Akademizm

Akademizm – kierunek w sztuce XIX wieku, głównie w malarstwie i w rzeźbie. Charakteryzował go eklektyzm, nawiązanie do uznawanych za doskonałe dawniejszych stylów artystycznych, nawiązanie do estetyki antycznej (w jej ówczesnej interpretacji), zamiłowanie do tematyki historycznej. Uformował się we Francji i w sztuce francuskiej reprezentowany był najszerzej, obecny był jednak we wszystkich krajach europejskich, w tym także w sztuce polskiej.

Estetyka akademizmu rozumianego jako kierunek w sztuce zakładała istnienie niezmiennych, obiektywnych reguł sztuki. Stosowanie się do owych reguł było warunkiem osiągnięcia piękna w dziele sztuki i obowiązywało każdego artystę. Reguły te sankcjonowane były przez akademie artystyczne (stąd nazwa), których zadaniem było nie tylko kształcenie warsztatowe artystów, ale także formowane ich poglądów teoretycznych w duchu akademizmu.

Główne cechy akademizmu

W kierunku tym zauważyć można specyficzną konwencję artystyczną, z jednoznaczną formą i brakiem naturalnej ekspresji. Akademizm powstał w dobie rewolucji przemysłowej, kiedy artyści tworzyli już nie dla władców, a mieszczan. Ich prace można było kupić na ulicznych targowiskach, zaczęto także tworzyć artystyczne szkoły, by kształcić kolejne pokolenia malarzy i rzeźbiarzy. Podstawowym założeniem akademii było nauczenie, dzięki właściwym inspiracjom. W związku z tym uczniowie bardzo często za zadanie mieli skopiowanie dzieła mistrza jak najlepiej potrafili.

Tematyka odniosła się do istotnych zdarzeń z mitologii i historii. Ponadto malowano również pejzaże, portrety, sceny rodzajowe oraz martwą naturę. Każde z dzieł było tworzono na bazie istniejących już zasad. W akademiach duży nacisk kładziono na perfekcyjność i dokładność w tworzeniu sztuki. Jednak z upływem lat konserwatywne podejście do nauczania wyzwalało niechęć młodych adeptów sztuki. Akademie zyskały status placówek uczących słabych malarzy, blokując jednocześnie ich indywidualizm. Brak wolności tworzenia, sprawiał że artysta nie był w stanie stworzyć nic nowego, a jedynie kopiować innych lub powielać opanowane schematy.

Akademicka hierarchia tematów

Po pierwsze:

• należało malować ważne i wzniosłe tematy, głównie mitologiczne lub historyczne. Temat był bardzo ważnym aspektem dzieła. Jeśli temat był wzniosły, profesorowie akademii zezwalali na namalowanie obrazu na wielkim płótnie. Tak więc wielkość obrazu zależała od wzniosłości tematu.

Następnie:

• pejzaż,

• portret,

• sceny rodzajowe,

• martwa natura.

Po wyborze tematu i ustaleniu kompozycji autor tworzył dzieło ściśle trzymając się jakiegoś z istniejących już sprawdzonych wzorców – poszukiwał wyrazu korzystając np. z albumu z elementami służącymi jako wzorce. Różne relacje uczuciowe występujące na obrazie musiały być ściśle podporządkowane głównemu tematowi.