what's in a name?

De titel van psycholoog is in België wettelijk beschermd (dit is niet het geval in Nederland) en mag alleen worden gebruikt door personen die zijn afgestudeerd als master in de psychologie en ingeschreven bij de Belgische Psychologencommissie. Elke erkende psycholoog heeft een uniek erkenningsnummer. Door de erkenning zijn psychologen gebonden aan strenge wettelijke en deontologische regels. Psychologen kunnen tijdens de masterjaren van hun opleiding kiezen voor een afstudeerrichting, bvb. klinische psychologie, gezondheidspsychologie, arbeidspsychologie, schoolpsychologie, met het oog op tewerkstelling in resp. de geestelijke gezondheidszorg, de algemene gezondheidszorg, het bedrijsleven, een school/CLB.

De titel van klinisch psycholoog is in België beschermd door de wetgeving op de gezondheidszorgberoepen, die in voege is sinds 1 september 2016. De klinisch psychologen werden door deze wet erkend als autonome zorgverstrekkers naast bv. de (tand)artsen en apothekers. De titel van klinisch psycholoog is voorbehouden aan personen met een vijfjarige masteropleiding in het domein van de klinische psychologie. Om de klinische psychologie te mogen beoefenen geldt vanaf 1 mei 2019 de wettelijke verplichting om een visum aan te vragen bij de FOD Volksgezondheid. Een klinisch psycholoog kan zowel mensen helpen bij lichte en matige psychische klachten (bvb. stress- en aanpassingsproblemen) als bij ernstige psychische problemen (bvb. depressie, psychose).

GZ-psycholoog (gezondheidszorgpsycholoog) is in Nederland een beschermde titel, die is opgenomen in het BIG-register (BIG = Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg). Een GZ-psycholoog heeft na de masterstudie een tweejarige vervolgopleiding gevolgd bij een erkende opleidingsinstelling in Nederland. Uitzonderlijk kan een buitenlandse (bvb. Belgische) psycholoog een erkenning als GZ-psycholoog krijgen op basis van buitenlandse opleiding en werkervaring; die erkenning wordt verleend na advies van de Commissie Buitenlands Gediplomeerden Volksgezondheid aan de Nederlandse minister van Volksgezondheid.

Een basispsycholoog heeft na de masteropleiding psychologie geen verdere gespecialiseerde opleiding gevolgd.

Een gespecialiseerd psycholoog heeft na de master minstens één meerjarige vervolgopleiding genoten, bvb. neuropsychologie, psychodiagnostiek, psychotherapie.

Een eerstelijns psycholoog (ELP) is een klinisch psycholoog die zich door bijkomende opleidingen, bvb. een tweejarig postgraduaat, heeft gespecialiseerd in de eerstelijnszorg (en is dus de tegenhanger van de huisarts).

Psychotherapie is in de huidige wetgeving een gespecialiseerde behandeling die uitsluitend mag uitgevoerd worden door een persoon met een masterdiploma in de klinische psychologie, orthopedagogie of geneeskunde, die daarnaast een bijkomende therapieopleiding van 70 studiepunten (meestal gespreid over 4 jaar) volgde. Psychotherapeut is geen afzonderlijk erkend beroep, wel een specialisatie na een van deze drie basisopleidingen. De psychotherapeut vormt de tweede lijn in de psychologische hulpverlening. In het verleden volgden ook personen met een andere basisopleiding (bvb. maatschappelijk werk) een therapieopleiding. Het is momenteel onduidelijk of en onder welke voorwaarden zij in de toekomst de psychotherapie kunnen blijven beoefenen. Psychotherapeut is momenteel (nog) geen erkende titel; in principe kunnen ook personen zonder degelijke therapieopleiding deze titel gebruiken.

Binnen de psychotherapie bestaan er verschillende benaderingen, die worden opgedeeld in 4 grote richtingen of therapiestromingen. In de klassieke visie worden therapeuten in één van deze stromingen opgeleid. Deze therapeuten bekijken een psychisch probleem vanuit de theorie waarop die school gebaseerd is en gebruiken specifieke technieken en strategieën die daarmee verbonden zijn. Integratieve psychotherapie houdt niet vast aan één specifieke benadering en kenmerkt zich door een integratie van diverse theorieën en technieken. Vanuit deze visie worden therapeuten tijdens hun opleiding getraind in verschillende benaderingen en passen ze in hun praktijk die aanpak toe die het best aansluit bij de hulpvraag en de persoonlijke stijl van de individuele cliënt.

Een psychiater is een arts die zich na de basisopleiding (master geneeskunde) heeft gespecialiseerd in de psychiatrie. Als arts kan een psychiater medicatie en ziekteverlof voorschrijven. Verschillende psychiaters hebben naast hun specialisatie in de psychiatrie eveneens een opleiding in de psychotherapie gevolgd.

Een coach zoekt samen met de cliënt (coachee genoemd) naar strategieën om korte termijn doelen te behalen en is praktisch van aanpak. De opleiding van coaches is meer praktijk- en ervaringsgericht dan theoretisch. De meeste coaches hebben geen basisdiploma in de psychologie en zijn dus niet bevoegd om uitspraken te doen over psychische problemen of die te behandelen.

Bij loopbaancoaching wordt de coachingsaanpak toegepast op problemen en doelen in de werksfeer.

Burn-out coaches richten zich op de begeleiding van mensen met een burn-out. Gezien de ernst en complexiteit van burn-out is er discussie over de bevoegdheid van coaches die geen psychologische basisopleiding genoten. Zie het onderzoek van TestAankoop.

Loopbaancoaching kan bij burn-out worden ingezet ter voorbereiding van de terugkeer naar de werkplek, dus nà het fysieke, cognitieve/mentale en emotionele herstel. Tijdens de ziekteperiode zelf is een professionele psychologische behandeling aangewezen.

Wet van 8 november 1993 tot bescherming van de titel van psycholoog - BS 31-05-1994

Wet van 4 april 2014 tot regeling van de geestelijke gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen - BS 20-05-2014

Wet tot wijziging van de wet van 4 april 2014 tot regeling van de geestelijke gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van de wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei 2015 - BS 29-07-2016

Gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen - BS 18-06-2015