Kiều loan:

Kìa, ông tướng! Sao không đi dẹp giặc

Lại vào đây thăm hỏi một người điên?

Vũ tướng quân (se sẽ gọi):

Kiều Loan...!

Kiều Loan:

Nàng Kiều Loan giờ đã mất

Đừng gọi tên! Lòng tôi đau như cắt

Dưới lớp đất đen này, ông cúi nghe xem:

Vua Quang Trung còn thét mắng ngày đêm

Vũ tướng quân:

Em Kiều Loan! Dù tôi có lỗi nguyền

Non nước đã thanh bình trong gió mới

Kiều Loan:

Tôi không biết, tôi là người có tội

Xin tướng quân đem hình cụ vào đây

Tôi xin chờ máu chảy xuống bàn tay.

Vũ tướng quân:

Mười năm qua, lòng tôi, ai biết rõ

Ngày biệt ly, nàng ân cần khuyên nhủ:

Chàng cố xây hạnh phúc cho mọi người

Bằng chiến công oanh liệt bốn phương giời

Nàng sẽ hỏi: vì sao khi hoạn nạn

Tôi không theo nhà Tây Sơn Nguyễn Quang Toản?

Tôi trả lời: Quang Toản mất lòng dân

Vì triều cương đổ nát bởi gian thần.

Kiều Loan:

Phải, những kẻ nào cầu phú quý vinh thân

Thường phù thịnh, ai phù suy!

Vũ tướng quân:

Phu nhân chưa hiểu...

Kiều Loan:

Hừ, lưỡi không xương nhiều đường lắt léo!

Ông nhớ xem, lúc nghèo đói nuôi nhau

Vua Quang Trung như nắng rọi trên đầu

Đánh tan quân cướp nước mặt ngựa đầu trâu

Rồi xây dựng cho đời dân sung sướng

Có vườn ruộng, có cửa nhà yên ấm

Thì ông nói: Vua Quang Trung giỏi lắm!

Cho đến khi Quang Toản mới lên ngôi

Ở miền Nam, chúa Nguyễn mạnh lên rồi

Thì ông nói: Triều Tây Sơn đổ nát

Nói hay quá, con thò lò sáu mặt

Điên đảo quay cuồng cũng chẳng bằng ông...!

Vũ tướng quân:

Lẽ sống còn phải tuỳ cơ xử thế

Phu nhân trách tôi, tôi chẳng bận lòng

Nếu ngày trước tôi về triều nguỵ đế

Thì nội loạn trôi dài bao huyết lệ?

Là anh hùng không phải để giết nhau

Đem tài năng khơi máu, rắc oan sầu

Là anh hùng không mưu quyền cướp lợi

Xây sự nghiệp trên thi hài đồng loại.

Kiều Loan:

Hừ, “không giết nhau, không mưu quyền cướp lợi”

Ngài làm ngược với những điều ngài nói

Miệng nhân từ, lòng độc ác gian hùng!

Vũ tướng quân:

Mười năm qua, khói lửa kín non sông

Đến ngày nay tổ quốc rực xuân hồng

Mười năm qua, lòng tôi, nàng chưa rõ

Kiều Loan:

Mười năm qua, còn một đêm nay nữa

Tôi nằm đây đợi chết rất bình yên

Tôi hát mừng non nước xoá ưu phiền

Xin tướng quân để tôi yên giấc ngủ

(Quay đi)

Vũ tướng quân (níu lại):

Kiều Loan ơi! Vì sao nàng lại nỡ...

Kiều Loan:

Lòng tôi bạc đen, đừng nhắc chuyện ngày xưa

Vũ tướng quân:

Tôi không quên ngàn dương liễu đương tơ

Mái nhà trắng bên vườn mai nở tuyết

Tôi không quên những ngày xưa diễm tuyệt

Sống bình yên trong giấc mộng say nồng

Kiều Loan (thét lên):

Chàng không quên vò xé một tấm lòng!

Đừng nói nữa! Tôi van chàng lần cuối!

Mai tôi chết, trước khi chàng đánh đuổi

Lũ tàn quân sang rừng núi biên cương!

Trước khi vua Quang Toản nặng đau thương

Chui vào cũi để trôi về đất chết

Trước khi chàng, vị anh hùng lẫm liệt

Tàn sát bao tướng sĩ của Tây triều

Và trước khi... Ôi! Đau đớn bao nhiêu

Những ruộng tốt, vườn tươi, hoa thơm quả ngọt

Vun xới mười năm bỗng dưng mất hút

Vào tay quân hùm sói của Gia Long!

Vũ tướng quân:

Thề với phu nhân: Từ lúc cầm quân

Bảy năm giời, tôi chỉ giữ lòng nhân

Kiều Loan (chua chát):

Vâng, tôi biết... năm nghìn quân bại trận

Ở Phú Xuân theo nhau mà tự tận

Bằng con dao rất sắc của chồng tôi

Trăm tướng tài vui vẻ xuống sông chơi

Bằng cũi lớn của tướng quân đem biếu

Vũ tướng quân:

Lệnh chúa thượng ban ra, tôi đành phải chịu

Kiều loan:

Đức thiếu quân khờ dại mất kinh đô

Chạy lên rừng còn có kẻ theo dò

Vì ai lấy được đầu Nguyễn Quang Toản

Tướng quân thưởng bạc vàng năm trăm lạng

Bùi Thị Xuân, vị nữ tướng anh hùng

Ai tẩm dầu làm đuốc rọi hoàng cung?

Ai quật mộ vua Quang Trung

Thiêu hài cốt ra tro, nhồi thuốc súng

Bắn ra ngoài biển Đông?

