Η Πορτοκαλί Οικονομία και η νέα αντίληψη για τον Πολιτισμό που «παράγει» (άρθρο στην Πατρίδα 30/11/2025)

Από τη Νάντια Μανιάτη

Η Νίκη Λαμπροπούλου κατάγεται από το Πελόπιο Αρχαίας Ολυμπίας, τόπο βαθιά ριζωμένο στην παράδοση και τον πολιτισμό, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της και στις επαγγελματικές της επιλογές.

Από την παιδική της ηλικία ήρθε σε επαφή με τον χώρο της Τέχνης καθώς ο πατέρας της υπήρξε από τους πρώτους που λειτούργησαν θερινό σινεμά στην περιοχή, τη δεκαετία του 1960, μια εποχή όπου η μεγάλη οθόνη έφερνε τον κόσμο στις πλατείες των χωριών, πριν την επικράτηση της τηλεόρασης. Ίσως εκεί, ανάμεσα στις προβολές κάτω από τα αστέρια, να γεννήθηκε και η δική της αγάπη για τον πολιτισμό, τη συγγραφή, τον κινηματογράφο και τις τέχνες συνολικά.

Είναι συγγραφέας και σεναριογράφος κι εργάζεται ωςΕιδικό Διδακτικό Προσωπικό (ΕΔΙΠ) του Πανεπιστημίου Πατρών, με αντικείμενο τη Δημιουργική Γραφή, την Αφήγηση και την Ψηφιακή Αφήγηση. Θεματικές βασισμένες στην Ποιητική του Αριστοτέλη και τους κανόνες του αρχαίου δράματος. Γράφει μικρές ιστορίες, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα και σενάρια για τον κινηματογράφο και έχει κερδίσει διεθνή βραβεία και αναγνώριση. Παράλληλα, δραστηριοποιείται και ως παραγωγός ταινιών, συνδυάζοντας τη θεωρία με την καλλιτεχνική πράξη. 

Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τη φιλοσοφία του «GreekWeirdWave», τους φοιτητές της, την Πορτοκαλί Οικονομία, την παραγωγή ταινιών στη Δυτική Ελλάδα, το ρόλο της Ηλείας και πολλά ακόμη!

Πώς μπήκε η συγγραφή στη ζωή σας; Μιλήστε μας για τη φιλοσοφία του «GreekWeirdWave» που αναφέρεστε στα βιβλία σας…

Η έντονη συγγραφική και σεναριογραφική δραστηριότητα ξεκίνησε μέσα στην περίοδο της κρίσης. Πιστεύω ότι απορρέει από το ίδιο κοινωνικό πλαίσιο που γέννησε τον μοναδικό και ανορθόδοξο ελληνικό κινηματογράφο, το λεγόμενο GreekWeirdWave, με δημιουργούς όπως ο Γιώργος Λάνθιμος και η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη. Οι κρίσεις –οικονομικές, κοινωνικές, υπαρξιακές– διαμόρφωσαν αυτό το νέο ρεύμα και επηρέασαν και εμένα, ως συγγραφέα και δημιουργό. Είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα κινηματογραφικό είδος.

Θα έλεγα πως είναι ένας στοχασμός πάνω στην ίδια τη δημιουργία μέσα στην αντιξοότητα, μια υπενθύμιση του πώς η τέχνη επιμένει να υπάρχει, ακόμη κι όταν όλα γύρω της μοιάζουν να καταρρέουν. Οι δημιουργοί του ρεύματος αυτού εστιάζουν σε δυσλειτουργικά οικογενειακά ή κοινωνικά συστήματα, αγγίζοντας θέματα εξουσίας, κλειστοφοβίας, αποξένωσης και περιορισμού. Μέσα από αυτά τα σκοτεινά ή παράξενα πλαίσια, καθρεφτίζεται τελικά η ίδια η κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της εποχής μας.

“Ο Πολιτισμός ως αντανάκλαση της Οικονομίας στην Κοινωνία”

Οι φοιτητές σας στο Πανεπιστήμιο πώς αντιμετωπίζουν την δημιουργική γραφή και αφήγηση;

Στο Πανεπιστήμιο Πατρών διδάσκω δημιουργική γραφή και αφήγηση και ψηφιακή αφήγηση ως ΕΔΙΠ στο Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Κοινωνικής Εργασίας στην Παιδαγωγική Κατεύθυνση. Παρ’ ότι είναι προαιρετικό μάθημα και συνδέεται με τη μέθοδο πρότζεκτ συμμετέχει περίπου το 85% των φοιτών κάθε έτος. Αυτό σημαίνει ότι οι νέοι εκπαιδευτικοί ενδιαφέρονται για καινοτομικές παιδαγωγικές μεθοδολογίες.

