Khi nói về loại ký sinh trùng Toxoplasma Gondii (còn gọi là T gondii) gây nên bệnh Toxoplasmosistruyền nhiễm có trên mèo. Nhưng khi tìm kiếm về Toxoplasma Gondii là gì? Bệnh Toxoplasmosis là gì? Thường có rất ít thông tin uy tín cũng như những tài liệu chi tiết nói về loại bệnh này.

Bài viết gốc: https://monspet.com/toxoplasmosis/ 

Chính vì vậy thông qua 1 kênh chính thống tư vấn chuyên nghiệp về các loại bệnh ở mèo tại Anh Quốc www.thecatgroup.org.uk/, Mon’s Pet đã tìm được và trích dịch 1 bài viết vô cùng chuyên sâu về loại bệnh này. Các bạn hãy cùng theo dõi để hiểu rõ tất tần tật những thắc mắc về bệnh Toxoplasmosis này nhé.

Sơ lược về Toxoplasmosis

Toxoplasmosis là bệnh phổ biến nhất trong số các loại bệnh Zoonotic – bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người hoặc từ người sang động vật mà mọi người có thể mắc phải khi tiếp xúc với mèo. Toxoplasmosis đã được đưa lên các tiêu đề của các bài báo chỉ ra rằng nhiễm trùng với tác nhân này có thể ảnh hưởng đến hành vi của con người và coi mèo là nguồn lây nhiễm chính. Bài viết này sẽ tìm hiểu các sự thật đã biết về lây truyền và bệnh tật do tác nhân này gây ra và trấn an các chủ nuôi mèo đang có chút sợ hãi từ mèo của họ!

Bệnh Toxoplasmosis là gì?

Toxoplasmosis là bệnh do nhiễm Toxoplasma gondii (còn gọi là T gondii), một loại “ký sinh trùng cầu trùng”. Ở những người có hệ thống miễn dịch hoạt động bình thường, bệnh toxoplasmosis có thể nhẹ và không bị phát hiện hoặc có thể gây ra các triệu chứng như sốt và viêm hạch bạch huyết và có thể bị nhầm lẫn với các bệnh khác như cúm hoặc sốt tuyến (bệnh tăng bạch cầu đơn nhân do nhiễm trùng).

Toxoplasmosis là nghiêm trọng nhất ở một số nhóm ‘nguy cơ cao’ những người có khả năng miễn dịch bị suy giảm. Nhóm này bao gồm:

• Thai nhi đang phát triển

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

• Người rất cao tuổi

• Người mang thai (vì nguy cơ cho em bé của họ)

• Những người bị ức chế miễn dịch: ví dụ, những người được điều trị bằng thuốc chống ung thư, những người mắc hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) và những người được ghép tạng trong điều trị ức chế miễn dịch để ngăn ngừa thải ghép nội tạng.

Ở nhóm ‘người có nguy cơ cao’ này, nhiễm trùng có thể liên quan đến bệnh nặng bao gồm viêm não, phá thai, thai chết lưu, dị tật bẩm sinh (bao gồm chậm phát triển trí tuệ) và các vấn đề khác ảnh hưởng đến hệ thần kinh và mắt.

Mặc dù nhiễm “T gondii” hiếm khi gây bệnh ở mèo, đôi khi có thể nhìn thấy các dấu hiệu bệnh, bao gồm:

• Dấu hiệu chung của sức khỏe kém bao gồm sốt, chán ăn, sụt cân, thờ ơ

• Viêm phổi gây khó thở

• Vấn đề viêm mắt

• Bệnh gan gây vàng da

• Dấu hiệu thần kinh, ví dụ, run rẩy, co giật

Các dấu hiệu bệnh ít gặp hơn bao gồm:

• Hạch to

• Nôn và tiêu chảy

• Đau cơ

Nhiễm trùng ở mèo mang thai có thể gây ra các dấu hiệu bệnh nặng ở con cái như chết thai, xảy thai, thai chết lưu và mèo con sinh ra thường sẽ chết non.

Ký sinh trùng Toxoplasma gondii là gì?

Toxoplasmosis được gây ra bởi nhiễm Toxoplasma gondii (còn gọi là T gondii), một loại ký sinh trùng có mặt trên khắp thế giới và có thể ảnh hưởng đến hầu hết các động vật có vú bao gồm cả mèo và người.

Toxoplasma gondii là gì?

