สาระสำคัญ
เรียนรู้ศัพท์สังคีตภาคปฏิบัติของกลุ่มวิชาเอกคีตศิลป์ไทย
ผลการเรียนรู้
๑. เพื่อให้สามารถเข้าใจคำศัพท์สังคีตกลุ่มวิชาเอกคีตศิลป์ไทย
๒. เพื่อให้สามารถปฏิบัติการขับร้องเพลงไทยได้ตรงตามศัพท์สังคีตที่กำหนด
เนื้อหาการเรียนรู้ที่ ๓.๑ ศัพท์สังคีตเกี่ยวกับการขับร้องเพลงไทย
วีดิทัศน์แนะนำวิทยากร
หมายถึง การเปล่งเสียงจากลำคอโดยตรงให้เกิดเป็นเสียงต่าง ๆ โดยที่ไม่มีความหมาย เช่น เสียง เออ อือ เอิง เอย เงย อือ ฮือ ฮึ เป็นต้น เพือใช้ประกอบขึ้นเป็นทำนองประกอบการขับร้องเพลงไทย
การเอื้อนอาจแบ่งได้เป็น ๒ กลุ่ม คือ
๑. เอื้อนในทำนอง มีหน้าที่ประกอบเข้ากับทำนองเพลงเพื่อให้เกิดการเรียบเรียงเป็นทำนองร้องโดยมีคำร้องบรรจุอยู่ในการเอื้อนตามบริบทของเพลงและอัตราจังหวะ แบ่งออกเป็น
๑) เอื้อนเปิด คือกลุ่มเสียงเอื้อนที่ประกอบเข้าก่อนที่จะกล่าวคำร้อง ใช้เสียง เออ เป็นหลักในการเปล่งเสียง
๒) เอื้อนปิด คือกลุ่มเสียงเอื้อนที่ประกอบขึ้นหลังจากกล่าวคำร้องแล้ว ใช้เสียง อือ เป็นหลักในการเปล่งเสียง
๒. เอื้อนในคำ เป็นการเสริมแต่งคำร้องโดยการแยกเอาเสียงพยัญชนะและสระออกเป็นพยางค์เสียงย่อย ๆ ทำให้เกิดการเอื้อนหลายพยางค์ประกอบเข้าเป็นคำร้องในแต่ละคำ ทำให้เกิดความสละสลวยไพเราะ
วีดิทัศน์สาธิตการขับร้อง "เอื้อนเปิด"
วีดิทัศน์สาธิตการขับร้อง "เอื้อนปิด"
หมายถึง การเปล่งเสียงเอื้อนโดยการลากเสียงยาว แล้วมาสัมผัสเสียงสั้นและกลับมาเสียงยาวเช่นเดิมอีกครั้ง
การกระทบเสียงนี้พบได้ทั้งในรูปแบบการกระทบในการเปล่งเสียงเอื้อน และการกระทบในคำร้อง เช่น กระทบเป็นคู่ ๒ คู่ ๓ คู่ ๔ คู่ ๕ เป็นต้น
วีดิทัศน์สาธิตการ "กระทบเสียง"
วีดิทัศน์สาธิตตัวอย่างการกระทบในเพลง
หมายถึง การทำเสียงร้องให้สะดุด สะเทือน เพื่อให้เกิดความไพเราะ กลวิธีการทำเสียง ครั่นนี้มีในทุกเพลง การร้องเพลงไทยถ้าไม่มีเสียงครั่นจะฟังเรียบเกินไป
วีดิทัศน์สาธิตการขับร้อง "ครั่น"
คือการออกเสียงคำร้องให้ได้ตามวรรณยุกต์ ในเพลงทุกเพลงมีคำร้อง การร้องคำ ร้องนั้น ถ้าออกเสียงไม่ได้ตามวรรณยุกต์ความหมายก็จะเปลี่ยนไป บางครั้ง โน้ตบังคับเสียงจะออกเสียงให้ตรงกับเสียงของทำ นองเพลงได้ยาก ก็ต้องมีการผันเสียงคำ ร้องให้ได้ตรงตามวรรณยุกต์ การผันเสียงนั้นต้องค่อย ๆ เปล่งเสียงช้า ๆ ให้คำค่อย ๆ ชัด โดยผันเสียงจากเสียงหนึ่งไปยังอีกเสียงหนึ่ง คล้ายกับการผันวรรณยุกต์ กา ก่า ก้า ก๊า ก๋า แต่มิใช่ผันทั้ง ๕ เสียง อาจผันแค่ ๒-๓ เสียง
วีดิทัศน์สาธิตการขับร้อง "ผันเสียง"
หมายถึง การออกเสียงคำร้องในบทเพลงไทย ตอนท้ายคำต้องลากเสียงให้ยาวกว่าปกติแต่อยู่ในลีลาทำนองของเพลงไม่ให้เพี้ยนเสียง การทำกลวิธี “หางเสียง” นี้มีเป็นบางตอนเท่านั้น ถ้าทำทุกตอนก็จะไม่ไพเราะ
วีดิทัศน์สาธิตการขับร้อง "หางเสียง"
หมายถึง กลวิธีการเปล่งเสียงเอื้อนในบทเพลงต่าง ๆ ค่อย ๆ เปล่งและสะดุดเพียง เบา ๆ เฉพาะในบางตอนที่ต้องการให้เกิดความไพเราะ
วีดิทัศน์สาธิตการขับร้อง "ปริบ"
ผู้จัดทำหน่วยความรู้ที่ ๓ ศัพท์สังคีตกลุ่มวิชาเอกคีตศิลป์ไทย
อ.ชัยทัต โสพระขรรค์