วัฒนธรรม

ประเพณีบุญกุ้มข้าวใหญ่

บุญกุ้มข้าวใหญ่ หรือ บุญคูนลาน เป็นประเพณีทำบุญที่ชาวนาเก็บเกี่ยวข้าวแล้วจะนำมานวดที่ลานนวดข้าว ก่อนนำข้าวไปเก็บในยุ้งฉาง เรียกว่า บุญคูนลาน โดยเชิญญาติพี่น้องมาร่วมทำบุญเพื่อร่วมบูชาแม่โพสพ โดยนิมนต์พระสงฆ์มาเจริญพระพุทธมนต์ โยงด้ายสายสิญจ์รอบกองข้าว ถวายอาหารบิณฑบาตร เลี้ยงญาติมิตร พระสงฆ์อนุโมทนาประพรมน้ำพระพุทธมนต์ผู้ร่วมพิธีตลอดจนประพรมลานข้าว วัว ควาย เจ้าของนา เพื่อเป็นสิริมงคล ตำบลบ้านทุ่ม ได้สืบสานประเพณีดังกล่าวโดยกำหนดจัด บุญกุ้มข้าวใหญ่ ในเดือนมกราคมของทุกปี โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสืบสานและอนุรักษ์เผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมขนบธรรมเนียม ประเพณี “ไทอีสาน” ตามฮีตสิบสองคองสิบสี่

กิจกรรมสำคัญ คือให้ชาวบ้านนำข้าวเปลือกมารวมกันไว้ที่วัด แล้วประกอบพิธีกรรมตาม ประเพณีบุญกุ้มข้าวใหญ่ อาทิเช่น การนำข้าวเปลือกมาโฮมบุญ การสู่ขวัญข้าวขวัญน้ำ การถวายทานข้าว เป็นบุญประเพณีของชาวอีสานที่แสดงให้เห็นจิตวิญญาณของชุมชนที่ดำรงอยู่ด้วยวิถีเกษตรกรรมมาช้านาน ด้วยความอุดมสมบูรณ์ของแผ่นดิน ด้วยสำนึกในบุญคุณของข้าวที่หล่อเลี้ยงชีวิตคนทุกคน นอกจากนี้เป็นการแสดงออกถึงพลังแห่งความร่วมแรงร่วมใจของชุมชน เพื่อสืบทอดจิตวิญญาณที่กล้าแกร่งของชาวนา มีการทำพิธีพราหมณ์บายศรีสู่ขวัญข้าวทุกปี เพราะชาวอีสานเชื่อว่า แม่พระโพสพ มีอำนาจที่สามารถดลบันดาลให้ข้าวเจริญงอกงาม นำความอุดมสมบูรณ์มาให้ชาวนาที่บูชาเทวีแห่งข้าว ด้วยเหตุนี้ชาวนาจึงมีพิธีบูชาแม่พระโพสพก่อนที่จะลงมือทำนาหรือระหว่างตกกล้า จนข้าวตั้งท้องออกรวง ไปจนถึงการเก็บเกี่ยวในที่สุด การทำพิธีบูชาแม่พระโพสพนั้นในสมัยต่อมานิยมทำกันเมื่อเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จแล้วโดยนำข้าวมากองไว้กลางลานนวดแล้วทำพิธีบายศรีข้าวหรือเมื่อนวดข้าวเสร็จจะได้ข้าวเปลือกกองใหญ่กลางลานนวด ชาวอีสานเรียกกองข้าวเปลือกใหญ่ว่า กุ้มข้าวใหญ่ และจะทำพิธีทางพราหมณ์ตามประเพณีปฏิบัติของบรรพชนเรียกว่า“พิธีรับขวัญข้าว”เพราะถือคติความเชื่อว่าขณะที่เราทำนาเกี่ยวข้าวและนวดข้าว เราใช้เท้าเหยียบย่ำข้าวจึงมีความจำเป็นที่จะต้องร่วมทำพิธีบูชาแม่พระโพสพเพื่อขอขมาจะได้เป็นสิริมงคลต่อตนเองและครอบครัวให้มีแต่ความผาสุก

ตำบลบ้านทุ่ม จะจัดประเพณีบุญกุ้มข้าวใหญ่หรือบุญคูณลาน วัดโพธิ์กลาง

วัดศรีบุญเรือง วัดยอดแก้ว หลังเก็บเกี่ยวทุกปี

การเดินทาง ไปตามถนนมะลิวัลย์สายขอนแก่น-ชุมแพ ถึงกิโลเมตรที่ 14 ผ่านหน้าโรงเรียนนครขอนแก่น ก่อนถึงสะพานลอยเลี้ยวซ้ายไปตามเส้นทางหมู่บ้านทุ่ม

ถึงสนามกีฬาบ้านทุ่ม เลี้ยวขวาตรงไป 500เมตร จะเจอวัดโพธิ์กลาง