Nhiễm ký sinh trùng này là phổ biến mặc dù bệnh do Toxoplasma gondii, gây ra là rất hiếm. Nhìn chung, khoảng 50 phần trăm tất cả những con mèo được cho là đã bị nhiễm sinh vật này tại một số thời điểm trong cuộc sống của chúng, mặc dù tỷ lệ nhiễm bệnh thay đổi tùy theo lối sống của mèo.

Vòng đời của “T gondii” khá phức tạp và liên quan đến hai loại vật chủ: chính và trung gian. Những con mèo hoang và mèo nhà, bao gồm cả mèo nhà, là vật chủ chính của Toxoplasma gondii, có nghĩa là sinh vật chỉ có thể tạo ra từ trứng khi lây nhiễm cho mèo. Mèo con có thể bị nhiễm trùng từ lúc còn trong bụng mẹ hoặc qua bú sữa mèo mẹ nhưng điều này không phổ biến. Hầu hết những con mèo bị nhiễm bệnh do ăn thịt có chứa tế bào u nang mô T Gondii (U nang là thuật ngữ để chỉ các khối u chứa đầy dịch hình thành trên da) – điều này có thể bao gồm thịt sống hoặc nấu chưa đủ chín (ví dụ: thịt bò, thịt cừu, thịt lợn) hoặc phổ biến hơn là các loài con mồi (ví dụ: chuột). Vài ngày sau khi một con mèo bị nhiễm bệnh lần đầu tiên, nó sẽ bắt đầu thải ra hàng triệu trứng ký sinh trùng trong phân của nó.

Các trứng ký sinh trùng chỉ được thải ra trong một khoảng thời gian ngắn, thường là dưới 14 ngày, trước khi phản ứng miễn dịch của cơ thể ngừng hoạt động sản xuất trứng của ký sinh trùng hoàn toàn. Mặc dù những con mèo bị nhiễm bệnh có thể sẽ thải trứng một lần nữa trong tương lai, nhưng điều này rất hiếm và khi nó xảy ra, nó thường dẫn đến số lượng trứng nhỏ hơn nhiều. Ngay cả những con mèo thường xuyên tiếp xúc lại với Toxoplasma gondii cũng có thể hiếm khi thải ra một số lượng lớn trứng sau lần nhiễm đầu tiên (Tài liệu: Lappin 2001). Các nghiên cứu thực nghiệm đã chỉ ra rằng liệu pháp điều trị bằng thuốc để ức chế sâu hệ thống miễn dịch của mèo hiếm khi có tác dụng kích hoạt lại việc thải tế bào trứng ký sinh trùng (Tài liệu: Dubey & Lappin 1998).

Các loài động vật khác (bao gồm cả con người) là vật chủ trung gian của Toxoplasma gondii. Những vật chủ này có thể bị nhiễm bệnh nhưng không tạo ra trứng. Các tế bào trứng truyền nhiễm trong phân mèo không lây nhiễm ngay lập tức sang các động vật khác và trước tiên phải trải qua một quá trình gọi là hình thành bào tử trong khoảng từ một đến năm ngày, tùy thuộc vào điều kiện môi trường. Sau khi hình thành bào tử, các tế bào trứng lây nhiễm cho mèo, người và các vật chủ trung gian khác và có thể tồn tại trong đất hoặc nước trong thời gian dài (lên đến 18 tháng) ngay cả trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Vật chủ trung gian bị nhiễm khi nuốt phải tế bào trứng, và việc nhiễm ký sinh trùng này dẫn đến sự hình thành các u nang mô (bradyzoites – 1 dạng khối u chứa dịch hình thành trên da) trong các mô khác nhau của cơ thể. U nang mô vẫn tồn tại trong vật chủ suốt đời và lây nhiễm cho mèo, người và vật chủ trung gian khác nếu ăn phải. Chó (và các động vật khác) cũng có thể lây nhiễm các tế bào trứng và lây lan chúng sang nơi khác nếu chúng ăn phải trứng ký sinh trùng và sau đó thải phân ở nơi đó.

“T gondii” lây lan sang người như thế nào?

