ประเภทกลุ่มข้อมูล

แหล่งเรียนรู้ในชุมชน : ชุมชนบริหารจัดการขยะ

บ้านครึ่งใต้

ความเป็นมา

เรื่องราวของบ้านครึ่งใต้หมู่บ้านที่ได้รับการยอมรับว่าจัดการขยะได้ดีที่สุดแห่งหนึ่งนี่คือชุมชนที่มีการแยกขยะโดยละเอียด มีการนำขยะมาใช้จ่ายแทนเงินหลากหลายรูปแบบ ที่สำคัญพวกเขาตั้งกฎของหมู่บ้านในการจัดการขยะขึ้นมา และบังคับใช้มันอย่างจริงจัง จากหมู่บ้านที่ไม่มีความรู้ในการจัดการขยะ ปัจจุบันบ้านครึ่งใต้กลายเป็นหมู่บ้านที่แทบไม่มีขยะหลงเหลืออยู่เลย ว่ากันว่าที่เป็นเช่นนี้เพราะพวกเขาไม่เคยทำอะไรเล่นๆ

บ้านครึ่งใต้ ตั้งอยู่ที่ หมู่ที่ 3 ตำบลครึ่ง อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย หลังจากได้รับรางวัลหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงแล้วก็เริ่มมีผู้คนเข้ามาศึกษาดูงานกันไม่ขาดสาย ทุกคนมาพร้อมกับขยะมากมากมาย เทศบาลในเวลานั้นก็ไม่มีนโยบายมาเก็บขยะ ชาวบ้านส่วนใหญ่จัดการขยะกันเองด้วยการฝังในท้องไร่ท้องนา ไม่ก็เผาทำลาย ทำให้ที่นี่กลายเป็นหมู่บ้านที่มีปัญหาขยะ

“เรามีปัญหาขยะเรื่อยมา หากปล่อยไว้ให้เนิ่นนานจะกลายเป็นปัญหาใหญ่โต จนกระทั่งถึงปี 2554 เราจึงตัดสินใจประชุมชาวบ้าน กำชับให้ทุกคนต้องลุกขึ้นมาจัดการขยะ จากนั้นจึงทำโครงการเสนอไปที่เทศบาลตำบลครึ่งให้จัดบุคลากรมาให้ความรู้กับพวกเรา ซึ่งตรงกับช่วงที่ทางเทศบาลมีนโยบายสนับสนุนเรื่องการจัดการขยะมาพอดี ก็เลยมาจัดอบรมที่หมู่บ้านของเรา”

สมเพชร ทะชัย ผู้ใหญ่บ้านครึ่งใต้บอกเล่าจุดเริ่มต้นในการหันมาจัดการขยะ เมื่อมีความรู้ชาวบ้านจึงเริ่มวางแผน มีการแยกขยะออกเป็น 5 ประเภทคือ ขยะรีไซเคิล ขยะอินทรีย์ ขยะทั่วไป ขยะอันตราย และขยะติดเชื้อ อย่างไรก็ตามบางครอบครัวได้ทำการคัดแยกขยะให้แยกย่อยลงไปอีก

“ยกตัวอย่าง ขยะรีไซเคิล ชาวบ้านเขาจะแยกย่อยออกไปอีก 4 ประเภท คือ กระดาษ พลาสติก ขวดแก้ว แล้วก็พวกโลหะ ที่เราแยกละเอียดลงไปก็เพื่อฝึกให้ทุกคนมีความเป็นระเบียบเรียบร้อย ที่สำคัญการแยกขยะทำให้ขายได้ราคาดีกว่าเดิม ส่วนขยะอินทรีย์เราก็แยกออกไปอีก 3 ประเภท ขยะพวกเศษอาหารเราจะนำลงถังน้ำหมัก ขยะเศษใบไม้นำไปทำเป็นปุ๋ยหมัก ขณะที่พวกเศษผัก ผลไม้ นำไปทำปุ๋ยมูลไส้เดือน เพาะพันธุ์ขาย รวมทั้งนำไปเลี้ยงหมูเลี้ยงไก่ในหมู่บ้าน เป็นต้น

บ้านครึ่งใต้มีกฎเหล็กที่ใช้ในการจัดการขยะคือหากพบเห็นใครลักลอบนำขยะมาทิ้งในพื้นที่ หากจับได้มีโทษปรับ 5,000 บาท โดยตั้งแต่หมู่บ้านตั้งกฎขึ้นมาเคยเกิดเหตุการณ์ทำผิดมาแล้ว 2 ครั้ง การบังคับใช้กฎอย่างเด็ดขาด ทำให้ไม่มีใครกล้านำขยะมาทิ้งที่นี่อีก

นี่คือหนึ่งในเคล็ดลับที่ทำให้บ้านครึ่งใต้จัดการขยะได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ร้านศูนย์บาท เป็นศูนย์เรียนรู้ การใช้วัสดุรีไซเคิล เช่น ขวด กล่อง กระดาษ เป็นต้น นำมาแลกแทนเงินสดในการจับจ่ายใช้สอย สินค้า ในชีวิตประจำวัน ตามร้านค้าเครือข่ายที่เข้าร่วมกิจกรรม โดยไม่จำกัดประเภทสินค้าในค้าร้านเครือข่าย เพื่อเป็นการช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายของครัวเรือน