ตัวแปร ชนิดข้อมูล และตัวดำเนินการ

ในการเขียนโปรแกรมภาษาไพธอน

ตัวแปร (Variable)

คือ ชื่อที่ตั้งขึ้นมาเพื่ออ้างอิงถึงตำแหน่งหน่วยความจำที่ใช้จัดเก็บข้อมูล และสามารถเรียกค่าข้อมูลที่เก็บอยู่ออกมาใช้ได้ กระบวนการสร้างตัวแปร เรียกว่า การประกาศตัวแปร หรือ การกำหนดตัวแปร

การกำหนดตัวแปร 

เป็นการกำหนดคำขึ้นมาเพื่อเก็บข้อมูลที่อยู่ทางด้านขวา โดยใช้เครื่องหมายเท่ากับ (=)

การกำหนดชื่อตัวแปร

ในภาษาไพธอนไม่จำเป็นต้องประกาศตัวแปรก่อนใช้งาน สามารถกำหนดคำขึ้นมาแล้วเรียกใช้ได้เลย โดยมีกฎเกณฑ์ดังนี้

1. ใชัตัวอักษร A-Z หรือ a-z โดยตัวอักษรพิมพ์เล็กพิมพ์ใหญ่มีความแตกต่างกัน (Case Sensitive)

2. ตัวแปรห้ามขึ้นต้นด้วยตัวเลขแต่ใช้ประกอบในชื่อตัวแปรได้ตั้งแต่ 0-9

3. ใช้สัญลักษณ์ขีดล่าง (Underscore) ขึ้นต้น หรือผสมอยู่ในตัวแปรได้

4. ตัวแปรห้ามมีช่องว่าง

5. ห้ามมีสัญลักษณ์พิเศษ (@, ?, #, $, ...)

6. ตัวแปรห้ามซ้ำกับคำสงวน ได้แก่ 

*ควรตั้งชื่อตัวแปรที่สื่อความหมายให้ชัดเจน เพื่อผู้อื่นตีความหมายได้เข้าใจ แต่ถ้ามีความยาวมากให้ย่อ เช่น student_name ควรใช้ st_name เป็นต้น 

ชนิดข้อมูล (Data Types)

สำหรับภาษาไพธอนไม่จำเป็นต้องกำหนดชนิดข้อมูลก่อนใช้งาน เนื่องจากไพธอนจะทำการเลือกประเภทข้อมูลให้โดยอัตโนมัติ หากผู้ใช้งานไม่ได้ทำการระบุ จึงสามารถจัดเก็บข้อมูลเข้าไปอยู่ในตัวแปรได้เลย

ข้อมูลชนิดตัวเลข

int ตัวเลขจำนวนเต็ม เช่น 1, 2, 3, 4, 5

float ตัวเลขมีทศนิยม เช่น 1.2, 2.5, 5.43, 9.345

complex ตัวเลขจำนวนเชิงซ้อน โดยเขียนอยู่ในรูปแบบ x+yi โดยเรียก x ว่า ส่วนจริง เรียก y ว่า ส่วนจินตภาพ ส่วน i ในภาษาไพธอน (Python) สามารถใช้ ‘j’ หรือ ‘J’ หลังตัวเลข สร้างส่วน จินตภาพเพื่อสร้างจำนวนเชิงซ้อน

ข้อมูลชนิดบูลีน

เป็นข้อมูลที่มีค่าเป็นจริงหรือเท็จเท่านั้น โดยจะแทนด้วย True และ False 

ข้อมูลชนิด None

เป็นข้อมูลที่ไม่มีค่า หรือยังไม่ได้กำหนดค่า 

ข้อมูลชนิดข้อความ (String) 

เป็นข้อมูลที่ประกอบไปด้วยตัวอักษร ตัวเลข สัญลักษณ์และอักขระต่างๆ เช่น a-z, A-Z, ก-ฮ, 0–9, + — * @ * เป็นต้น ซึ่งจะเรียงต่อกันภายในเครื่องหมาย double quote (" ") หรือ single quote (' ') โดยข้อมูลต้องอยู่ต้องอยู่บรรทัดเดียวกัน และสามารถใช้เครื่องหมาย backslash (\) แทรกหากต้องการแยกบรรทัดใหม่ 

ข้อมูลชนิดลิสต์ (List) 

เป็นข้อมูลที่เรียงต่อกันภายใช้เครื่องหมายวงเล็บก้ามปู [ ] คั่นด้วยเครื่องหมายคอมม่า (,) 

ข้อมูลชนิดทูเปิล (Tuple) 

เป็นข้อมูลที่เรียงต่อกันภายใช้เครื่องหมายวงเล็บหรือไม่ต้องมีวงเล็บครอบก็ได้ และคั่นด้วยเครื่องหมายคอมม่า (,) ลักษณะจะเหมือนกับ List แต่จะไม่สามารถ เพิ่ม เปลี่ยนแปลง แก้ไข หรือลบข้อมูลใน Tuple ได้

