O Pazo de Xelmírez, situado na Praza do Obradoiro en Santiago de Compostela, é un dos exemplos máis destacados da arquitectura civil románica en España. Construído entre os séculos XII e XIII, este edificio reflicte a importancia histórica e cultural da cidade como centro relixioso e político.
Denominación: Pazo de Xelmírez
Tipoloxía: Arquitectura civil; Pazo
Cronoloxía: 1120-1136
Localización: Praza do Obradoiro, 15704 Santiago de Compostela, A Coruña
Coordenadas: 42°52'51"N 8°32'43"O
Propiedade: Pública
Historia:
A súa construción iniciouse tras a revolta de 1117, que deixou en ruínas o antigo pazo episcopal. O arcebispo Diego Xelmírez ordenou a edificación deste novo pazo para albergar dignamente a reis, príncipes e magnates que visitaban Santiago. O edificio destaca pola súa fachada austera, que contrasta coa exuberancia do claustro da catedral. No seu interior, salientan estancias maxestosas como o salón sinodal, unha ampla sala de 30 metros de lonxitude cuberta con bóveda de crucería, considerada unha obra mestra da arquitectura medieval.
Ao longo dos séculos, o pazo sufriu diversas modificacións. A mediados do século XIII, o arcebispo Xoán Arias encargou reformas ao mestre Boneth para reforzar o poder e señorío sobre a cidade. No século XVIII, engadiuse un novo piso, alterando parcialmente a súa estrutura orixinal. Ademais de servir como residencia arcebispal, o pazo foi sede provisional do Parlamento de Galicia desde a súa constitución en 1981 ata o seu traslado ao Pazo de Fonseca en 1982.
Arquitectura:
O Pazo de Xelmírez é un exemplo sobranceiro da arquitectura civil románica en España. A súa fachada austera contrasta coa riqueza decorativa do interior. Un dos elementos máis destacados é o salón sinodal, unha ampla sala de 30 metros de lonxitude cuberta con bóveda de crucería. As ménsulas que sosteñen as nervaduras están decoradas con escenas que representan un banquete medieval, incluíndo músicos e comensais, reflectindo a vida cortesá da época.
Outro espazo de interese é a cociña medieval, situada no segundo andar, que conserva elementos orixinais e ofrece unha visión da vida cotiá no pazo durante a Idade Media. A combinación destes espazos reflicte a funcionalidade e a grandiosidade do pazo como centro de poder e residencia arcebispal.
2. Exterior do Pazo de Xelmírez
3. Salón da planta baixa do Pazo de Xelmírez
Uso do pazo na actualidade:
Na actualidade, o Pazo de Xelmírez forma parte do Museo da Catedral de Santiago, ofrecendo aos visitantes a oportunidade de explorar a súa rica historia e arquitectura. Entre as áreas accesibles destacan a cociña medieval e o impresionante salón sinodal, que reflicten a grandeza e relevancia deste monumento ao longo dos séculos.
As visitas ao pazo pódense realizar como complemento á catedral e ao seu museo, a través dunha entrada combinada que inclúe acceso a este palacio e a outros centros integrados no proxecto Compostela Sacra. O prezo da entrada xeral é de 6 euros, con tarifas reducidas para peregrinos, estudantes acreditados, persoas desempregadas e maiores de 65 anos. Os nenos menores de 12 anos teñen entrada gratuíta. As reservas pódense realizar en liña a través da páxina web da Catedral de Santiago.
Bibliografía:
Arteguias. (s.d.). Palacio de Gelmírez. Recuperado o 19 de febreiro de 2025 de https://www.arteguias.com/palacio/gelmirez.htm
Barral Iglesias, A. e Suárez Otero. (2003). Catedral de Santiago de Compostela y Museo. Edilesa
Centro Virtual Cervantes. (s.d.). Palacio de Gelmírez. Recuperado o 19 de febreiro de 2025 de https://cvc.cervantes.es/artes/ciudades_patrimonio/santiago/paseo/gelmirez.htm
Fuertes Domínguez, G. (1971) Guía de Santiago, sus monumentos, su arte. El Eco Franciscano
Turismo de Santiago. (s.d.). Pazo de Xelmírez. Recuperado o 19 de febreiro de 2025 de https://www.santiagoturismo.com/monumentos/pazo-de-xelmirez-2