“Ik mag niets vertellen, ik mag niets zeggen”

Het verhaal van de Zonnehoeve 1944 - 1945.

Gedenkplaat

Op de begraafplaats van Abbekerk werd op 5 oktober de gedenkplaat voor de Zonnehoeve onthuld. De Zonnehoeve was in de periode 1944 -1945 een centrale plaats voor de organisatie voor wapendroppings en het vervoer van wapens. Dit werd o.a. geregeld door Hil Schipper, deze kreeg een “bureau” in de boerderij.

De boerderij Zonnehoeve was gebouwd door Simon Winkel en Johanna Winkel – Jonker. In 1938 lieten zij de boerderij bouwen. Het weglichaam van de huidige A7 lag daar al. Het gezin Winkel woonde in de boerderij. De eerste medewerker was Jochem Betten.

Verzet

Tijdens de oorlog werden er onderduikers in huis genomen, langzamerhand kreeg de boerderij steeds meer een plek in het verzet. De buren o.a. Jan Broertjes en Tjibbele de Jong seinden naar elkaar als er gevaar dreigde met een witte lap uit het raam. Deze buren hadden ook hun onderduikers. Er ontstond contact met A.C. de Graaf, Sicco Mansholt en Klaas Snip uit de Wieringermeer. Men besprak plaatsing van onderduikers, voedseltransporten, later ging het over het vervoer van wapens van de zes Westfriese droppingsvelden naar bergplaatsen in de Wieringermeer. Dit gebeurde via de sluis bij Medemblik.

Geheim overleg

Als de heren kwamen vergaderen moesten de dochters Annie en Aafje de woonkeuken uit. Op hoge leeftijd fluisterde Annie Kistemaker – Winkel soms: “Ik mag niets vertellen, ik mag niets zeggen” nu pas begrijpt haar dochter Joke, welk verhaal er achter dit zinnetje zat en wat een impact dit had voor een meisje van 14 jaar. Die waarschijnlijk heel goed door had, wat er om haar heen gebeurde.

De eerste tijd waren er koeriersters, die het contact onderhielden met de verzetsgroepen en de mannen van de droppingsvelden. Jonge vrouwen fietsten dagelijks tientallen kilometers om berichten over te brengen. Bep Pels was zo’n koerierster, zij was een scholiere uit Alkmaar en had na haar eindexamen gymnasium tijd over! De koeriersters kregen een warm en hartelijk onthaal in de woonkeuken van de Zonnehoeve.

Telefoonlijnen

Vanuit het bureau van Hil Schipper was er dagelijks telefonisch contact met Hoorn, tot het in de winter van 1945 te riskant werd om berichten door koeriersters over te brengen. Vanaf dat moment werd ook de illegale telefoonlijn van de P.E.N gebruikt. Het P.E.N. huisje stond in Twisk, dus per fiets of lopend door het land moest je daar naar toe. De gesprekken werden doorverbonden naar Alkmaar, Purmerend en Amsterdam. Deze illegale lijnen werden vaak onder het oog van de Duitsers aangelegd, die dachten dat het “Wehrmachtswerk” was!

De centrale in Hoorn was Post Poddie o.l.v. van C. Pommerel. De gevelsteen bij Kleine Oost 22 in Hoorn toont de informatie over deze telefooncentrale. C. Pommerel heeft zijn werk voor het verzet met de dood moeten bekopen. Ook A.C. de Graaf overleefde de oorlog niet, op 17 april 1945 werd hij bij Sijbekarspel door twee Nederlandse landwachters doodgeschoten. Op 12 april 1945 werd er doorgegeven, dat er een Spitfire was neergestort op korte afstand van de Zonnehoeve, het was het derde toestel, dat in de directe omgeving van de Zonnehoeve was neergestort.

BBO agenten.

Het Bureau Bijzondere Opdrachten in Londen had de taak om agenten te droppen in bezet Nederland. Zij steunden de illegale pers, de wapendroppings, gaven wapeninstructie, zorgden telegrafisch en mondeling contact met Londen via zendapparatuur. In de omgeving van de Zonnehoeve zij drie agenten bekend: Tobias Biallosterski “Hans”,F.J.L.Hamilton “Guus” en A.M.F. Hamilton “Josephine”.

“Hans” werkte nauw met Hil Schipper samen, hij was betrokken bij wapendroppings en had contact met andere verzetsgroepen in Noord Holland. Hij had tevens de opdracht om het verzet in Noord Holland te organiseren. De drie voornaamste groepen moesten geleid worden door een zg driehoek. Dit lukte na veel inzet en overredingskracht op 26 september 1944. Bij een aanhouding in Wognum werd “Hans” opgepakt, hij raakte gewond in Obdam na een mislukte ontsnappingspoging. Hij overleed in het “Oranje hotel” in Scheveningen op 25 februari 1945.

“Guus” gaf wapeninstructie, moest de illegale pers ondersteunen. Na de dood van Hans dacht men in hem een opvolger te vinden. Het bleek dat zijn kwaliteit meer op activiteiten gericht was dan op leiding geven. Hij overleefde de oorlog. Hij overleed in 1990, 76 jaar oud.

“Josephine” kwam na haar parachutesprong ongelukkig terecht. Zij brak haar been en was niet in staat om nog actief te worden. Zij overleed in 1996 te Wassenaar, 85 jaar oud

Een “piloten” horloge gevonden in de directe omgeving van de Zonnehoeve zou van één van deze twee agenten geweest kunnen zijn. Het horloge/stopwatch mist namelijk de RAF of MOW inscriptie.

Gedenksteen ‘de Zonnehoeve”

Deze verhalen over de Zonnehoeve was de reden voor Klaas en Annie Kistemaker in mei 2016 om contact te zoeken met het Comité Oorlogsmonument Abbekerk en het gemeentebestuur van Medemblik om ergens in Abbekerk dit verhaal te laten voortbestaan. In mei 2019 was het slotoverleg met de burgemeester, Roelandt Paarlberg, Klaas Kistemaker en Frits van der Starre.

Op 5 oktober 2019 onthulde burgemeester Frank Streng in het bijzijn van de familie Kistemaker en vrienden deze gedenkplaat. Klaas Kistemaker kon door gezondheidsredenen niet aanwezig zijn. Het Comité dankt iedereen, die aan het realiseren van deze gedenkplaat heeft bijgedragen.

Tijdens het realiseren van de gedenksteen bleek in 2019 dat Klaas Kistemaker ernstig ziek was, hij wist heel goed dat het zijn dagen beperkt zouden zijn. Klaas is op 16 oktober 2019 overleden in de wetenschap dat hij de taak die hij begonnen was, volbracht was.

Na 1945:

Tot ca. 1960 Fam. Winkel veehouderij

Tot ca 1990 Fam de Hoon fruitkwekerij

Korte periode vestiging vrachtwagenbedrijf

Tot heden fam.M.Chattellon veehouderij

Abbekerk 28 – 10 – 2019 , Frits van der Starre

aanvullingen/correctie graag naar fritsvanderstarre@planet.nl