Nhiễm trùng kéo dài dai dẳng với virus gây suy giảm miễn dịch ở mèo (FIV) là khá phổ biến, đặc biệt là ở những con mèo không bị nuôi nhốt. Virus có thể gây bệnh rất nghiêm trọng do tình trạng suy giảm miễn dịch được tạo ra trong một khoảng thời gian. Mặc dù nhiều con mèo sống sót trong tình trạng sức khỏe tốt với nhiễm trùng bệnh, chúng có thể truyền virus cho những con mèo khác.

Bài viết gốc: https://monspet.com/virus-fiv/ 

Các tình trạng bệnh liên quan đến nhiễm FIV tương đối không có gì đặc biệt. Trong giai đoạn nhiễm trùng đầu tiên (hai đến bốn tháng đầu), một số con mèo có thể có dấu hiệu bệnh ngắn hạn liên quan đến khó chịu, nôn mửa và có thể tăng hạch bạch huyết. Hầu hết những con mèo đều phục hồi từ giai đoạn đầu này và bước sang giai đoạn thứ hai khi chúng có vẻ khỏe mạnh.

Cuối cùng trong giai đoạn thứ ba của nhiễm trùng, các dấu hiệu bệnh khác có thể phát triển. Các dấu hiệu có thể phát sinh như là một tác động trực tiếp của virus. Do đó, việc nhiễm trùng các mô thần kinh có thể dẫn đến các dấu hiệu thần kinh hoặc hành vi, và nhiễm trùng đường ruột có thể liên quan đến một số trường hợp tiêu chảy mãn tính. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, bệnh lâm sàng là kết quả của các vấn đề thứ phát liên quan đến tình trạng suy giảm miễn dịch mà virus cuối cùng có thể gây ra.

Virus FIV

Những tình trạng này có thể có nhiều hình thái và do đó các dấu hiệu lâm sàng khá hay thay đổi. Tuy nhiên, sự kết hợp của nhiều dấu hiệu bệnh kéo dài dai dẳng hoặc tái phát có thể chỉ ra tình trạng suy giảm miễn dịch. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm khó chịu, sụt cân, ăn mất ngon, sốt, nổi hạch và viêm nướu. Có thể có khuynh hướng đối với các vấn đề mãn tính khác như viêm mũi, viêm kết mạc, áp-xe mãn tính (là một bọc mủ hình thành trong các mô của cơ thể). Các dấu hiệu và triệu chứng đối với những áp-xe ở gần da gồm: ửng đỏ, đau, nóng, và sưng, khi đè lên có cảm giác như một túi chất lỏng hoặc viêm mô tế bào và các vấn đề về da. Những con mèo bị ức chế miễn dịch liên quan đến FIV có nguy cơ phát triển khối u cao hơn, đặc biệt là ung thư hạch và dễ bị tổn thương hơn với các tác nhân truyền nhiễm khác có thể là bất thường, hoặc ít gây hậu quả ở những con mèo khỏe mạnh.

Link giải thích Áp xe: https://vi.wikipedia.org/wiki/%C3%81p-xe

FIV lây lan như thế nào?

Cắn được coi là phương pháp truyền bệnh quan trọng nhất đối với FIV. Nhiễm trùng dường như cũng xảy ra do sự tiếp xúc gần gũi giữa những con mèo sống trong môi trường khép kín, nhưng điều này này được cho là một phương pháp lây lan kém hiệu quả.

Người ta nghi ngờ rằng, đối với virus FIV, việc nuốt nước bọt đóng vai trò quan trọng trong việc lây lan bệnh này. Một tỷ lệ nhỏ mèo con (có thể khoảng 1/5) sinh ra từ các con mèo cái bị nhiễm FIV có thể cũng bị nhiễm bệnh.

Cắn là phương pháp truyền bệnh quan trọng nhất đối với virus FIV

Sự truyền nhiễm FIV phổ biến như thế nào và các yếu tố nguy cơ là gì?

