PA2568-Pramote - วิธีดำเนินการ

ข้อตกลงในการพัฒนางาน (PA) ประจำปีงบประมาณ 2567

ประเด็นท้าทาย เรื่อง

การพัฒนาการจัดการเรียนรู้เพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน รายวิชาวิทยาศาสตร์

ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 โรงเรียนรวมไทยพัฒนา 3

โดยใช้รูปแบบการเรียนการสอน SCIENCE MODEL ร่วมกับการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ 5Es และการเสริมแรง

⭐

1. สภาพปัญหาของผู้เรียนและการจัดการเรียนรู้

สภาพปัญหาของผู้เรียนด้านวิทยาศาสตร์ พบปัญหาอย่างมากในการคิดวิเคราะห์ สังเคราะห์และการแก้ปัญหาโดยใช้กระบวนการ

แก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์ และยังพบปัญหาด้านความเข้าใจในเนื้อหาโดยจากการสำรวจผู้เรียนจำนวนมากพบว่าวิชาวิทยาศาสตร์มีเนื้อหาที่ซับซ้อนและเป็นนามธรรม การเชื่อมโยงเนื้อหาในตำราเรียนเข้ากับสถานการณ์ในชีวิตจริงจึงทำได้ยาก นอกจากนี้ ภาษาและคำศัพท์เฉพาะทางที่มีจำนวนมากยังเป็นอุปสรรคสำคัญที่ทำให้ผู้เรียนไม่เข้าใจอย่างถ่องแท้ ทั้งนี้การเรียนวิทยาศาสตร์ไม่ได้จำกัด อยู่แค่การท่องจำทฤษฎีเท่านั้น แต่ยังต้องอาศัยทักษะด้านการคิดวิเคราะห์ การตั้งสมมติฐาน การทดลองและการสรุปผล ซึ่งทักษะเหล่านี้ต้องอาศัยการฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งวิธีการสอนแบบเดิมที่เน้นการบรรยายเพียงอย่างเดียวอาจไม่สามารถตอบสนองต่อรูปแบบการเรียนรู้ที่หลากหลายของผู้เรียนได้ การขาดการเรียนรู้เชิงปฏิบัติ การทดลอง หรือการนำเสนอที่น่าสนใจ ทำให้การเรียนรู้ไม่เกิดประสิทธิภาพสูงสุด ทำให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน รายวิชาวิทยาศาสตร์ต่ำกว่าเกณฑ์ที่กำหนด และจากการวิเคราะห์ผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) ปีการศึกษา 2566 ของระดับชั้นมัธยมศึกษาที่ 3 โรงเรียนรวมไทยพัฒนา 3 พบว่า ผลการทดสอบในรายวิชาวิทยาศาสตร์ มีค่าคะแนนเฉลี่ย 29.91 ซึ่งต่ำกว่าระดับประเทศ และต่ำกว่าผลการทดสอบปีการศึกษา 2565 ที่มีค่าคะแนนเฉลี่ย 32.77 มีผลต่าง -2.86 รวมทั้งผลการสอบไม่บรรลุตามค่าเป้าหมายที่กำหนดไว้ ค่าคะแนนเฉลี่ย 33.75 (ค่าเป้าหมาย ร้อยละ 3) มีผลต่าง -3.84 ดังนั้นเพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพและมีการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ดีขึ้น และมีทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ที่ดีขึ้น รวมทั้งเพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์การทดสอบทางการศึกษาระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) รายวิชาวิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ครูผู้สอนจึงดำเนินการพัฒนา การจัดการเรียนรู้รายวิชาวิทยาศาสตร์ โดยใช้กระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ รูปแบบการเรียนการสอน SCIENCE MODEL และกระบวนการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning ด้วยการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ 5 ขั้นตอน (5Es) ที่เป็นรูปแบบของการเรียนรู้ที่เน้นให้ผู้เรียนมีประสบการณ์ตรงในการเรียนรู้ โดยการแสวงหาและศึกษาค้นคว้า เพื่อสร้างองค์ความรู้ของตนเองโดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งมีครูผู้สอนคอยอำนวยการและสนับสนุน ทำให้ผู้เรียนสามารถค้นพบความรู้หรือแนวทางแก้ปัญหาได้ด้วยตัวเอง และสามารถนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้ พร้อมทั้งมีการเสริมแรงเชิงบวกที่ครูผู้สอนใช้เพื่อกระตุ้นและสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้เรียนในห้องเรียน เช่น ชมเชย มอบสติ๊กเกอร์ ขนม คะแนน หรือรางวัลกลุ่มยอดเยี่ยม โดยผู้เรียนจะรู้สึกภูมิใจและมีแรงจูงใจในการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง

