Vương Thanh: nhà thơ tâm huyết…
—  Poet & Editor Phan  Khâm

Định ngồi vào computer viết vài dòng cảm nghĩ lại nhận được Phiên bản update Truyện Kiều 1.01 Vương Thanh ký tặng gửi lại.

Nhà thơ có tâm huyết dành nhiều thời gian tìm hiểu, nghiên cứu, sưu tra, dịch thuật cả một công trình nghệ thuật kết hợp thư họa, hội họa âm nhạc và thi ca tác phẩm Truyện Kiều và những áng thơ Kim cổ Đông Tây.

Đúng là nhà thơ dịch giả Vương Thanh không ngừng nghỉ ngày đêm trau chuốt công trình nghệ thuật tuyệt vời của mình. The Tale of Kiều phiên bản 1.01 dày 376 trang và phần sau truyện Kiều có hơn trăm trang thơ và nhạc của Vương Thanh và những tác giả khác.  Đa số được dịch qua tiếng Anh.

Nhà thơ Vương Thanh giải thích:

“Quyển sách này rất đặc biệt trên phương diện trình bày và mục tiêu của dịch giả. Thơ Kiều được chia thành nhiều chương, mỗi chương được chia thành nhiều đoạn để đọc và tham khảo dễ dàng hơn. Mỗi trang chia thành hai cột, cột tiếng Anh và tiếng Việt để người đọc có thể đối chiếu và thưởng thức câu thơ nguyên tác được dịch qua tiếng Anh như thế nào. Quyển sách không chỉ dành cho độc giả tiếng Anh, mà cũng cho độc giả người Việt. Phần tiếng Việt cũng có ít nhiều chú thích để giải nghĩa từ ngữ khó hiểu và điển tích. Những ghi chú được đặt cùng trang với những câu thơ để tìm hiểu ý nghĩa dễ dàng. Bản tiếng Anh, thì những câu thơ dịch cũng nhiều khi bao gồm điển tích một cách tự nhiên để độc giả thưởng thức dễ dàng hơn.”

“Each translation of Kiều is the translator’s own interpretation of the classic. Being a bilingual poet, after having translated some hundreds of poems and songs by various authors to English, I felt the call of Kiều to take the greatest classic of Vietnamese poetry and literature and create a poetic translation to share the beauty of this Vietnamese classic with lovers of literature around the world. As a poet, I know that all worthy poets consider each word very carefully for meaning, sound, feel, lightness, heaviness, rhythm, rhyme, and so on. Thus, I prefer to translate as closely as possible to the poet’s verse, out of respect for the poet’s choice of words, with a balance towards rhythm and rhyme, and most importantly, without any compromise on the meaning or naturalness of expression. There are many ways of saying the same thing, but it’s how a great poet says it, that makes it remarkable and beautiful.”

Xin trích dẩn một vài câu Kiều tiêu biểu Nhà thơ VT dịch sang tiếng Anh “Tale of Kieu”

“Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”

“Young grass stretched a fresh greenness to the far horizon.

On the pear branches, sprinkled a few white flowers.”

“Dưới cầu nước chảy trong veo

Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha...”

“Under the bridge, the streamlet’s crystal clear water flowed.

By the bridge, willows swayed gracefully in the evening shadows...”

“Người đâu gặp gỡ làm chi

Trăm năm biết có duyên gì hay không?”

“Whence he came and to what end that we should meet each other?

In this life, will there be some chance for us to be together?”

“Tiếc thay một đóa trà mi!

Con ong đã tỏ đường đi lối về”

“How regrettable for the camelia flower!

The bee now know its ways in and out.”

“Dưới trăng quyên đã gọi hè

Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông”

“Beneath the moon, the cuckoos cried for summer.

On the wall, flames danced with pomegranate’ red flowers.”

Và hai câu lục bát kết Truyện Kiều.

“Lời quê chắp nhặt dông dài

Mua vui cũng được một vài trống canh.”

“Crude words, strung together, and long-winded.

