โรคสครับไทฟัส

สาเหตุ

     เกิดจากเชื้อแบคทีเรียในกลุ่มริกเก็ตเชีย (Rickettsia) ที่ชื่อว่า Orientia tsutsugamushi มีไรอ่อน (Chigger mite) ซึ่งเป็นสัตว์ขาข้อในกลุ่มไร family Trombiculidae เป็นพาหะนำโรค โดยระยะตัวอ่อนจะเป็นเพียงระยะเดียวที่มีโอกาสแพร่เชื้อโรคสู่คนหรือสัตว์ได้ และมีสัตว์ฟันแทะ เช่น หนู กระแต กระจ้อน เป็นต้น เป็นแหล่งรังโรค คนติดเชื้อดังกล่าวได้โดยบังเอิญ (Accidental hosts) เมื่อถูกไรอ่อนกัดสัตว์ฟันแทะที่มีเชื้อก่อโรคแล้วมากัดคน หรือถูกไรอ่อนที่มีเชื้ออยู่กัด ทำให้คนได้รับเชื้อเข้าสู่ร่างกายผ่านบาดแผลบริเวณผิวหนังที่ถูกกัด

วิธีการติดต่อ

     โรคสครับไทฟัสติดต่อมาสู่คนได้โดยถูกไรอ่อน (Chigger mite) ที่มีเชื้อกัด

 ระยะฟักตัว

     ระยะฟักตัวของโรค 6-20 วัน โดยเฉลี่ย 10 วัน

อาการของโรคสครับไทฟัส
    ผู้ป่วยจะมีอาการไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว ไอแห้ง ปวดกระบอกตา ตาแดง ต่อมน้ำเหลืองโตโดยเฉพาะที่อยู่ใกล้แผลที่ถูกไรอ่อนกัด มีผื่นลักษณะนูนแดงละเอียด (Maculopapular rash) ตามลำตัว ซึ่งกระจายไปยังแขน ขา ภายหลังมีไข้ 4-5 วัน ลักษณะเฉพาะของโรค คือ ผิวหนังที่ถูกไรอ่อนกัด อาจพบแผลบุ๋มสีดำรูปร่างกลมออกรีขอบนูนเรียบ ไม่เจ็บ ลักษณะคล้ายแผลถูกบุหรี่จี้ (Eschar) แผลมักอยู่บริเวณขาหนีบ ใต้ร่มผ้า รักแร้ เป็นต้น 

ภาวะแทรกซ้อน
    ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นจากโรคสครับไทฟัส ได้แก่ ปอดอักเสบ ไตวาย ตับวาย เยื่อหุ้มสมองอักเสบหรือสมองอักเสบ ภาวะการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ (Disseminated Intravascular Coagulopathy) กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ และการทำงานของอวัยวะในร่างกายล้มเหลว (Multi-Organ Failure)

การป้องกันโรค

     โรคสครับไทฟัส ยังไม่มีวัคซีนป้องกันโรค ดังนั้นการป้องกันความเสี่ยงของการได้รับรับเชื้อ คือการเลี่ยงไม่ให้ไรอ่อนกัด ซึ่งมีวิธีดังนี้
    1. หลีกเลี่ยงการเข้าไปในพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดโรคหรือพื้นที่ที่เป็นแหล่งอาศัยของไรอ่อน เช่น ป่าละเมาะ พื้นที่เกษตรใกล้ป่า ทุ่งหญ้า พุ่มไม้ เป็นต้น
    2. หากจำเป็นต้องเข้าไปในพื้นที่เสี่ยง พยายามหลีกเลี่ยงการนั่งหรือนอนลงบนพื้นดินหรือหญ้า ไม่ให้ถูกไรอ่อนกัด โดยการสวมใส่เสื้อผ้าให้มิดชิดปกปิดแขนขา และใช้สารไล่แมลงทาหรือฉีดพ่นทั้งบนผิวหนังและเสื้อผ้า
    3. เมื่อออกจากพื้นที่เสี่ยง แนะนำให้อาบน้ำทำความสะอาดร่างกายและสระผม สำรวจร่างกายตนเองว่ามีผื่น แผล หรือแมลงเกาะตามตัวหรือไม่ และควรนำเสื้อผ้าที่สวมใส่มาซักทำความสะอาดด้วยผงซักฟอกเข้มข้นทันที

     หากออกมาจากพื้นที่เสี่ยงแล้วมีไข้หรือมีอาการตามที่กล่าวไปแล้วข้างต้น ควรรีบไปพบแพทย์ทันที พร้อมแจ้งประวัติการเข้าไปในพื้นที่เสี่ยงให้แพทย์ทราบ เพราะโรคสครับไทฟัสสามารถรักษาให้หายขาดได้โดยยาปฏิชีวนะ ดังนั้นการเข้ารับการรักษาและการวินิจฉัยที่รวดเร็วจะยิ่งเพิ่มประสิทธิภาพในการรักษาและลดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้

การดูแลรักษา

     โรคสครับไทฟัสสามารถรักษาให้หายขาดได้โดยการใช้ยาปฏิชีวนะ เช่น ด็อกซีไซคลิน (Doxycycline) คลอแรมเฟนิคอล (Chloramphenicol) อะซิโธไมซิน (Azithromycin)