ซึ่งเป็นอีกเป้าหมายหนึ่งของการดำเนินโครงการฯ

ผู้ให้ข้อมูล

นางสำรวย ต้องเดช

ผู้เขียน

นางสาวกรรณิกา ทวีที