Geschiedenis van Apintie in de Ether

Enkele dagen voordat Radio Apintie 'in de lucht' zou komen, zoals de populaire uitdrukking luidt (eigenlijk niet zo'n gekke uitdrukking, want met de 'ether' wordt 'de lucht' voorgesteld als drager van radiogolven), werden de pers en de directeuren van de overige radiostations door de heren Vervuurt ontvangen in het gebouw aan de Domineestraat waar mededelingen werden gedaan en uitleg werd gegeven over het nieuwe omroepstation. Tevens werd een rondleiding voor de gasten door het gebouw verzorgd.

Eindelijk was het dan zover. Alle landgenoten die in het bezit waren van een radio en hadden afgestemd op de 355 meter in de middengolf, en dat was nagenoeg de gehele Surinaamse bevolking, hoorden op zaterdagavond 2 augustus 1958 om half zeven het Surinaams Volkslied uit de luidsprekers komen, waarna de heer Eddy Vervuurt het plaatje 'zilveren draden tussen het goud'voor zijn moeder draaide. Hierna leidde de minister van onderwijs, de heer Alfred Morpurgo, het officieel 'in de ether komen' van Radio Apintie in met een toespraak, waarbij hij zich met enige bezorgdheid afvroeg of een derde omroep in Paramaribo niet teveel van het goede was. Voordat Radio Apintie in de lucht kwam had Paramaribo n.l. 'al' twee radiostations: RAPAR (Radio Paramaribo) waarvan W.Lionarons directeur was en de AVROS (Algemene Vereniging R adio Omroep Suriname). In 1964 werd de zendvergunning van de AVROS ingetrokken. De heer Alfred Morpurgo zou zich nu, als hij nog leefde (hij overleed in 1972 en was vader van de oud-hoofdredacteur van De Ware Tijd Leo Morpurgo), als het ware met een 'kapmes' door het 'oerwoud' van Surinaamse radiostations (20 stuks of meer) op de overvolle FM-band moeten banen (Over de FM band, de middengolf en de kortegolf straks meer.)

In het verleden was het in de omroep gebruikelijk dat een omroeper werd bijgestaan door een technicus, zowel in Suriname als internationaal. Radio Apintie mag er trots op zijn het systeem van zelf-apparaten-bedienen door omroepers, journalisten van de nieuwsdienst, sportjournalisten en presentatoren en presentatrices van andere vaste programma's te hebben ingevoerd. Radio Apintie heeft bewezen zijn tijd daarmee ver vooruit te zijn geweest. De directeur van Radio Apintie had n.l. al gauw in de gaten dat het bijstaan van de omroeper door een technicus niet altijd voldeed omdat de technicus soms niet wist wat de omroeper wilde en omgekeerd.

Natuurlijk is een technicus niet geheel onmisbaar. Denk maar aan - vooral in de eerste 25 jaar van het bestaan van Apintie - de uit te zenden hoorspelen, muziekopnamen en uitzendingen vanuit de grote studio, waar behalve microfoons geen apparaten stonden. (Denk ook maar aan de - sinds de oprichting van Apintie Televisie - al dan niet live uit te zenden programma' als Weet je Weetje [een scholenquiz] , To the Point [actualiteitenprogramma] etc. Hierbij zijn de technici onmisbaar.)

Vanaf de oprichting tot in de jaren '90 van de vorige eeuw, had Radio Apintie een discotheek van meer dan 14000 singles en een bijna even groot aantal LP's (long playing) [grammofoonplaten]. Voor de opslag daarvan waren natuurlijk ruimten nodig. In deze moderne tijd wordt alle muziek opgeslagen in de computer, staat op cd of dvd en kunnen de daardoor vrijgekomen ruimten voor andere doeleinden worden gebruikt.

Radio Apintie introduceerde in ons land FM-stereoradio.

Stereo betekent in de geluidstechniek dat wat gehoord wordt ruimtelijk moet klinken, dus met ruimtelijke weergave, zodanig, dat de verschillende geluidsbronnen gescheiden worden waargenomen. Stereo is dus het tegenovergestelde van mono waarbij geluid over een spoor, één kanaal door de luidspreker wordt uitgezonden ofwel geproduceerd. Vroeger vond je dus in radioprogrammaboekjes bij bijvoorbeeld uit te zenden concerten de aanduiding dat zo'n muziekuitvoering zowel in mono als stereo te beluisteren was.