Hopefully, it will give you a few pleasant hours in the long night.”

Hết phần Truyện Kiều Nhà thơ Vương Thanh còn trình bày thêm về các thể thơ thơ như Lục Bát, Song Thất Lục Bát, thơ Năm chữ (The Five-Word Poetry Form) The Seven-Word, Four-Line (Thất Ngôn Tứ Tuyệt) form: Thất Ngôn Bát cú ( The Seven-Word Eight-Line Form). Thơ Tám chữ( The Eight-Word  Poetry Form) Thất Ngôn Trường Thiên ( The Seven-Word, Long Saga )và Thơ Tự Do (Totally Free-Form Poetry Form).

Nhà thơ Vương Thanh ghi lại bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan mà chúng ta đã thuộc nằm lòng từ xa xưa và dịch sang Anh ngữ:

Crossing Ngang Pass” by Bà Huyện Thanh Quan

Bước tới đèo Ngang, bóng xế tà

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa

Lom khom dưới núi, tiều vài chú

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia

Dừng chân đứng lại, trời non nước

Một mảnh tình riêng, ta với ta

English translation:

As I walk toward the Ngang Pass, the sun had just set

Grasses and plants crowd the rocks, leaves mingle with flowers

Some wood-cutters, at the mountain’s foot, bent down at work

A few shops lie scattered by the riverside

Longing for motherland, the “Quốc” bird cries out its heart

Longing for home, the “Gia” bird unceasingly cries for home

Stopping here, gazing at the mount’n, river, and sky

My heart’s full of feelings, with only I and I ...

Nhà thơ Vương Thanh trích dẩn bài thơ rất dí dỏm của Cụ Nguyễn Khuyến

Tổng Vịnh Truyện Kiều

“Kiều nhi giấc mộng khéo như cười

Tỉnh dậy xuân xanh quá nửa rồi

Số kiếp bởi đâu mà lận đận ?

Sắc tài cho lắm cũng lôi thôi!

Cành hoa vườn thúy duyên còn bén

Giọt nước sông Tiền nợ chửa xuôi

Chẳng trách chàng Kim đeo đẳng mãi

Khăng khăng vớt lấy một phần đuôi”.

“The dream of Thúy Kiều, clever like a smile

Waking up, her spring years had already half passed by

For what reason is her fate so turbulent?

Too much beauty and talent can be troublesome

The flower of Thúy Garden, its fragrance still appealingly fresh

The water of Chien-tang river did not wash off her love debt

No wonder Scholar Kim keeps pursuing her for so long

With unchanging determination to pick up the tail part of her song

Hãy nghe tác giả tự giới thiệu đôi nét về mình

“Tôi sinh ra trong thập niên 60 và qua Hoa Kỳ nhiều năm trước. Tuy làm việc trong kỹ thuật, nhưng thơ và văn chương luôn là sở thích của tôi từ thuở nhỏ. Để chia sẻ cái Đẹp và Lãng Mạn của dòng thơ nhạc Việt cho những người bạn Tây phương thưởng thức, tôi đã biên soạn và dịch vài trăm bài thơ nhạc của nhiều tác giả và cho in thành 2 cuốn sách với tựa đề dịch qua tiếng Việt là “Một Khu Vườn Thơ Nhạc Việt, Tập 1” năm 2019 và tập nhạc “40 Ca Khúc Chọn Lọc của Vĩnh Điện”.

Khoảng một năm trước, tôi quyết định hoàn tất bản dịch truyện Kiều, mà tôi đã dịch vài trăm câu mấy năm trước rồi bỏ đó. Là một nhà thơ song ngữ, tôi hy vọng làm ra một bản dịch truyện Kiều đậm hương vị thơ để độc giả có thể ít nhiều thưởng thức vẻ đẹp của truyện Kiều, mà không luôn bị nhắc nhở rằng đây là một bản dịch vì câu thơ khó hiểu đòi hỏi phải xem chú thích liên tục ở cuối sách.