Loại bệnh này lây sang người như thế nào

Nhiễm trùng ở người phổ biến ở một số nước này nhưng lại ít phổ biến ở một số nước khác. Ví dụ, ở Anh, khoảng 20 đến 30 phần trăm người bị nhiễm bệnh tại một số thời điểm trong cuộc sống của họ, trong khi đó khoảng 80 phần trăm người Pháp và Đức bị nhiễm bệnh. Những người đã bị nhiễm “T gondii” phát triển các kháng thể đối với sinh vật này và những thứ này có thể được phát hiện khi xét nghiệm máu. Thai nhi của những phụ nữ chưa bị nhiễm bệnh trước khi mang thai rất dễ bị bệnh do “T gondii” gây ra nếu người mẹ bị nhiễm bệnh khi mang thai. Trong khoảng 20 đến 50 phần trăm những phụ nữ này, thai nhi sẽ bị nhiễm bệnh và có thể bị mất hoặc bị dị tật bẩm sinh. Ảnh hưởng của nhiễm trùng là nghiêm trọng nhất khi nhiễm trùng xảy ra giữa tháng hai và sáu của thai kỳ. Nếu một phụ nữ đã bị nhiễm “T gondii” trước khi mang thai (và do đó đã phát triển các kháng thể), không có nguy cơ nhiễm trùng có thể truyền sang thai nhi. Điều này chỉ có thể xảy ra nếu người phụ nữ mắc bệnh toxoplasmosis lần đầu tiên trong thai kỳ.

Các nguồn lây nhiễm cho người là gì?

Trong hầu hết các trường hợp, mọi người bị nhiễm qua một trong hai tuyến:

• Nuốt phải trứng ký sinh trùng T gondii từ môi trường, ví dụ: thông qua tiếp xúc với đất có chứa các tế bào trứng. Điều này cũng có thể xảy ra gián tiếp thông qua việc ăn trái cây hoặc rau quả bị nhiễm trùng.

• Nuốt phải thịt chứa u nang mô. Thịt tươi có nhiều rủi ro nhất, còn thịt đông lạnh trong vài ngày sẽ giết chết hầu hết các u nang mô.

Các con đường lây nhiễm khác ít liên quan hơn nhưng bao gồm:

• Nuốt phải các tế bào trứng thông qua tiếp xúc với nước bị ô nhiễm

• Uống phải sữa dê sống (chưa được tiệt trùng) có thể truyền nhiễm ký sinh vật

• Hít phải các tế bào trứng trên các hạt bụi (cực kỳ hiếm)

Tiếp xúc với mèo có làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh?

Tiếp xúc với mèo thì có tăng nguy cơ nhiễm bệnh Toxoplasmosis

Những nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng tiếp xúc với mèo không làm tăng nguy cơ nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma gondii ở người. Dưới đây là chi tiết những khoản nghiên cứu đã chỉ ra điều đó:

• Gần như rất khó xác định được mèo có thải ra trứng ký sinh trùng trong phân của chúng hay không. Trước đây, có một cuộc khảo sát cho thấy 24% trong số 206 con mèo sẽ có kháng thể “T gondii” vì nhiễm ký sinh trùng và không còn tìm thấy trứng ký sinh trùng trong phân của chúng nữa (Tài liệu: Hill et al 2000).

• Các bác sĩ phẫu thuật thú y làm việc với mèo không có khả năng bị nhiễm T gondii hơn so với dân số nói chung bao gồm cả những người không tiếp xúc với mèo (Tài liệu: Behymer et al 1973, Sengbusch & Sengbusch 1976, DiGiacomo et al 1990).

• Tiếp xúc với mèo không ảnh hưởng đến xác suất người có kháng thể kháng T gondii (kháng thể phát triển sau nhiễm trùng) trong khi tiêu thụ thịt sống làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh này (Tài liệu: Flegr et al 1998).

• Vuốt ve một con mèo sẽ không lây nhiễm từ mèo sang người

• Ngay cả khi mèo đang thải các tế bào trứng ký sinh trùng Toxoplasma gondii trong phân, thì trứng cũng không thể được tìm thấy trên bộ lông của mèo (Tài liệu: Dubey 1995).

• Các nghiên cứu được thực hiện trên CHÓ đã chỉ ra rằng các tế bào trứng ký sinh trùng không sinh sôi trên lông của chúng (Tài liệu: Lindsay et al 1997) và có khả năng điều đó cũng đúng ở mèo.

• Nuôi mèo không làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh toxoplasmosis ở những người bị AIDS (Tài liệu: Wallace et al 1993). Mặc dù những người bị AIDS có nguy cơ mắc bệnh lâm sàng liên quan đến nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma gondii, nhưng điều này dẫn đến việc tái nhiễm trùng trước đó thay vì nhiễm bệnh mới từ mèo hoặc các nguồn mới khác.