Ai thắt cổ bà Ngọc Hân, Tây cung hoàng hậu?

Mấy hoàng tử còn thơ ai dìm trong vũng máu?

Ai? Ai bạo tàn? Nguyễn ánh hay tướng quân?

Ai khua môi khoe mãi lòng nhân?

Ai là giặc? Tướng quân hay Nguyễn ánh?

Vũ tướng quân:

Không phải thế, tôi một lòng vì nước

Dù Nam triều, Tây nguỵ có làm chi

Miễn làm sao thiên hạ hết loạn ly

Đức kim thượng là một vì thánh đế

Lúc giao tranh phải giữ phần thắng thế

nên không sao tránh thoát cuộc tương tàn

Thề với phu nhân: danh vọng tôi không ham

Đã nhất quyết từ khi làm võ tướng

Dẹp hết loạn cho muôn dân sung sướng

Rồi về quê hương, bên một vườn mai

Nghe chim ca gió hát thoảng bên tai

Say ân ái trong niềm vui vĩ đại

Ta yêu nhau hết những ngày còn lại.

Kiều Loan (thở dài):

Chuyện đã qua nhắc lại có vui gì

Tướng quân vào ngục tối để làm chi?

Vũ tướng quân:

Để đưa nàng ra ngoài trời xanh biếc

Kiều Loan ơi, trong mười năm cách biệt

Tôi vẫn ôm tình cũ nặng bên lòng

Kiều Loan (lạnh nhạt):

Thưa tướng quân, tôi là gái mất chồng

Mai được chết tôi vô cùng thoả nguyện

Vũ tướng quân:

Nàng biết đâu: Trong mưa ngàn bão biển

Bao năm ròng tôi sống vắng yêu thương

Có những chiều tưởng nhớ đến quê hương

Tôi khổ sở...

Kiều Loan (cười):

Vợ vua sinh gái đẹp

Đường vào tận thâm cung nào có hẹp?

Vũ tướng quân:

Kiều Loan ơi!... xin nhớ lại tình xưa

Tin lòng tôi toàn vẹn đến bây giờ...

Kiều Loan:

Vâng, tôi tin, quá tin nên phải chết

Sao tướng quân không cắn môi nhất quyết

Phóng lưỡi gươm đâm thẳng trúng xuyên tâm

Người vợ xưa ngu dại trót thương nhầm?

(Nàng nức nở, nhà ngục yên lặng)

Vũ tướng quân:

Một lát nữa, ông Hiệu uý cấm phòng quân

Theo lệnh tôi vào đón rước phu nhân...

Kiều Loan:

Thế cũng được. Vậy sau khi thoát chết

Tôi theo ai để giữ tròn khí tiết?

Hay là theo chúa Nguyễn lập công danh?

Vũ tướng quân:

Nửa đêm nay hàng mấy vạn hùng binh

Sẽ theo tôi lên đường đi phạt Bắc

Nàng về quê, chờ dẹp yên quân giặc

Tôi hồi hương nối lại giấc mơ hoa...

Kiều Loan:

Vâng, thưa ông tôi sẽ đợi đến già

Vì khắp nước không bao giờ tàn khói lửa

Khi chúa Nguyễn còn là tên bạo chúa

Khi tướng quân còn tiến chức thăng quan

Còn sưu thuế cao, còn tù ngục, còn chết oan

Dân bốn cõi còn nổi lên như gió

quét sạch Nguyễn triều! Tôi e rằng lúc đó

tướng quân không còn đầu đội mũ về quê.

Vũ tướng quân:

Phu nhân đừng lo. Tôi giữ lời thề

Với chúa Nguyễn: dẹp cho bằng hết loạn!

Cũng chẳng bao lâu, chóng chầy năm bảy tháng

Là sóng lặng gió yên. Mũ bạch phượng chói loà

Đầu còn đây, tôi trở lại quê nhà

Kiều Loan (cười chua chát):

Không! Tôi không về! Tôi muốn xông pha

Ngoài mặt trận, để chém đầu nguỵ đế

Đoàn hào kiệt xưa lừng danh bốn bể

Nay già nua rầu rãi chốn biên thuỳ

Là kẻ thù: tôi cũng phải giết đi!

Tôi lại điên! Lại rong đường hát nhảm!

Máu nhuộm tóc, tôi cười lên thê thảm

Tôi hát rằng: ta muốn xé giời xanh

Cầm dao chọc thủng mắt xanh

Đỡ nhìn mưa bão tan tành nước non

Vũ tướng quân:

Tôi nhắc lại: tôi một lòng vì nước

Ôm làm chi cái vinh quang ngày trước

Khi lê dân còn quằn quại một phương trời

Nàng cố tình không hiểu tấm lòng tôi!

Kiều Loan:

Tôi không hiểu

(Tiếng trống cầm canh)

Vũ tướng quân:

Đã sắp sang giờ Hợi

Nàng phải theo...

Kiều loan:

Theo chàng ra biên giới?

Vũ tướng quân:

Nàng trở lại cố hương...

Kiều Loan:

Chàng phải có lời thề...!

Vũ tướng quân:

Phu nhân đòi gì, tôi cũng vui lòng nghe.

Kiều Loan:

Chàng phải thề: giảng hoà cùng thiếu đế!

Vũ tướng quân (cau mày):

Ta nên hiểu cuộc xoay chiều thời thế

Nhà Tây Sơn thế tất phải suy vong

Mới có nền bình trị khắp non sông

Tôi xin thề: sẽ dùng tài, dùng sức

Tâu với Chúa công, mở lòng nhân đức

Dụ ông vua trẻ tuổi kia ra hàng

Cho thiếu qu

Kiều Loan Mục Lục