2. วิธีการดำเนินการให้บรรลุผล

การพัฒนาการจัดการเรียนรู้เพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน รายวิชาวิทยาศาสตร์ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 โรงเรียนรวมไทยพัฒนา 3 โดยใช้รูปแบบการเรียนการสอน SCIENCE MODEL ร่วมกับการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ 5Es และการเสริมแรง ครูผู้สอนได้นำหลักการบริหารวงจรเดมมิ่ง PDCA ซึ่งเป็นวงจรที่ช่วยให้การบริหารงานมีคุณภาพยิ่งขึ้น ช่วยแก้ปัญหา ได้อย่างตรงจุดและเกิดการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ผ่านองค์ประกอบ 4 ขั้นตอน ได้แก่ Plan Do Check และ Action มาใช้ในการขับเคลื่อนการดำเนินงานให้บรรลุผล

รูปแบบการเรียนการสอน SCIENCE MODEL

S : Students คือ การเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ศึกษาวิเคราะห์ผู้เรียนรายบุคคล เพื่อให้รับรู้ความแตกต่างระหว่างบุคคล และรับทราบถึงความต้องการของผู้เรียนแต่ละบุคคล

C : Classroom คือ การจัดบรรยายกาศในห้องเรียนให้น่าสนใจ มีความพร้อมต่อการเรียนการสอน เน้นการสร้างบรรยากาศที่ทำให้ผู้เรียนเกิดการอยากรู้อยากเรียน พร้อมได้ลงมือปฏิบัติจริง

I : Interesting คือ การสร้างความน่าสนใจ ที่ทำให้ผู้เรียนเกิดความอยากรู้อยากลอง จัดบรรยากาศให้ท้าทายน่าสนใจต่อผู้เรียน

E : Explore คือ มีการสำรวจความต้องการของผู้เรียนในการจัดการเรียนการสอน ยอมรับและปรับปรุงการจัดการเรียนการสอนตามความต้องการของผู้เรียนและฝึกให้ผู้เรียนรู้จักค้นคว้าข้อมูลด้วยตนเอง

N : Networking คือ มีการสร้างเครือข่าย ระหว่างผู้ปกครอง ชุมชน โรงเรียน เพื่อให้ผู้เรียนได้รับโอกาสและได้รับความร่วมมือในการจัดการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ และยังได้รับการสนับสนุนในการจัดการเรียนการสอนที่ดียิ่งขึ้น

C : Course คือ มีการกำหนดหลักสูตรที่ใช้ในการจัดการเรียนการสอน โดยการวิเคราะห์หลักสูตรและปรับปรุงหลักสูตรให้ตรงตามความต้องการของผู้เรียน สร้างเครื่องมือให้น่าสนใจทำให้ผู้เรียนเกิดความสนใจมากขึ้น

E : Effective คือ ผลจากการดำเนินงานตาม “SCIENCE MODEL” ส่งผลให้การจัดการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพ

การนำหลักการบริหารวงจรเดมมิ่ง PDCA มาใช้ในการขับเคลื่อนนวัตกรรม รูปแบบการเรียนการสอน SCIENCE MODELร่วมกับการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ 5Es

และการเสริมแรง

การเรียนแบบสืบเสาะหาความรู้ 5Es (The 5 E’s of Inquiry-Based Learning)

เป็นรูปแบบของการเรียนรู้ที่เน้นให้ผู้เรียนมีประสบการณ์ตรงในการเรียนรู้ โดยการแสวงหาและศึกษาค้นคว้า เพื่อสร้างองค์ความรู้ของตนเองโดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งครูผู้สอนคอยอำนวยการและสนับสนุน ทำให้ผู้เรียนสามารถค้นพบความรู้หรือแนวทางแก้ปัญหาได้ด้วยตัวเอง และสามารถนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้ โดยมีกระบวนการเรียนรู้ 5 ขั้นตอน ดังนี้

1) การสร้างความสนใจ (Engagement)

การนำเข้าสู่บทเรียนหรือนำเข้าสู่เรื่องที่อยู่ในความสนใจที่เกิดจากข้อสงสัย โดยครูผู้สอนจะต้องกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความสนใจใคร่รู้ เพื่อนำเข้าสู่บทเรียนหรือเนื้อหาใหม่ ๆ ซึ่งความสนใจใคร่รู้นั้นอาจมาจากความสนใจของผู้เรียน การอภิปรายกลุ่ม หรือจากการนำเสนอของครูผู้สอน