• Nguy cơ nhiễm bệnh từ mèo là rất thấp, ngoại trừ ở trẻ nhỏ chơi trong đất bị nhiễm tế bào trứng ký sinh trùng. Hầu hết mọi người bị nhiễm bệnh do ăn phải thịt chưa nấu chín – đặc biệt là dê, thịt cừu và thịt lợn (Tài liệu: Wallace et al 1993).

• Người ta thường tin rằng nhiễm trùng không thể truyền qua vết cắn hoặc vết xước của mèo bị nhiễm bệnh.

• Các nghiên cứu cho thấy những con mèo bị nhiễm bệnh trước đây cần được điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch ở liều tiêu chuẩn, điều này sẽ giúp ngừng bài tiết ra tế bào trứng ký sinh trùng Toxoplasma gondii trong phân của chúng (Tài liệu: Lappin et al 1992).

• Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những con mèo trước đây bị nhiễm T gondii không tái tiết ra trứng trong phân của chúng nếu chúng bị ức chế miễn dịch do nhiễm vi rút suy giảm miễn dịch ở mèo (FIV) hoặc virut bệnh bạch cầu ở mèo (FeLV) (Tài liệu: Lappin 2001).

• Hơn nữa, những con mèo đã bị FIV hoặc FeLV sau đó bị nhiễm thêm T gondii dường như sẽ không thải ra trứng ký sinh trùng với thời gian dài hơn hoặc số lượng lớn hơn những con mèo chỉ nhiễm T gondii khác (Tài liệu: Lappin et al 1996, Dubey & Lappin 1998).

• Các chủng T gondii mới hơn đã được xác định là có khả năng lây nhiễm cao với các vật chủ trung gian – các loài khác ngoài mèo. Do đó, một số nhà khoa học nghĩ rằng mèo đang trở nên ít quan trọng hơn trong sự lây lan của bệnh này.

Làm thế nào để giảm nguy cơ lây bệnh Toxoplasmosis từ mèo sang chủ nuôi?

Cách giảm thiểu nguy cơ lây bệnh Toxoplasmosis của mèo sang chủ

Toxoplasmosis đặc biệt nghiêm trọng ở một số nhóm cá nhân có “nguy cơ cao” (xem lại ở phần trên ‘Bệnh toxoplasmosis’ là gì). Mặc dù nguy cơ truyền bệnh từ mèo sang chủ nuôi là rất thấp, nhưng điều này có thể giảm hơn nữa và / hoặc giảm thiểu hậu quả của nó bằng cách áp dụng các khuyến nghị sau:

Những người trong nhóm ‘nguy cơ cao’ nhiễm bệnh không nên tiếp xúc với khay đựng phân của mèo. Nếu có thể, chỉ những người không mang thai và bị suy giảm miễn dịch (nghĩa là không phải những người mắc bệnh hoặc điều trị bằng thuốc ức chế hệ thống miễn dịch của họ) nên xử lý khay mèo theo tất cả các hướng dẫn dưới đây

Cách xử lý khay đựng phân mèo

• Khay đựng phân mèo luôn được dọn sạch hàng ngày để các tế bào trứng ký sinh trùng không có đủ thời gian để sinh bào tử (trở thành truyền nhiễm) khi ở trong khay đựng phân mèo.

• Đeo găng tay khi xử lý phân mèo và rửa tay kỹ sau khi vệ sinh khay đựng phân.

• Sử dụng lót khay đựng phân (nếu có thể) và định kỳ làm sạch khay đựng phân bằng chất tẩy rửa và nước sôi (loại thuốc này sẽ giết chết tế bào trứng), ví dụ: đổ đầy khay đựng phân bằng nước sôi và để trong 5 đến 10 phút trước khi đổ đi.

• Vứt phân mèo an toàn, gói gọn/cột kín phân mèo trong một túi đựng rác trước khi đặt nó với chất thải khác trong gia đình.

Cách dọn khay phân không nhiễm Toxoplasmosis

• Chỉ cho mèo ăn thức ăn nấu chín đúng cách hoặc thức ăn cho mèo dạng đóng gói (hạt khô, pate…) để tránh nhiễm ký sinh trùng.

