Każda osoba fizyczna lub prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska przyrodniczego, budynku, obiektu lub terenu obowiązana jest zabezpieczyć użytkowane środowisko, budynek, obiekt lub teren przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem i ponosi odpowiedzialność za naruszenie przepisów pożarowych – cytat z ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej.

Od wielu dziesiątków lat w majowe dni, najczęściej w soboty i niedziele, jak kraj długi i szeroki świętują polscy strażacy pełniący zawodową służbę w Państwowej Straży Pożarnej i społecznie działający w stowarzyszeniach ochotniczych straży pożarnych. Te świąteczne okazje dobrym momentem do przypominania rodakom, czym jest klęska pożaru, który bardzo często zagraża życiu i zdrowiu i niszczy bezpowrotnie dobra materialne i środowisko naturalne.

Warto przy tym zwrócić uwagę na sprawy bezpieczeństwa przeciwpożarowego, na terenie naszych ogrodów działkowych. A jest o czym mówić.

Czym jest pożar?

Pożar to niekontrolowany proces rozprzestrzeniania się ognia w miejscu nie przeznaczonym do spalania.

Czy altana działkowa jest obiektem pożarowo bezpiecznym?

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że w takim małym obiekcie budowlanym tak naprawdę nie ma co się palić. Mało tego, wydaje się nam, że sami jesteśmy przezorni i zapobiegliwi. Jednak obiektywna spokojna analiza często zmusza do wniosków zgoła odmiennych, iż nasza altanka pod względem bezpieczeństwa przeciwpożarowego nie jest obiektem bezpiecznym. 

Altana w całości wykonana jest różnych trudno i łatwo palnych materiałów. Na dachu altany najczęściej położona jest papa bitumiczna, która zapala się przy temperaturze już od 350 - 400 °C. Do altany doprowadzona jest także energia elektryczna i w związku z tym trzeba wiedzieć, że w razie zwarcia instalacji elektrycznej powstają temperatury rzędu kilku do kilkunastu tysięcy °C. W altanie znajdują się rozmaite przedmioty drewniane, a drewno zapala się przy temperaturze od 280 do 350 °C. 

Altana murowana jest tylko odrobinę bezpieczniejsza, bowiem poza murem, który i tak na skutek działania wysokich temperatur traci na swych wartościach użytkowych. Jednak to co znajduje się w altanie murowanej pali się tak samo, jak w altanie drewnianej. 

Z mojego strażackiego doświadczenia wiem, że przyczyn pożarów altan w ROD jest wiele, m.in.:

Podpalenia umyślne. 

Ten rodzaj sprawstwa pozostaje poza zasięgiem działkowców, bowiem podpaleń najczęściej dokonują osoby z niskich pobudek, a takie czyny są przestępstwami. Niestety poszkodowanymi w takich sytuacjach są właściciele altan.

Zły stan techniczny i niewłaściwe użytkowanie urządzeń elektrycznych a także ich usytuowanie tuż przy materiałach łatwopalnych np. czajnik elektryczny, w którym wygotuje się woda, osiąga temperaturę ok 400 °C. 

Zły stan i nieodpowiednie użytkowanie instalacji elektrycznej oraz oświetlenia elektrycznego. 

Czy wiemy, ze balonik żarówki 60W nagrzewa się do temperatury 200 °C

Zwarcia w instalacjach elektrycznych i brak właściwego, stałego dozoru użytkowanych, eksploatowanych urządzeń elektrycznych, gazowych.

Niedostateczne wygaszanie węgli spalanych na grillach. 

Pamiętajmy, że zużyte węgle długo jeszcze mają bardzo wysokie temperatury i dlatego są one bardzo długo zdolne (często do 48 godzin) do zapalenia praktycznie każdego materiału palnego. 

Palenie papierosów i niewygaszanie niedopałków papierosów. 

Żar papierosa ma temperaturę od 900 do 1200 °C.

Przechowywanie nadmiernych zapasów płynów łatwo zapalnych (zapalenie olei następuje już w temperaturze od 115 – 300°C).

Co robić by do pożaru nie dopuścić? 

• Być przewidującym i posiadać wyobraźnię. 