Nữ sĩ Tuệ Nga là thân mẫu, Nhà thơ Phượng Hồ là thân phụ của nhà thơ Vương Thanh, đúng là con nhà có truyền thống máu huyết văn chương:

Vương Giả Hương

Lác đác lá rơi vàng nẻo trúc

Mây pha hồng đỉnh nắng cao nguyên

Một phương trăng ngát hương vương giả

Mấy kiếp thơ sầu bước trích tiên

Chợp giấc kê vàng trời hải đảo

Vào trang hãn mặc, quán thanh duyên

Không thường say, tỉnh năm vài chữ

Vẳng khúc quỳnh hoa thập lục huyền

Phương Hồ

Bồng Sơn Mộng

Vương Thanh kính họa thơ củaThân phụ:

Mây trắng nhẹ trôi dòng thủy trúc

Bâng khuâng, chạnh nhớ mộng đào nguyên

Nằm ven bờ suối, mơ Lưu Nguyễn

Lạc chốn núi rừng, gặp Giáng Tiên

Sao nỡ chia tay cùng ngọc nữ

Để rồi ôm hận lỡ tơ duyên

Bồng sơn thăm thẳm mờ sương khói

Còn vọng trong tim khúc diệu huyền ...

Divine Fragrance

Translation of  “Vương Giả Hương” by Vương Thanh

Autumn leaves falling, now and again,

on the byway lined with bamboos.

The clouds turn a reddish pink

with the sun in the high plains shining.

A horizon of ethereal, soft moonlight

emanates a fragrance of heavenly delight.

Some lifetimes of nostalgic poetry

from the wanderings of an exiled fairy.

Waking up from a dream of “Life’s an Illusion”,

feeling isolated like a deserted island.

Enter a club of pen and letters.

Now and then, having fun writing a few verses.

From somewhere the music of guzheng playing

an enchanting epiphyllum flower melody.

Bài thơ Lời Ru Mẹ Việt Nam của Nữ sĩ Tuệ Nga, bài thơ được Nhạc sĩ Vĩnh Điện phổ nhạc với tiếng hát ngọt ngào của  Ca sĩ Quỳnh Lan, tôi đã nghe đi nghe lại nhiều lần rất thấm thía với lời thơ

“Giờ đây tiếng Mẹ trầm buồn

Hai miền u tối, một nguồn đau thương”

"À ơi", the sweet voice of gentle Mother.

Her lullaby warms even the mountains and rivers.

Mother’s love is beautiful and pure.

With fragrant hands, she opens thousands of history pages.

O Mother, O Mother Vietnam.

Your love’s in a thousand melodies of lullabies.

You teach your children to be just and compassionate,

to remember their roots and heroic ancestry.

Vietnam’s like a sad river branch with many twists and turns.

The moon dimmed, the water murky, the poor people, the bloodsheds...

Now, Mother’s voice is low, deep and sad.

The two abysmal dark regions, a single source of suffering.

Gentle Mother with shining virtue like a mirror.

Her Flower of Compassion grows in her children’s garden.

Mother sings a wonderful lullaby.

Mother sings a lullaby of Love of Flowers and People...”

À ơi! Lời ngọt Mẹ hiền,

Tiếng ru ấm cả ba miền núi non

Mẹ tươi lòng ngát như son

Tay thơm Mẹ mở ngàn trang sử vàng.

Mẹ ơi, Mẹ hiền ơi. Ơi Mẹ Việt Nam

Tình thiêng muôn sợi tơ (ơ) đàn Mẹ rung

Dạy con nghĩa núi, tình sông

Dạy con nhớ gốc, khơi dòng liệt oanh

Nhánh sông sầu mấy khúc quanh

Trăng mờ, nước tủi, dân lành máu tuôn

Giờ đây tiếng Mẹ trầm buồn

Hai miền u tối, một nguồn đau thương

Mẹ hiền đức sáng như gương

Hoa Nhân Ái nở trong vườn con tươi

Mẹ ru, Mẹ ru tiếng hát tuyệt vời

Mẹ ru, Mẹ ru, Mẹ ru tiếng hát Lòng Đời Ươm Hoa...