• Rửa tay sau khi tiếp xúc với mèo (đặc biệt là trước khi ăn) là một biện pháp phòng ngừa hợp lý.

• Nếu quá lo lắng, hãy yêu cầu bác sĩ thú y kiểm tra mức độ nhiễm ký sinh trùng của mèo (xét nghiệm kháng thể phơi nhiễm với T gondii)

• Những con mèo đã bị nhiễm bệnh trong quá khứ, sẽ không phải là nguồn lây nhiễm trong tương lai vì chúng đã hết giai đoạn thải ra các tế bào trứng của bệnh.

• Những con mèo không bị nhiễm T gondii trong quá khứ sẽ có khả năng thải ra trứng ký sinh trùng trong phân của chúng trong một thời gian ngắn nếu chúng bị nhiễm bệnh trong tương lai.

Nguy cơ nhiễm Toxoplasmosis có thể được giảm thiểu bằng cách:

• Tránh cho mèo ăn thịt sống để giảm nguy cơ nhiễm trùng T gondii (Chỉ cho ăn thức ăn nấu chín đúng cách hoặc thức ăn cho mèo dạng thương mại như hạt khô, pate…)

• Giữ mèo trong nhà để tránh chúng săn bắt và tiếp cận với các vật chủ trung gian như chuột…

Làm thế nào có thể giảm nguy cơ lây truyền toxoplasma từ các nguồn khác (ngoài mèo)?

Những biện pháp này rất cần thiết cho tất cả các nhóm người có ‘nguy cơ cao’ nhiễm bệnh và cũng là những biện pháp phòng ngừa vệ sinh thông thường:

• Nên đeo găng tay khi làm vườn và rửa tay kỹ sau khi tiếp xúc với đất có thể chứa tế bào trứng ký sinh trùng.

• Nên đeo găng tay khi xử lý thực phẩm để tránh tiếp xúc với trứng và u nang mô. Luôn rửa kỹ tay sau đó.

• Trái cây và rau quả nên được rửa kỹ trước khi ăn để loại bỏ bất kỳ trứng ký sinh trùng nào bám trên bề mặt của chúng.

• Tất cả các mặt bàn và dụng cụ sơ chế thực phẩm nên được làm sạch bằng chất tẩy + nước ấm trước và sau khi sử dụng để loại bỏ các nang mô.

• Thịt nên được nấu ở mức tối thiểu 58 ° C trong 10 phút hoặc 61 ° C trong bốn phút để tiêu diệt u nang mô (Theo tài liệu Dubey et al 1990). Lò vi sóng không phải là một cách an toàn để tiêu diệt u nang tế bào vì nhiệt độ trong lò không đồng đều. Các tế bào trứng T gondii có thể vẫn truyền nhiễm khi được bảo quản trong tủ lạnh (4 ° C) trong tối đa 54 tháng (Theo tài liệu Dubey 1998).

• Thịt đông lạnh ở nhiệt độ -12 ° C đến -20 ° C trong ba ngày sẽ tiêu diệt u nang mô (Theo tài liệu Dubey 1988, Lunden và Uggla 1992).

• Thực phẩm chiếu xạ Gamma không có nguy cơ lây nhiễm.

• Nếu bạn muốn uống nước có nguồn gốc không rõ ràng, hãy đun sôi hoặc lọc kĩ trước khi uống để loại bỏ trứng ký sinh trùng

Kết luận

Nguy cơ mắc phải bệnh toxoplasmosis từ một con mèo là vô cùng nhỏ và hầu hết mọi người bị nhiễm bệnh thông qua các con đường khác (đa phần từ ăn thịt chưa nấu chín). Các biện pháp vệ sinh đơn giản hàng ngày có thể được thực hiện để giảm nguy cơ nhiễm bệnh (từ mèo và từ các nguồn khác) giúp an toàn khi nuôi và tận hưởng niềm vui với một bé mèo.

Nguồn: Mon’s Pet .Com

Xem thêm:

Videos đề cập về bệnh toxoplasmosis: https://www.youtube.com/watch?v=rqno7K2zXi4&fbclid=IwAR2aejy3pQwa9PhXEh3AfarkBaDMCuFrts3m_CSTsh-cOyZOMThAQritJ6k

Bài viết trích dịch từ: http://www.thecatgroup.org.uk/policy_statements/toxo.html (tổ chức phúc lợi mèo hàng đầu ở Anh)