Tỷ lệ mắc FIV chung trong quần thể mèo khỏe mạnh ở Anh là từ 3 – 6%. Các khảo sát về những con mèo bị bệnh được trình cho các hoạt động thú y đã cho thấy tỷ lệ mắc bệnh cao hơn từ 12 đến 18%.

Tỷ lệ xuất hiện khác nhau ở các khu vực khác nhau và giữa các nhóm mèo khác nhau như mèo hoang và mèo trang trại, nhưng ở nơi có virus thì tỷ lệ nhiễm bệnh có thể cao. Nhiễm trùng là hiếm ở các thuộc địa chăn nuôi phả hệ. Các yếu tố rủi ro quan trọng được ghi nhận đối với FIV có liên quan đến phương pháp lây truyền phổ biến nhất là cắn. Toàn bộ mèo đực có nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn và sở thích đi lung tung của chúng làm tăng tỷ lệ mắc bệnh. Mèo có thể bị nhiễm bệnh ở mọi lứa tuổi do đó tỷ lệ nhiễm bệnh tăng theo tuổi. Thường có một khoảng thời gian dài đáng kể giữa việc nhiễm trùng và phát triển các dấu hiệu lâm sàng. Do đó, sự xuất hiện của bệnh phổ biến hơn ở các con mèo trưởng thành hoặc lớn tuổi. Trái ngược với FeLV, nhiều con mèo bị nhiễm FIV vẫn khỏe mạnh trong suốt cuộc đời của chúng.

Xét nghiệm virus FIV

Có một số hệ thống kiểm tra đang được dùng cho virus FIV bao gồm bộ dụng cụ kiểm tra thực tế. Các xét nghiệm trong thực tế phát hiện kháng thể chống vi-rút, thường được định hướng chống lại protein lõi của virus (p24), protein vỏ màng (gp40) hoặc kết hợp cả hai. Các hệ thống xét nghiệm phổ biến nhất dựa trên các xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết với enzyme hoặc immunochromatography – công nghệ sắc ký miễn dịch (IC) –. Các thử nghiệm kết hợp cho phép thử nghiệm đồng thời cho FIV và FeLV được sử dụng rộng rãi.

(Link giải thích ELISA – https://vi.wikipedia.org/wiki/ELISA)

(Giải tích IC: http://biomedia.vn/review/sac-ky-ion-nhung-diem-can-luu-y-khi-lua-chon.html)

Các xét nghiệm chuyên biệt hơn bao gồm miễn dịch huỳnh quang và Western Blotting để phát hiện kháng thể kháng FIV, phân lập virus và phản ứng chuỗi polymerase (PCR) để phát hiện virus. Các xét nghiệm này có thể được coi là kiểm thử xác nhận (confirmatory tests) mặc dù một số phòng thí nghiệm sử dụng phương pháp miễn dịch huỳnh quang làm xét nghiệm đầu tiên, vì nó rất chính xác và phát hiện kháng thể đối với tất cả các protein của virus. Western blot là một xét nghiệm chính xác thứ hai, cho phép phát hiện các kháng thể đối với các protein virus riêng lẻ. Phân lập virus cũng rất chính xác nhưng bị giới hạn bởi những cân nhắc thực tế (chi phí, phương tiện và thời gian) và không phù hợp để sử dụng thường xuyên.