Nhà thơ Vương Thanh còn dịch sang Việt Ngữ những kiệt tác của các Thi bá Đời Đường như Tô Đông Pha, Lý Bạch, Lý Thương  Ẩn  v.v..

Thủy Điệu Ca Đầu-Trung Thu

Author: Tô Đông Pha, Translation by Vương Thanh

“Minh nguyệt kỷ thời hữu ?

Bả tửu vấn thanh thiên

Bất tri thiên thượng cung khuyết

Kim tịch thị hà niên ?

Ngã dục thừa phong quy khứ

Hựu khủng quỳnh lâu ngọc vũ

Cao xứ bất thắng hàn

Khởi vũ lộng thanh ảnh

Hà tự tại nhân gian

Chuyển chu các,

Đê ỷ hộ,

Chiếu vô miên.

Bất ưng hữu hận

Hà sự trường hướng biệt thời viên

Nhân hữu bi, hoan, ly, hợp

Nguyệt hữu âm, tình, viên, khuyết

Thử sự cổ nan toàn.

Đãn nguyện nhân trường cửu

Thiên lý cộng thiền quyên.”

“Mấy khi lại có trăng thanh ?

Tay nâng chén rượu, hỏi cao xanh đôi lời

Đêm nay, cung điện trên trời

Là năm nào nhỉ, ai người biết chăng ?

Muốn theo gió tới cung đình

Lại e gác ngọc, lầu quỳnh

Chốn cao thẳm đó lạnh tanh cuộc đời !

Cùng bóng trăng nhảy múa chơi

Là đây cõi mộng hay nơi hồng trần

Trăng qua gác tía,

dòm song

Kìa ai thao thức đêm trường buồn đau

Xin đừng oán trách trời cao

“Trong giờ ly biệt, cớ sao trăng tròn ?”

Người có ly, hợp, vui, buồn

Trăng thì mờ, tỏ, khuyết, tròn, đầy vơi

Vẹn toàn, đâu có trên đời

Chỉ xin cầu nguyện ta, người sống lâu.

Dù cho muôn dặm xa nhau

Một vầng trăng ngọc cùng nhau bồi hồi...”

Bài thơ Đường luật  đón chào Xuân của Nhà thơ Vương Thanh:

Mai Hồng

Mai hồng thắm nở một chiều sương

Tuyết giá nhưng lòng vẫn ngát Hương

Thanh khiết, nhẹ nhàng vơi tạp niệm

Dịu dàng rực rỡ đẹp văn chương

Mảnh mai đâu ngại trời băng giá

Kiều diễm nào thua đóa hải đường

Hẹn chúa xuân về mang nắng ấm

Cùng muôn hoa thắm lối yêu thương

Vương Thanh

Xin họa bài Mai Hồng của Nhà thơ Vương Thanh.

Chờ Xuân

Tay nắm tay nào ngại tuyết sương

Tới nơi nầy gió thoảng mùi hương

Ngâm nga dòng chữ ghi đầu sách

Ngắm nghía cánh hồng ép cuối chương

Rượu đỏ mắt cay ôi góc phố

Đèn vàng môi mặn hởi con đường

Chờ Xuân đón Tết hoa đào nở

Xa cội mai già lắm xót thương.

Phan Khâm

Nhân đây để ghi dấu kỷ niệm thơ văn với Nhà thơ Vương Thanh, Chú gửi đến Vương Thanh nét chữ mộc mạc của Chú tặng Nhà thơ Vương Thanh ghi nhận công trình dịch thuật hiếm có của VT sau tác phẩm Truyện Kiều còn cả trăm trang nữa dịch thuật về âm nhạc thi ca.  

Chúc Nhà thơ Vương Thanh vui khỏe,

VẠN SỰ CÁT TƯỜNG- TÂM HỒN DẠT DÀO SUỐI THƠ.

Phan Khâm

  Return to Book Reviews