Ngoạ Long cương vãn
Đào Duy Từ
1.Cửa xe chầu trực sớm trưa
Thấy thiên Võ cử đời xưa luận rằng
An, nguy, trị, loạn, đạo hằng
Biết thời sự ấy ở chưng sĩ hiền
Hán từ tộ rắn vận thuyền
Ba phân chân vạc, bốn bên tranh hùng
Nhân tài tuy khắp đời dùng
Đua chen trường lợi áng công vội giành
Nào ai lấy đạo giữ mình
Kẻ đua với Nguỵ, người dành về Ngô
11. Nam Dương có kẻ ẩn nho
Khổng Minh là chữ, trượng phu khác loài
Một mình vẹn đủ ba tài
Phúc ta gẫm ắt ý trời hậu vay
Điềm lành thuỵ lạ đã hay
Đời này sinh có tài này ắt nên
Bèn xem lằng lặng một hiên
Nhà tranh lều cỏ tính quen bơ sờ
Ba căn phong nguyệt hứng thừa
Bốn mùa đều có xuân ưa bốn mùa
21. Nước non khéo vẽ nên đồ
Thấp cao phượng diễu, quanh co rồng nằm
Vững bền chủ khách chiêu đăm
Minh đường rộng mở thiên tâm phẳng bằng
Tri âm những đấng khác hằng
Trúc tùng bầu bạn, mây giăng láng giềng
Đất lành cấu khí linh thiêng
Một bầu thế giới thiên nhiên hữu tình
Lâm tuyền trong có thị thành
Phàm trần tựa ít, cảnh thanh thêm nhiều
31. Thú vui bốn thú thêm yêu
Kìa ngư, nọ mục, ấy tiều, này canh
Hạc già chực cửa nghe kinh
Trái dâng màu thắm, thức xanh vượn quỳ
Gác tường bóng trúc thưa che
Ngõ đua hạnh tía, hiên khoe cúc vàng
Khúc cầm cổ cẩm cung xoang
Ca ngâm Lương phủ đạo càng hứng mau
Cửa kho vô tận xiết đâu
Thú vui ta thú, ai dầu mặc ai
41. Thanh nhàn dưỡng tính hôm mai
Ghềnh trong cuốc nguyệt, bãi ngoài cày mây
Lợi danh nào chút nhúng tay
Chẳng hiềm tạo vật, không say thế tình
Dựa song hé bức mành mành
Gẫm chưng trời đất công danh mấy người
Doãn chưa đặng lễ Thang mời
Cày kia chưa dễ buông nơi nội Sằn
Lã dù chưa gặp xe Văn
Câu kia chưa dễ gác cần Bàn Khê
51. Gẫm xem thánh nọ hiền kia
Tài này nào có khác gì tài xưa
Làu thông trận pháp binh cơ
Lược thao đã đọc thất thư lại bàn
Huyền vi làu biết thế gian
Máy linh trời đất tuần hoàn làu thông
Thảo lai trong có anh hùng
Miếu đường chống vững thấy còn tài cao
Có phen xem tượng thiên tào
Kìa ngôi khanh tướng nọ sao quân thần
61. Có phen binh pháp diễn trần
Điểu là xà trận, phong vân ấy đồ
Có phen thơ túi rượu hồ
Thanh y sớm chực, hề nô tối mời
Chốn trong danh giáo có vui
Bàng nhân chẳng biết rằng người ẩn tiên
Hùm ngâm gió thổi tự nhiên
Chúa tôi sao khéo hợp duyên thay là
Ngạc thư mở phút tâu qua
Xe loan tạm khuất hai ba phen vời
71. Dốc lòng phò chúa giúp đời
Xoay tay kinh tế, ra tài đống lương
Cá mừng gặp nước Nam Dương
Rồng may Thiên Hán vội vàng làm mưa
Chín lần lễ đãi quân sư
Phấn vua lây bén móc mưa gội nhuần
Hai vai gánh nặng quân thân
Chín phần ở thảo, mười phần trọn ngay
Bính quyền việc nẩy đương tay
Lâm cơ chế thắng, một này địch muôn
81. Trận bày Bác Vọng thiêu đồn
Bạch Hà dụng thuỷ Hầu Đôn chạy dài
Ra cờ mới biết sức trai
Có tài thiệt chiến có tài tâm công
Giá nghiêm thuyền dựa vịnh sông
Đón muôn tên Nguỵ nộp cùng Chu lang
Hoả công dâng chước lạ nhường
Gió ngàn Xích Bích thổi tàn Nguỵ binh
Hoa Dung khiển tướng phân doanh
Gian hùng sớm đã nép mình phá gan
91. Thần cơ bí kế chước toan
Kinh Châu trước hẹn giục thuyền rước sau
Hoà thân đôi chước dấu nhau
Tiên sinh chước ấy Ngô hầu kế sa
Chước dùng bảy bắt bảy tha
Oai trời nhường ấy giặc đà chạy tênh
Có phen bắc phạt ra binh
Tiết bền vàng đá, nhật tinh ấy lòng
Éo le thiên thuỷ chước dùng
Khương Duy sớm đã kế cùng bó tay
101. Thần tiên mấy chước xa bày
Đào Châu lá rụng, lò bay phới ngàn
Trên thành làm chước gảy đàn
Sa cơ, Trọng Đạt nép gan kinh hồn
Nỏ trời phục cửa Kiếm Môn
Mã Lăng mất vía Bàng Quyên khác gì
Chước nào chước chẳng ngoan nguỳ
Chốn thì lưu mã, chốn thì mộc ngưu
Rất bền đánh dựng công nhiều
Hoa di tiếng dậy, dã triều danh hay
111. Khăng khăng một tiết thảo ngay
Tôn phù chính thống sáng tày nhật tinh
Sửa sang nghiêm cẩn phân doanh
Tôi loàn con giặc chạy tênh bời bời
Hán gia chín vạc phù trì
Suy thôi lại thịnh, nguy thì lại an
Công lênh kể ở nhà quan
Cây bằng thạch trụ Thái sơn kia là
Non xanh, nước biếc chẳng già
Trai mà nhường ấy đích là nên trai
121. So xem đời lẽ đâu hai
Tài này ấy chẳng là tài quân sư
Luận đời Tam Quốc hữu dư
Luận đời tam đại còn chờ nhẫn sau
Hai triều tù gót nhẫn đầu
Bái tướng phong hầu ai dễ dám ghen
Muôn đời nhân vật kính khen
Để công trúc bạch, chép tên cân, thường
Phúc trời còn tỏ lòng cương
Ắt là Hán thất khôn lường thịnh suy
131. Hưng vong bỉ thái có thì
Chớ đem thành bại mà suy anh hùng
Chốn này thiên hạ đời dùng
Ắt là cũng có Ngoạ Long ra đời
Chúa hay dùng đặng tôi tài
Mừng xem bốn bể dưới trời đều yên