Xét nghiệm virus FIV

Các xét nghiệm PCR, phát hiện axit nucleic FIV (Vật liệu di truyền – tiếng Anh là Genetic Material – để chỉ các đại phân tử đóng vai trò lưu giữ và truyền thông tin di truyền qua các thế hệ tế bào, hoặc thế hệ cơ thể) hiện đang được sử dụng và có độ chính xác cao. Như được thảo luận dưới đây, PCR rất hữu ích trong chẩn đoán nhiễm trùng ở mèo con có thể có kháng thể có nguồn gốc từ mèo mẹ. Các vấn đề tương tự về độ chính xác và khả năng xảy ra lỗi áp dụng cho các bộ dụng cụ kiểm tra thực tế về kháng thể kháng FIV như đối với kháng nguyên FeLV. Cung cấp thử nghiệm đã được thực hiện chính xác với một vật mẫu để thí nghiệm và tính đặc hiệu của xét nghiệm rất cao, kết quả dương tính nói chung là đáng tin cậy. Tuy nhiên, chúng tôi khuyến nghị rằng kết quả dương tính trong xét nghiệm thực tế nên được xác nhận lại bằng một loại xét nghiệm khác, chẳng hạn như miễn dịch huỳnh quang hoặc western blotting, đặc biệt là trong trường hợp mèo khỏe mạnh. Bộ dụng cụ xét nghiệm trong thực tế yêu cầu mẫu máu và được thực hiện tốt nhất với huyết thanh hoặc huyết tương, thay vì máu bình thường. Như với tất cả các bộ dụng cụ xét nghiệm, có khả năng cho kết quả dương tính và âm tính giả. Ở những con mèo có nghi ngờ nhiễm trùng cao nhưng âm tính trên bộ dụng cụ kiểm tra thực tế, nên sử dụng một hệ thống xét nghiệm khác để xác nhận kết quả âm tính cũng rất được khuyến khích.

(Giải thích Vật liệu di truyền – tiếng Anh là Genetic Material:  https://vi.wikipedia.org/wiki/V%E1%BA%ADt_li%E1%BB%87u_di_truy%E1%BB%81n )

Dự đoán/tiên lượng cho mèo bị nhiễm virus FIV

Dự đoán cho mèo bị nhiễm virus FIV khó dự đoán hơn nhưng nhìn chung tốt hơn so với mèo bị nhiễm FeLV. Những con mèo được cho là nghiêm trọng, mãn tính, nhiều dấu hiệu bệnh tồi tệ. Nếu các dấu hiệu lâm sàng chỉ phát triển gần đây và không nghiêm trọng, có hy vọng rằng mèo có thể cải thiện bệnh với các phương pháp điều trị, và có thể được duy trì trong một thời gian. Điều trị thường bao gồm trị liệu hỗ trợ, thường là kháng sinh, có thể kết hợp với điều trị bằng thuốc kháng virus. Một tỷ lệ mèo dương tính với FIV không có dấu hiệu lâm sàng liên quan đến nhiễm trùng có thể vẫn khỏe mạnh trong một thời gian dài.

Tiêm phòng virus FIV – Suy giảm miễn dịch ở mèo

Một loại vắc-xin cho FIV đã được cấp phép tại Hoa Kỳ, nhưng tới thời điểm này hiệu quả của nó vẫn chưa được biết rõ. Vương Quốc Anh không cung cấp loại vắc-xin nói trên. Loại vắc xin này khi tiêm vào cơ thể mèo sẽ sản sinh kháng thể ức chế virus kháng FIV, nên bằng biện pháp thông thường ta sẽ không phân biệt được giữa mèo bị nhiễm FIV và mèo được tiêm kháng thể. Các cá thể mèo còn khỏe mạnh khi đã bị nhiễm FIV nên được tiếp tục tiêm phòng, để chống các bệnh lây nhiễm khác.

Các trường hợp xử lý nhiễm virus FIV cụ thể

1. Thú nuôi

Mèo nuôi

Mèo nuôi trong nhà / ngoài trời

Những con mèo nên được xét nghiệm FIV nếu chúng bị bệnh và có dấu hiệu tương thích với nhiễm trùng. Mèo bị nhiễm FIV gây rủi ro cho những con mèo khác và để ngăn chặn việc truyền virus, mèo bị nhiễm bệnh cần phải được cách ly với những con khác. Ngoài ra, cách ly mèo nhiễm virus FIV vẫn đang trong tình trạng khỏe mạnh trong nhà có thể có lợi trong việc bảo vệ mèo chống lại phơi nhiễm với các tác nhân truyền nhiễm khác của mèo, có thể gây bệnh nghiêm trọng hơn như suy giảm miễn dịch so với mèo bình thường. Trên cơ sở phúc lợi, sự cách ly có thể không được áp dụng đối với một số con mèo không chịu được việc ở yên trong nhà. Do đó, chủ nuôi phải cân nhắc rủi ro (với chính con mèo của họ và những con mèo khác) với ý nghĩa phúc lợi. Có thể có hàng rào trong vườn hoặc cung cấp một cuộc chỗ chơi nơi mèo có thể ra ngoài và không gây rủi ro cho bản thân hoặc những con mèo khác.