Voor stereo gebruikte men ook wel het woord 'driedimensionaal'.

Ergens in de jaren '60 experimenteerde Eddy Vervuurt met stereo, niet op FM, maar op de middengolf (AM). Hij regelde 2 AM-zenders af op verschillende frequenties, een voor de linkerkant (dus waarvan het geluid bij ontvangst van de linkerkant kwam) en de andere voor de rechterkant. Men moest voor de ontvangst van deze geïmproviseerde stereo-uitzending ook twee ontvangers hebben, die dus moesten worden afgestemd op die twee verschillende frequenties. Men moest natuurlijk de twee radiotoestellen niet vlak naast elkaar zetten maar op een zekere afstand van elkaar om de uitwerking, het effect van 'stereo' te kunnen beluisteren. Daaromtrent werden de vele luisteraars van Apintie van tevoren uitvoerig voorgelicht. Niet iedereen had natuurlijk de beschikking over twee radiotoestellen (ontvangers), maar men zocht, speurde bij familieleden, vrienden of kennissen een tweede toestel op of men ging met zijn radiotoestel op bezoek bij anderen om toch maar van deze 'nieuwigheid' kennis te kunnen nemen en genieten. Op deze manier maakte Suriname voor het eerst kennis met 'stereo'.

Hoe kwam nu die FM-stereoradio-introductie tot stand?

De directeur van Radio Apintie belegde elke maand een vergadering met de omroepers. In december 1977 kwam op zo'n vergadering het 20-jarig bestaan van Radio Apintie het jaar daarop (dus 1978) ter sprake. Wat zou men de bevolking van Suriname kunnen aanbieden bij dat heugelijk feit?

Reeds geruime tijd werd er binnen het bedrijf gesproken over de aanschaf van een sterkere zender óf een FM-zender. Op de hiervoor vermelde vergadering werd toen besloten tot de aanschaf van een FM-zender, met het toen nieuwste snufje: stereo (zie uitleg hierover in de vorige twee alinea's). Bij die beslissing speelde het door de directeur gehanteerde beginsel "dat wat wij hebben eerst verbeterd diende te worden voordat tot uitbreiding (sterkere zender) zou worden overgegaan" een rol.

Na die beslissing volgde een spannende tijd. Diverse bedrijven die voor de aanschaf van de benodigde apparatuur waren benaderd, dienden offertes in die door eenieder die in het bedrijf werkzaam was (directeur, technici, omroepers e.a.) bestudeerd werden, waarover natuurlijk niet van de ene dag op de andere een besluit kon worden genomen, want men wilde niet over een nacht - in ons klimaat niet voorkomend - ijs gaan. Na deze zaak ampel besproken te hebben, werd SINTRONIC (een onderafdeling van SINGER) de opdracht vergund een stereozender van zeer goede kwaliteit te leveren. Dit bedrijf zou die levering binnen drie maanden kunnen voltooien. Dat zou goed uitkomen, want men zou dan in de maand juni van 1978 met de proefuitzendingen starten om op de 20^ste verjaardag van Radio Apintie, 2 augustus, officieel de ether te kunnen "bestormen".

Nadat de bestelling was geplaatst, werd begonnen met het aanbrengen van veranderingen aan de studioapparatuur om die geschikt te maken voor de stereo-uitzendingen, welke werkzaamheden soepel verliepen. (De geschikte randapparatuur voor de stereozender [mengpanelen, draaitafels, cassetterecorders, versterkers, tuners etc.] kon in ons land worden aangeschaft.) De omroepers konden in de studio's reeds de plaatjes, advertenties etc., in stereo beluisteren, maar de luisteraars nog niet, want het wachten was op de stereo FM-zender, die volgens planning in maart moest aankomen. Inderdaad, móest aankomen, want toen puntje bij paaltje kwam, werd bericht ontvangen dat de zender pas in juli zou worden afgeleverd. Men zou zich dus niet aan de vastgestelde tijd van proefdraaien kunnen houden. Maar ja, er was niets aan te doen. De opluchting en blijdschap was bij iedereen die met Radio Apintie te maken had zeer groot toen in juli inderdaad de zender werd bezorgd. Maar die opluchting en blijdschap werd wederom tenietgedaan, want bij het ontpakken bleek dat de bij de zender horende stereogenerator en enkele antenneonderdelen niet waren meegekomen. De leveranciers van deze onderdelen werden toen door de directie van Radio Apintie - als het ware - bestormd met telefoongesprekken, telegrammen en telexberichten om de ontbrekende onderdelen met spoed per vliegtuig naar Suriname te sturen.