ข้อมูลชนิดเซต (Set)

เป็นข้อมูลที่เรียงต่อกันคั่นด้วยเครื่องหมายคอมมา (,) ภายในเครื่องหมายวงเล็บปีกกา { } สามารถเพิ่ม แก้ไข ลบข้อมูลและเป็นค่าว่างได้ แต่การจัดเก็บข้อมูลจะไม่มีลำดับ และจะไม่เก็บข้อมูลที่ซ้ำซ้อนกัน ดังนั้นจะไม่สามารถเข้าถึงข้อมูลด้วยตำแหน่งข้อมูล (index)

ข้อมูลชนิดดิกชันนารี (Dictionary)

เป็นข้อมูลที่เรียงต่อกันคั่นด้วยเครื่องหมายคอมมา (,) ภายในเครื่องหมายวงเล็บปีกกา { } และอยู่ในรูปแบบของ key:value

การตรวจสอบค่าในตัวแปร

การตรวจสอบตัวแปรใน Python ว่าเก็บข้อมูลชนิดใด สามารถทำได้โดยใช้ฟังก์ชัน type()  ตัวอย่างเช่น

print(type(a))

การแปลงชนิดข้อมูลในตัวแปร

การแปลงชนิดข้อมูลในตัวแปรสามารถทำได้โดยใช้ฟังก์ชั้นต่างๆ ดังนี้

str() แปลงข้อมูลเป็นตัวอักษร (string)

int() แปลงข้อมูลเป็นตัวเลขจำนวนเต็ม (int. number)

float() แปลงข้อมูลเป็นตัวเลขจำนวนจริงหรือตัวเลขทศนิยม (float number)

💻 ตัวอย่าง การตรวจสอบตัวแปรว่าเก็บข้อมูลชนิดใดอยู่ และเปรียบเทียบการใช้ + ในการเชื่อม string

ตัวดำเนิน (Operators)

หมายถึง เครื่องหมายที่ใช้ในการดำเนินการต่างๆ เช่น เครื่องหมายบวกเป็นการเพิ่มค่า เครื่องหมายลบเป็นการลบค่า หรือเพื่อให้เข้าใจจ่ายๆ ตัวดำเนินการ ก็คือ เครื่องหมายที่ไว้จัดการกับตัวแปร ยกตัวอย่างเช่น

กำหนดให้ a = 1

กำหนดให้ b =   2

ดังนั้น ถ้า a + b = 3 ตัวดำเนินการก็คือ " + "

ตัวดำเนินการทางคณิตศาสตร์ (Arithmetic Operators)

ตัวดำเนินการทางคณิตศาสตร์ (Arithmetic Operators) หมายถึง เครื่องหมายที่ใช้ในการดำเนินการทางคณิตศาสตร์ เช่น การบวก ลบ คูณ หาร 

💻 ตัวอย่าง การใช้ตัวดำเนินการทางคณิตศาสตร์

ตัวดำเนินการกำหนดค่า (Arithmetic Operators)

ตัวดำเนินการกำหนดค่า (Assignment Operators) หมายถึง เครื่องหมายที่ใช้ในการกำหนดค่าให้กับตัวแปร

💻 ตัวอย่าง การใช้ตัวดำเนินการกำหนดค่า

ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ (Comparison Operators)

ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ (Comparison Operators) หมายถึง ตัวดำเนินการที่ใช้ในการเปรียบเทียบค่าในตัวแปรซึ่งจะได้ผลลัพธ์ออกมาเป็น จริง (True) หรือ เท็จ (False) เท่านั้น โดยทั่วไปแล้วจะใช้กับการทำงานแบบมีเงื่อนไขหรือทางเลือก (IF Statement) และการทำงานแบบวนซ้ำ (Loop)

*ข้อควรระวัง ในการใช้คำสั่ง If ต้องระวังในเรื่องการแบ่งบล็อก เพราะ ไพทอนใช้การแบ่งบล็อกในการประมวลผล

💻 ตัวอย่าง การใช้ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ

ตัวดำเนินการทางตรรกะ (Logical or Relational Operators)

ตัวดำเนินการทางตรรกะ หรือตัวดำเนินการแบบสัมพันธ์ (Logical Or Relational Operator) คือ ตัวดำเนินการที่ทำหน้าที่เชื่อมการเปรียบเทียบเงื่อนไขตั้งแต่สองเงื่อนไขขึ้นไป

💻 ตัวอย่าง การใช้ตัวดำเนินการทางตรรกะ (Logical or Relational Operators)

ตัวดำเนินการสมาชิก (Membership Operators)

ตัวดำเนินการสมาชิก (Membership Operators) คือตัวดำเนินการที่มีไว้ตรวจสอบสมาชิกในตัวแปร

💻 ตัวอย่าง การใช้ตัวดำเนินการสมาชิก (Membership Operators)