Mèo hoàn toàn bị nhốt trong nhà

Những con mèo bị nhốt trong nhà không có nguy cơ tiếp xúc với FIV. Tuy nhiên, vì có một khoảng thời gian dài giữa việc nhiễm trùng bệnh và phát bệnh, có khả năng một con mèo đã bị nhiễm trùng khi còn là một chú mèo con, mặc dù đã bị nuôi nhốt hoàn toàn cách ly với các con mèo khác từ khi còn nhỏ.

2. Gia đình nuôi nhiều mèo

Những cân nhắc tương tự về rủi ro có thể xảy ra với những con mèo ở gần nhau áp dụng cho những con mèo bị nhiễm bệnh từ các gia đình nuôi nhiều mèo cũng như từ các gia đình nuôi ít mèo. Vấn đề lây nhiễm có thể xảy ra trong một gia đình nuôi mèo cũng phải được giải quyết vì FIV dường như lây lan ngay cả trong số những con mèo không cho thấy sự tiếp xúc với nhau quá mức.

Trong một gia đình đã xác định được một con mèo bị nhiễm virus FIV, việc xét nghiệm để xác định tình trạng của từng con mèo. Kết quả xét nghiệm có thể cho phép phân biệt mèo bị nhiễm và không bị nhiễm bệnh nếu điều này xảy ra trong các gia đình nuôi mèo. Một chương trình chăm sóc sức khỏe tổng quát tốt nên được duy trì có thể giúp giảm nhiễm trùng bệnh và lây lan bệnh.

Xét nghiệm mèo trước khi đưa cá thể mới vào một hộ gia đình nuôi nhiều mèo nên được thực hiện để ngăn ngừa sự lây lan giữa các con mèo trong nhà.

3. Các trường hợp trạm cứu hộ, giải cứu

Cứu hộ mèo (Nguồn hình: Kênh 14)

Các xét nghiệm nào nên được thực hiện cho mèo ở các cơ sở cứu hộ?

Trong một thế giới lý tưởng, tất cả những con mèo sẽ được kiểm tra FIV. Tuy nhiên, chi phí cho việc này sẽ rất cao. Tỷ lệ nhiễm FIV trong quần thể mèo nói chung là khoảng 3 – 6%. Tuy nhiên, điều này tăng theo tuổi và trong một số nhóm mèo ‘có nguy cơ’ nhất định. Tất cả các con mèo nằm trong nhớ có “nguy cơ” nên được kiểm tra FIV. Chúng bao gồm toàn bộ mèo đực, mèo bệnh, và mèo hoang. Những con mèo khó tính và hung dữ có thể được xét nghiệm và triệt sản cùng một lúc để lấy mẫu máu trong khi gây mê.

Trách nhiệm / cân nhắc pháp lý cho các cơ sở cứu hộ là gì?

Các cơ sở cứu hộ có nhiệm vụ chăm sóc và nên đảm nhận những gì hợp lý trong từng hoàn cảnh. Như đã nêu ở trên, có thể không có đủ nguồn lực tài chính để xét nghiệm cho mọi con mèo. Với bất kì con mèo nào khi chuẩn bị về nhà mới với chủ mới, thì bắt buộc phải thông báo cho người chủ mới mọi thông tin về con mèo đó, nó đã được xét nghiệm hay chưa? Kết quả xét nghiệm là gì? Những con mèo xét nghiệm dương tính với FIV nếu muốn về nhà mới thì người chủ nhận nuôi phải được thông báo đẩy đủ mọi thông tin và rủi ro về trường hợp của con mèo sắp nhận nuôi.