Άρα, ο πολιτισμός αντικατοπτρίζει την οικονομική πραγματικότητα…

Φυσικά! Ένας μεγάλος πληθυσμός βρέθηκε σε κατάσταση επιβίωσης για πολλά χρόνια. Προσωπικά, χρειάστηκε να διαχειριστώ δύσκολες καταστάσεις για πάνω από μια δεκαετία: προσωπικές και οικογενειακές κρίσεις, δύο εθνικές όπως η ελληνική κρίση και το Brexit κτλ. Καμία πτυχή της κοινωνικής και πολιτισμικής ζωής δεν είναι άτρωτη σε τέτοια γεγονότα.

Αυτό έχει κάτι το τραγικό: όπως στις αρχαίες τραγωδίες, οι άνθρωποι είναι ανίσχυροι να καθορίσουν τη μοίρα τους και οι πράξεις τους έχουν διεκπεραιωτικό χαρακτήρα. Μόνο που σήμερα δεν είναι οι θεοί που κυβερνούν, αλλά ένα απρόσωπο σύστημα εξουσίας και διακυβέρνησης, τα κοινωνικά δίκτυα.

Τι είναι «Πορτοκαλί Οικονομία» στη Δημιουργική Βιομηχανία;

Η δημιουργική βιομηχανία είναι ο συνδυασμός πολιτισμού, τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας με σκοπό την παραγωγή καινοτόμου περιεχομένου και οικονομικής αξίας μέσω της δημιουργικής έκφρασης. Η Πορτοκαλί Οικονομία, ή αλλιώς Δημιουργική Οικονομία, είναι η οικονομία που βασίζεται στις ιδέες, τη φαντασία και τη δημιουργικότητα. Μετατρέπει τις ιδέες σε προϊόντα, εμπειρίες, διαδικασίες και υπηρεσίες που συμβάλλουν στην τοπική και εθνική ανάπτυξη. Όπως και η καινοτομία, έτσι και η δημιουργικότητα, όταν διαχειρίζεται σωστά, μπορεί να οδηγήσει σε εξαγωγές, νέες θέσεις εργασίας και βιώσιμες επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα η δημιουργική οικονομία συνεισφέρει περίπου 6 δισεκατομμύρια ευρώ στο ΑΕΠ. Αν όμως στηριχθεί πιο συστηματικά, μπορεί να ανατρέψει την υπάρχουσα κατάσταση. Η εκπαίδευση, η υποστήριξη των δημιουργικών ανθρώπων και η σύνδεση με τη διεθνή αγορά είναι τα κλειδιά.

Ποια είναι η κατάσταση στη Δυτική Ελλάδα ;

Στη Δυτική Ελλάδα οι εταιρείες παραγωγής ταινιών είναι ελάχιστες, ενώ στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη υπάρχουν εκατοντάδες, με εξασφάλιση χρηματοδότησης και ορίζοντα δραστηριοτήτων πάνω από 5 χρόνια με συνεχόμενες παραγωγές. Οι προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί αυτή η οικονομία είναι η Τεχνολογία – η εφαρμοσμένη γνώση. Το Ταλέντο – το ανθρώπινο κεφάλαιο και η ταυτότητα. Η Ανεκτικότητα – η εξάλειψη εμποδίων στη συμμετοχή και τη δημιουργία. Ο Χώρος – η επιλογή του σωστού τόπου ανάπτυξης και τέλος ο Πειραματισμός – η συνεχής εισαγωγή νέων ιδεών και διαδικασιών. Παρά τις προσπάθειες αρκετών παραγόντων και φορέων, νομίζω ότι δεν έχουμε αναπτύξει αυτά τα προαπαιτούμενα, ώστε να δούμε αποτελέσματα. Σκεφτείτε ότι η ειδικότητά μου δεν υπάρχει ως ειδικότητα στα ελληνικά πανεπιστήμια παρά μόνο στα Πανεπιστήμια Δυτικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας. Παρά τις προσπάθειες και τις συνέργειες που γίνονται από τοπικούς φορείς πρέπει να καλλιεργηθεί μια δημιουργική νοοτροπία από τη βάση αλλά ταυτόχρονα και από την κορυφή.

Η Ηλεία μπορεί να έχει πιο ενεργητικό ρόλο σε αυτά ;

Η Ηλεία έχει τεράστιο πολιτισμικό απόθεμα και ανθρώπους με πάθος και φαντασία. Αν καταφέρουμε να συνδέσουμε την παράδοση, την τεχνολογία και τη δημιουργικότητα, μπορούμε να παράγουμε πολιτισμό που δεν θα «καταναλώνεται» μόνο τοπικά, αλλά θα ταξιδεύει διεθνώς. Αυτό είναι, για μένα, η ουσία της Πορτοκαλί Οικονομίας, μια νέα, πιο υγιής οικονομία, που βασίζεται στη δημιουργία και όχι μόνο στην κατανάλωση.