Pazo de Fondevila

A rúa das Casas Reais, onde se atopa o pazo, debe o seu nome á presenza de numerosos edificios residenciais que albergaban ao alto clero compostelán. Este espazo, unha vez dominado por mansións e palacetes da nobreza local, viu como co paso do tempo se transformaba nunha zona comercial, especialmente a partir do século XIX. Hoxe en día, o Pazo de Fondevila xunto co Palacio Vello do Conde de Aranda son as poucas estruturas que sobreviven como testemuñas desta efervescencia palaciega do pasado.

O pazo foi construído en 1660 pola familia Sánchez Boado, inicialmente destinado á esposa de Pedro Varela Fondevila, alcalde da cidade naquel momento. O nome do edificio, que perdura até os nosos días, provén precisamente deste alcalde e do seu irmán Xoán Varela Fondevila, bispo auxiliar da arquidiocese compostelá. A súa construción e posterior rehabilitación reflicten a importancia da familia na cidade.

A estrutura actual do pazo foi definida en 1760 polo arquitecto compostelán Clemente Fernández Sarela, quen renovou o edificio no seu estilo característico do Barroco. Este estilo arquitectónico caracterízase pola súa sobriedade e a atención ao detalle, e o Pazo de Fondevila é un claro exemplo desta estética.

O edificio ten unha planta rectangular e tres andares, destacando pola súa simetría e sobriedade. A fachada principal presenta un balcón nobiliario na segunda planta, que xunto cos balcóns voados e as fiestras enmarcadas, confiren ao edificio un aire de distinción. O pazo tamén posúe un elemento decorativo singular na súa esquina, onde se localiza un escudo de armas que, baixo un frontón circular, simboliza a nobreza dos seus primeiros propietarios. Estes detalles reflicten a riqueza de ornamento propia do Barroco compostelán, pero tamén a súa capacidade para transmitir a importancia social e política da familia que habitaba o edificio.

O Pazo de Fondevila foi testemuña dunha importante transformación no uso dos espazos urbanos de Santiago. Durante séculos, foi unha das principais residencias da nobreza compostelá, pero co paso do tempo, a zona perdeu este carácter residencial e foi substituída por unha vertente comercial. Este cambio nas dinámicas sociais e económicas da cidade tamén afectou ao pazo, que ao longo dos anos cambiou de uso en diversas ocasións.

Un dos últimos usos coñecidos do Pazo de Fondevila foi como sede da biblioteca dunha entidade financeira, a extinta Caja Madrid. Aínda que o edificio perdeu parte da súa función nobiliaria, seguiu mantendo a súa importancia arquitectónica e histórica no centro de Santiago.

En decembro de 2019, o grupo de restauración "La Penela" adquiriu o pazo co obxectivo de reconvertelo nun restaurante de cociña galega. A restauración, que non só recuperará o espazo arquitectónico senón que tamén devolverá a vida ao interior do edificio, é unha das iniciativas máis recentes para dar un novo uso aos antigos palacetes composteláns.

O grupo, que xa xestiona outros pazos en Galicia, como o de Vilar de Francos, Ximonde e Cela, quere aproveitar o pazo de Fondevila como parte do seu proxecto gastronómico, que tamén inclúe un enoturismo no pazo de Ximonde, onde se están a plantar viñedos de albariño. A renovación do pazo non só está pensada para preservar a súa arquitectura, senón tamén para integrar o espazo na vida contemporánea de Santiago, de maneira que o edificio se manteña en uso e á vez conserve a súa riqueza histórica.

O Pazo de Fondevila é un claro exemplo da importancia da arquitectura barroca en Santiago de Compostela e da evolución dunha cidade que viu como a súa nobreza se transformaba en centro comercial. A súa historia, vinculada á familia Varela Fondevila, e a súa futura rehabilitación son reflexos dunha cidade que sabe conservar o seu pasado sen deixar de mirar cara ao futuro. O pazo, cun novo uso, volverá ser un elemento vivo na urbe compostelana, mantendo o seu valor histórico e arquitectónico, á vez que se adapta ás necesidades da sociedade contemporánea.