2) การสํารวจและค้นหา (Exploration)

ครูผู้สอนเปิดโอกาสให้ผู้เรียนศึกษาค้นคว้าหาความรู้ โดยการรวบรวมข้อมูลด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น การสำรวจ การสืบค้นจากเอกสาร การทดลอง และการจำลองสถานการณ์ เพื่อตรวจสอบสมมุติฐาน และให้ได้ข้อมูลอย่างเพียงพอที่จะนำไปใช้ในการอธิบายและสรุปการเรียนรู้

3) การอธิบายและลงข้อสรุป (Explanation)

ครูผู้สอนให้ผู้เรียนนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ สังเคราะห์และแปลผล เพื่อสรุปผลและนําเสนอผลที่ได้ ในรูปแบบต่าง ๆ เช่น การบรรยายสรุป การสร้างแบบจําลอง การวาดภาพ แบบตารางหรือกราฟ ซึ่งผลสรุปที่ได้นั้นจะต้องสามารถอ้างอิงความรู้มีความสมเหตุสมผล และมีหลักฐานที่เชื่อถือได้

4) การขยายความรู้ (Elaboration)

การนําความรู้ที่ได้จากขั้นการอธิบายและลงข้อสรุปมาเชื่อมโยงกับความรู้เดิมหรือใช้อธิบายถึงสถานการณ์เกี่ยวข้อง โดยจัดกิจกรรมให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมนั้น ๆ เช่น ตั้งคำถามจากการศึกษาเพื่อให้ผู้เรียนร่วมกันอภิปรายและแสดงความคิดเห็นเพิ่มเติม

5) การประเมินผล (Evaluation)

การประเมินการเรียนรู้ด้วยกระบวนการต่าง ๆ เช่น การทำข้อสอบ การนำเสนอ การอภิปราย การทำรายงานสรุป หรือการให้ผู้เรียนประเมินตัวเอง เพื่อตรวจสอบความรู้ความเข้าใจและทักษะที่ได้พัฒนาของผู้เรียนจากการเรียนรู้

การเสริมแรง (Reinforcement)

การเสริมแรงเชิงบวกเป็นเครื่องมือที่ครูผู้สอนนำมาใช้เพื่อกระตุ้นและสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้เรียนในห้องเรียน เป็นการสร้างวัฒนธรรมเชิงบวกในห้องเรียน เช่น ชมเชย มอบสติ๊กเกอร์ ขนม คะแนน หรือรางวัลกลุ่มยอดเยี่ยม โดยผู้เรียนจะรู้สึกภูมิใจและมีแรงจูงใจในการเรียนรู้

การดำเนินงานตามหลักการบริหารวงจรเดมมิ่ง PDCA

3. ผลลัพธ์การพัฒนาที่คาดหวัง

3.1 เชิงปริมาณ

1) ผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ปีการศึกษา 2567 จำนวนผู้เรียนทั้งหมด 51 คน มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรายวิชาวิทยาศาสตร์ ระดับคุณภาพดีขึ้นไป ร้อยละ 70 ของผู้เรียนทั้งหมด

2) ผู้เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ปีการศึกษา 2567 จำนวนผู้เรียนทั้งหมด 51 คน มีผลสัมฤทธิ์การทดสอบทางการศึกษาระดับชาติขั้นพื้นฐาน(O-NET)รายวิชาวิทยาศาสตร์ คะแนนเฉลี่ยสูงขึ้นร้อยละ 3 ตามค่าเป้าหมาย หรือมีค่าคะแนนเฉลี่ย 30.81 ขึ้นไป

3) ผู้เรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้โดยใช้รูปแบบการสอน SCIENCE MODEL ร่วมกับการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ 5Es และการเสริมแรง ค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากขึ้นไป

3.2 เชิงคุณภาพ

ผู้เรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 จำนวนนักเรียนทั้งหมด 51 คน มีพฤติกรรมการเรียนรู้เชิงรุกมากขึ้น เช่น การสืบเสาะหาความรู้และกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ค้นพบความรู้ด้วยตนเอง มีการซักถาม การแสดงความคิดเห็น ทำงานกลุ่มอย่างกระตือรือร้น เกิดการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพและมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ดีขึ้น สามารถนำความรู้ที่ได้จากการเรียนรู้ไปเชื่อมโยงกับชีวิตประจำวัน เพื่อใช้ในการตัดสินใจในสถานการณ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องได้

เครื่องมือ / สื่อ ในการพัฒนาการจัดการเรียนรู้