Dan even een uitleg over het woord "telex".

Telex, een afkorting van teletyping exchange, in het Nederlands ook wel verreschrijfmachine of verreschrijver genoemd, een toestel waarmee elektronisch berichten met op schrijfmachines lijkende toestellen konden worden overgebracht en getikt, een toentertijd, ook bij Radio Apintie tot in jaren '90 van de vorige eeuw veel gebruikt medium waarmee - vooral - de buitenlandse nieuwsvergaring werd verzorgd via de ANP (Algemeen Nederlands Persbureau)-telex, die de nieuwsberichten rechtstreeks overseinde naar de telex van Radio Apintie. Nu een verouderd en niet meer gebruikt middel. Tegenwoordig geschiedt dat per fax of computer. Overigens werd in die tijd het binnenlandse nieuws verzorgd door diverse lokale persbureaus, terwijl de redacteuren van media ook - wat we in ons land noemen - 'hosselden' met z.g. exclusieve berichten.

Fax is de Engelse afkorting van facsimile, een fotokopieerapparaat dat in de vorm van digitale geluidssignalen via telefoonlijnen teksten, tekeningen enz. kan overzenden naar een soortgelijk toestel, dat de signalen in hun oorspronkelijke vorm afdrukt, ook wel faxapparaat, faxmachine, faxtoestel genoemd. Een veel gebruikt uitdrukking is: even een bericht op de fax zetten.

De computer is dus het modernste medium waarvan tegenwoordig nagenoeg iedereen zich bedient, vooral de jongere generatie. Computer is afgeleid van het Engelse werkwoord to compute; (be)rekenen, een elektronische informatieverwerkende machine die door een reeks gecodeerde instructies wordt bestuurd.

Maar terugkomend op de telefoongesprekken, telegrammen en telexberichten die naar de buitenlandse leveranciers werden gestuurd om de ontbrekende onderdelen (stereogenerator en antenneonderdelen) per vliegtuig naar Suriname te sturen… dat waren zeer spannende dagen binnen het bedrijf. Want… zou op de 20^ste verjaardag van Radio Apintie het cadeau aan de bevolking (uitzendingen in FM-stereo) kunnen worden aangeboden? Of zouden we een hopeloze syène slaan door het niet nakomen van de belofte? Begin juli, dus een maand voordat de nu niet meer zo zekere eerste FM-stereo-uitzending een feit zou zijn, werd begonnen met proefstereo-uitzendingen met de eigen 1000 watt-zender. Voor het omroeppersoneel, dat zich volledig voor deze zaak inzette, brak een tijd van leren werken met stereoapparatuur aan. Een goede maar wel zware oefening. Tot grote opluchting van directie en personeel arriveerden 28 juli, dus 5 dagen voor de geplande datum, de ontbrekende onderdelen. Dat werden twee dagen van zwoegen voor iedereen, want koste wat het kost zou op zondag 30 juli, dus nauwelijks twee dagen na aankomst van die ontbrekende onderdelen, met de proefuitzending begonnen moeten worden. De generator die Radio Apintie tot een stereozendstation zou maken, werd in allerijl in gereedheid gebracht en de FM-antenne werd op de reeds geplaatste mast geïnstalleerd. Op zondag 30 juli om tien minuten over half 10 werden de eerste FM-stereoklanken de ether in gestuurd. In plaats van een maand proefdraaien werden dat maar twee dagen. Maar… het lukte. Geen gelukkigere mensen dan Meneer Eddy, zoals de directeur van Radio Apintie, de heer Eddy Vervuurt werd genoemd, en zijn crew!