ข้อมูลประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ถ้ำเขามะกา

ตำบลศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว

ที่ตั้งเขามะกา

บ้านห้วยกระบอก ตำบลศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้ว หมู่ 15 ต.ศาลาลำดวน อ.เมืองสระแก้วจ.สระแก้ว 27000

รายละเอียด

ลักษณะเป็นเขาหินปูน ภายในมีถ้ำจำนวนมาก ได้แก่ ถ้ำพระพุทธ ถ้ำผ้าม่าน ถ้ำภาพนิมิตร นอกจากนี้ยังมีโบราณวัตถุที่ปรากฎหลักฐานทางโบราณคดีตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ได้แก่ กำไลสำริด แท่นหินทรายบดยาและไหเคลือบสีน้ำตาล

ลักษณะเด่น

ถ้ำเขามะกา(ภายในค้างคาวอาศัยอยู่) -ถ้ำพระพุทธ เป็นถ้ำขนาดใหญ่ ที่บรรจุคนได้ประมาณ 1,000 คน -ถ้ำภาพนิมิต เป็นถ้ำที่อยู่เชิงเขา ด้านทิศตะวันออกสวยงามมาก และสามารถเที่ยวชมได้สะดวกกว่าถ้ำอื่น ๆ แต่พระสงฆ์ได้สร้างคล่อมปากถ้ำไว้ -ถ้ำผ้าม่าน มีลักษณะเป็นถ้ำลึกลงไปในช่องภูเขา ภายในคล้ายท้องพระโรง มืดเล็กน้อย แต่สวยงาม

ประวัติ

เป็นถ้ำที่อยู่บนเขามะกา มีบันไดขึ้นไปถึงปากถ้ำ ภายในถ้ำมีพระพุทธรูปและนกต่างๆ อาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก บริเวณรอบเขาเป็นทางเดิน มีสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ ปัจจุบันถ้ำเขามะกาจะมีบันไดขึ้นไปถึงปากถ้ำ ภายในบริเวณถ้ำเขามะกาจะมีพระพุทธรูป และมีนกต่าง ๆ อาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก บริเวณรอบเขาเป็นทางเดิน มีสถานที่พักผ่อน มีถนนตัดผ่านเขามะกาเป็นเส้นทางลัดไปจังหวัดฉะเชิงเทราได้ นอกจากนี้ในแต่ละปี สมาชิก อส.มศ. อำเภอเมืองสระแก้ว ได้จัดให้มีการพัฒนาบูรณะแหล่งโบราณสถานถ้ำเขามะกาเป็นประจำอย่างต่อเนื่อง

ขนาดวัตถุ : กว้างบน 21 ซม. กว้างล่าง 23 ซม. หนาบน 10 ซม. หนาล่าง 11 ซม.

สูงรวม 114.5 ซม. ฐานส่วนที่เป็นบ่ากว้าง 31.5 ซม.

อักษร : ปัลลวะ

จารึกอักษร : จำนวน 1 ด้าน มี 4 บรรทัด

พบเมื่อ : เมษายน 2528

ศักราช : พุทธศตวรรษที่ 12

สถานที่พบ : บ้านเขามะกา ตำบลศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว ต่อมาได้นำไปเก็บรักษาที่วัดศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว แล้วย้ายมาไว้ที่ห้องรองผู้ว่าราชการจังหวัดปราจีนบุรี และวัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร จนถึงปัจจุบัน

ผู้พบ : ราษฎรเจ้าของนา อยู่บ้านเขามะกา ตำบลศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้วจังหวัดสระแก้ว

ปัจจุบันอยู่ที่ : พระอุโบสถ วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร

พิมพ์เผยแพร่ : จารึกในประเทศไทย เล่ม1

ประวัติ : ตามหลักฐานเดิมกล่าวว่า ราษฎรบ้านเขามะกา พบจารึกขณะไถนาอยู่ในที่นาหน้าเขามะกา ตำบลศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว เมื่อประมาณเดือนเมษายน 2528 และผู้พบจารึกได้นำจารึกไปถวายเจ้าอาวาสวัดศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว ต่อมาเมื่อวันที่ 8 มีนาคม 2531 พระครูศรีมหาโพธิคณารักษ์ เจ้าคณะอำเภอศรีมหาโพธิ วัดใหม่กรงทอง อำเภอศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี ได้ส่งสำเนาจารึกมาขอความอนุเคราะห์เจ้าหน้าที่ของหอสมุดแห่งชาติอ่าน แปล แต่สำเนาจารึกนั้นไม่ชัดเจน จึงยังไม่ได้อ่านแปล จนถึงเมื่อวันที่ 28 มิถุนายน 2531 กองโบราณคดี กรมศิลปากร ได้ส่งสำเนาจารึกหลักเดียวกันนี้มาขอความอนุเคราะห์เจ้าหน้าที่ของหอสมุดแห่งชาติอ่านแปลอีกครั้ง แต่สำเนาที่ส่งมานั้นเป็นสำเนาที่ถ่ายเอกสาร จึงอ่านไม่ได้เช่นเดิม ต่อมาเมื่อวันที่ 5 - 7 สิงหาคม 2531 หอสมุดแห่งชาติจึงได้จัดส่งคณะสำรวจจารึกฯ เดินทางไปสำรวจจารึกดังกล่าว ตามหลักฐานที่แจ้งไว้เดิม ณ วัดศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว แต่ไม่พบศิลาจารึก ทางวัดแจ้งว่า รองผู้ว่าราชการจังหวัดปราจีนบุรี นำไปไว้ที่ศาลากลางจังหวัดปราจีนบุรี คณะสำรวจจารึกฯ ได้ตามไปที่ห้องรองผู้ว่าราชการจังหวัดปราจีนบุรี ณ ศาลากลางจังหวัดปราจีนบุรี แต่ไม่พบศิลาจารึก ทราบจากเจ้าหน้าที่หน้าห้องรองผู้ว่าราชการจังหวัดว่า ได้ย้ายศิลาจารึกไปกรุงเทพฯ แล้ว การตามหาจารึกจึงต้องหยุดชะงักลงในคราวนั้น

การตามหาจารึกค้างอยู่จนถึงวันที่ 18 สิงหาคม 2533 ผู้บันทึกจึงพบว่า จารึกหลักนี้ตั้งอยู่หลังพระพุทธรูปประธานในพระอุโบสถ วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร กรุงเทพฯ จึงได้คัดจำลองอักษร และวัดขนาดจารึกไว้เป็นเบื้องต้น ต่อมาเมื่อเดือนเมษายน 2550 สำนักโบราณคดีได้แจ้งให้กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก สำนักหอสมุดแห่งชาติ เดินทางไปสำรวจจารึกที่วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหารอีกครั้งหนึ่ง จารึกยังอยู่ ณ ที่เดิมจนถึงปัจจุบัน