• Stosować pożarowo bezpieczne materiały i sprawne technicznie narzędzia oraz urządzenia.

• Ostrożnie obchodzić się z ogniem i nie pozostawiać bez nadzoru, opieki pracującego sprzętu oraz urządzeń elektrycznych i spalinowych.

• Stosować się do zaleceń producentów i przepisów przeciwpożarowych.

• Nie gromadzić w altanie i jej bezpośrednim sąsiedztwie substancji pożarowo niebezpiecznych, wybuchowych.

• Palić papierosy tylko w miejscach pożarowo bezpiecznych i gasić niedopałki po nich.

• Obserwować czy na terenie ogrodu lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie są wypalane suche trawy.

• Znać numery alarmowe do służb ratowniczych.

• Umieć alarmować straż pożarną i inne służby ratownicze.

• Stosować się do wszystkich poleceń, uchwał Zarządu, w zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego. 

Domy działkowca

Wiele rodzinnych ogrodów działkowych posiada własne obiekty służące celom biurowym, gospodarczym, magazynowym czy kulturalno-rozrywkowym. Obiekty te powinny spełniać obowiązujące wymogi techniczno budowlane, w tym w aspekcie bezpieczeństwa przeciwpożarowego oraz ewakuacji osób w nich przebywających. O dopuszczeniu ich do użytkowania decyduje Państwowa Straż Pożarna, nadzór budowlany oraz Państwowa Inspekcja Pracy. Obiekty takie powinny posiadać oznakowane drogi ewakuacyjne oraz sprawne instalacje elektryczne, gazowe, wodne. Powinny być one wyposażone w podręczny sprzęt gaśniczy, a w niektórych przypadkach w instalacje alarmowe, szafki hydrantowe stałe urządzenia gaśnicze i do rozpoznawania (wykrywania) zagrożeń. Na terenie obiektu winny być rozmieszczone w dostępnych miejscach tablice z informacjami, wskazówkami, w zakresie postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia.

Jak zachować się w sytuacji pożaru? 

Pierwszą wskazówką jest zachowanie spokoju. Jednak, choć jest to prosta i oczywista rada, to utrzymanie spokoju, równowagi emocjonalnej bywa niezwykle trudne. Jednak musimy podjąć decyzję - gasimy, ratujemy, czy zawiadamiamy straż pożarną (numery: 112, 997, 998, 999) a podawana przez nas informacja musi zwierać następujące elementy: nazwę palącego się obiektu, jego adres, lokalizację, charakter pożaru - co się pali, jak intensywny jest pożar, czy są zagrożone osoby. Musimy podać swoje dane osobiste (imię nazwisko). Wreszcie powinniśmy odpowiedzieć na pytania zadane przez dyżurnego. O zakończeniu składanego przez nas powiadomienia decyduje dyżurny, oświadczając, że zgłoszenie zostało przyjęte. Nie powinniśmy się irytować, gdy osoba przyjmująca zawiadomienia zadaje pytania, bowiem pozyskana w ten sposób dodatkowa wiedza o zaistniałym pożarze pozwoli na zadysponowanie właściwych sił ratowniczych i odpowiedniego dla sytuacji sprzętu. 

Rozważając decyzję o przystąpieniu do gaszenia samodzielnie lub z innymi osobami, musimy uwzględnić wszystkie okoliczności jakie pojawiły się przy okazji pożaru, zwłaszcza zagrożenia dla naszego życia i zdrowia. Musimy pamiętać, że pożar jest procesem niezwykle dynamicznym, a towarzyszące mu dymy i wysokie temperatury (temperatury płomieni palącego się drewna sięgają od 800 do 1400 °C) nie zawsze pozwalają na gaszenie bez posiadania dostatecznej wiedzy w tym zakresie. Zatem gasimy tylko wtedy, kiedy zaistnieją odpowiednie warunki, kiedy mamy pewność, że nie doznamy obrażeń.

Pamiętajmy, że podczas pożaru występują trzy podstawowe zagrożenia naszego zdrowia i życia: 

zadymienie, płomień i temperatura. 

Roman Świst

emerytowany strażak

działkowiec z ROD „Górnik” w Wałbrzychu