การเลี้ยงปลาในนาข้าว
ประเภทกลุ่มข้อมูล
แหล่งเรียนรู้ในชุมชน : เกษตรทฤษฎีใหม่ – การเลี้ยงปลาในนาข้าว บ้านครึ่งใต้
ประวัติความเป็นมา
นายสมเพชร ทะชัย สมาชิกเครือข่ายเกษตรกรของไร่เชิญตะวัน ผู้ใหญ่บ้านบ้านครึ่งใต้ หมู่ที่ 3 ได้รับการศึกษาเรียนรู้การพัฒนาแปลงนาข้าว จากสื่ออินเตอร์เน็ต จากการพัฒนาตนเองด้วยความรู้ ผนวกกับหลักการเกษตรอินทรีย์ ได้นำมาทดลองกับแปลงนาของตนเอง จนประสบผลสำเร็จ สามารถเลี้ยงปลาในนาข้าวได้ และปัจจุบัน นายสมเพชร ทะชัย ได้เป็นเกษตรต้นแบบ การปลูกข้าวไรซ์เบอร์รี่ (ข้าวต้านมะเร็ง)
การเตรียมแปลงนา
1.กักเก็บน้ำอย่างน้อย 1 ศอก (50 เซนติเมตร) และเสริมคันนาให้สูงขึ้น จากระดับพื้นนา เดิมประมาณ 1-2 คืบ (30 เซนติเมตร)
2. ขุดบ่อรอบปลาบริเวณที่ลึกที่สุด ของแปลงนา โดยให้มีขนาด 1/10 ของพื้นที่นา เพื่อความสะดวกในการจับปลาและใช้เป็นบ่ออนุบาลลูกปลาล่วงหน้าก่อนถึงฤดูทำนาประมาณหนึ่งเดือน
3. ปล่อยปลาหลังจากไถคาด และปักดำเสร็จเรียบร้อยแล้ว ประมาณ 10 - 20 วัน ซึ่งเป็นช่วงที่ต้นข้าวแข็งแรงและราก ยึดติดดินดีแล้ว
4.ปลาที่ปล่อยควรมีขนาดห้าถึง 10 เซนติเมตร จำนวนปลาที่เหมาะสมตอนเนื้อที่นา คือ เนื้อที่นา 1 ไร่ ต่อปลาประมาณ 400 - 800 ตัว ใช้เวลาเลี้ยงปลาประมาณ 6 เดือน
5.สัปดาห์ที่ 1 - 2 จากการปล่อยปลา ควรให้อาหารสมทบ แก่ลูกปลาขนาดเล็ก พวกรำ ละเอียดโปรยให้บริเวณที่ปล่อยปลา หลังจากนั้น จึงปล่อยปลาให้ทานอาหารกินเองในแปลงนา
ประโยชน์จากการเลี้ยงปลาในนาข้าว
1.สามารถใช้ประโยชน์จากพื้นนาได้เต็มที่และเป็นรายได้เพิ่มจากการขายปลา
2.ปลาช่วยกำจัดสั่งฆ่าวัชพืชและศัตรูของต้นข้าว เช่นหนอนและตัวอ่อนของแมลงในขณะเดียวกันสิ่งเหล่านี้ก็เป็นอาหารของปลาอีกด้วย
3. ช่วยปลาช่วยพวนดินในนาซึ่งจะช่วยทำให้ต้นข้าวเจริญงอกงาม
4.มูลของปลาช่วยเพิ่มปุ๋ย ผลผลิตที่ได้ การเลี้ยงปลาในนาข้าว ทำให้ได้ข้าว เพิ่มจากเดิม ประมาณ ไร่ละ 5 ถัง อีกทั้ง ยังได้ ปลาอย่างน้อย ประมาณไร่ละ 20 กิโลกรัม ซึ่งถ้าหากมีการใส่ปุ๋ยและให้อาหารสมทบจะได้ผลผลิตที่เพิ่มมากขึ้น อีกประมาณ 5 เท่า สามารถเป็นอาหารไว้บริโภคภายในครัวเรือนและเป็นรายได้เสริมให้กับครอบครัวซึ่งนับได้ว่าเป็นการใช้ประโยชน์จากพื้นหน้าอย่างเต็มที่การเลี้ยงปลาในนาข้าวจริงได้ทั้งปลาและข้าว
ตำแหน่งที่ตั้ง : บ้านครึ่งใต้ หมู่ที่ 3 ต.ครึ่ง อ. เชียงของ จ. เชียงราย 57140
การเดินทาง : บ้านครึ่งใต้ตั้งอยู่ทางทิศใต้ของอำเภอเชียงของ ระยะห่างจากที่ว่าการอำเภอเชียงของประมาณ 29 กิโลเมตร
ระยะห่างจากจังหวัดเชียงรายประมาณ 109 กิโลเมตร ระยะห่างจากเทศบาลตำบลครึ่ง 2 กิโลเมตร
เดินทางโดยใช้ ถนนเทิง – เชียงของ ทางเข้าหมู่บ้านอยู่ตรงข้ามโรงเรียนบ้านครึ่ง เข้าไปในซอยประมาณ 200 เมตร จะมีป้ายบอกทางเข้า
ขอบคุณข้อมูลจาก
นายสมเพชร ทะชัย ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ 3 บ้านครึ่งใต้
ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว เขียนโดย นางสาวนันทพร บุดดี
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นางสาวนันทพร บุดดี