Các quy định được đề xuất cho mèo con là gì?

Có nhiều sự phức tạp trong việc xác định nhiễm virus FIV ở mèo con dựa trên xét nghiệm kháng thể vì mèo con từ nơi nhiễm FIV có thể đã có được kháng thể chống FIV nhưng có thể không bị nhiễm bệnh. Cũng có việc những chú mèo con được sinh ra từ mèo mẹ bị nhiễm bệnh cũng sẽ bị nhiễm bệnh từ mẹ của chúng. Nếu việc sàng lọc được thực hiện bằng xét nghiệm kháng thể, thì nên được hoãn lại cho đến 20 tuần tuổi, khi đó các kháng thể có nguồn gốc từ mẹ có thể sẽ không còn tồn tại. Nếu mèo con bị nhiễm bệnh, thì sau đó chúng nên có kháng thể của riêng nó (nghĩa là kết quả dương tính sẽ chỉ ra nhiễm trùng thực sự). Có ý kiến cho rằng mèo con dưới 20 tuần tuổi được xét nghiệm dương tính với FIV nên ở lại cơ sở cứu hộ và được xét nghiệm lại sau 20 tuần tuổi. Một cách khác là kiểm tra sự hiện diện của virus bằng cách sử dụng PCR hoặc phân lập virus. Điều này có thể được thực hiện ở mọi lứa tuổi.

Với những con mèo dương tính với FIV thì nên xử lý như thế nào?

Một con mèo dương tính với FIV với các biểu hiệu cho thấy tình trạng suy giảm miễn dịch nghiêm trọng nên suy cân nhắc tới việc trợ tử cho chúng. Nếu một con mèo dương tính với FIV có dấu hiệu lâm sàng nhỏ, nó sẽ được điều trị thích hợp và có thể phục hồi lâm sàng. Bất kỳ con mèo trưởng thành nào có kết quả dương tính với FIV và có vẻ khỏe mạnh đều có thể có tuổi thọ tốt và nên được xem xét để tìm nhà mới cho chúng (tất nhiên phải thông báo kĩ càng với người nhận nuôi). Tuy nhiên, theo quan điểm về những rủi ro đối với những con mèo khác, đây phải là một ngôi nhà không có mèo khác và chủ nuôi mới có thể đảm bảo rằng con mèo sẽ không đi ra ngoài. Có thể trong nhiều trường hợp, sẽ không tìm được chủ nuôi mới đáp ứng đủ các yêu cầu trên, vì vậy chúng ta có thể suy xét lại về việc trợ tử cho những con mèo này.

4. Mèo hoang

Mèo con hoang trong độ tuổi trưởng thành đủ điều kiện để tìm nhà mới cho chúng cần được tiến hành các xét nghiệm kiểm tra bệnh. Tất cả những con mèo hoang nên được kiểm tra và những con mèo dương tính với FIV thì nên cân nhắc tới việc trợ tử hơn là thả chúng về chỗ cũ.

Mèo hoang

5. Nuôi / mua, bán mèo

Không bao giờ nên nhân giống mèo bị nhiễm virus FIV. Chủ nuôi và các nhà lai tạo mới nên đảm bảo rằng những con mèo mà họ dự định mua là hoàn toàn không nhiễm FIV. Hầu hết các nhà lai tạo kiểm tra FIV một cách thường xuyên và hầu hết những con mèo được nuôi để sinh sản đều được giữ trong nhà hoặc trong những nơi mà FIV không thể được truyền bệnh tới mèo. Để duy trì cho những con mèo nhà âm tính với FIV, tất cả mèo phải được kiểm tra xét nghiệm trước khi đưa vào nhà mới

Nguồn: Monspet.com

Bài viết này trích dịch từ: http://www.thecatgroup.org.uk/policy_statements/fiv.html (Tổ chức phúc lợi mèo lớn nhất Anh Quốc)

Xem thêm:

https://kinja.com/monspet