Embedded Files
A Igrexa do Carme de Abaixo, situada xunto ao río Sarela e ao pé do ponte do Carme de Abaixo, constitúe unha das mostras máis significativas da transición entre o Barroco e o Neoclasicismo na cidade de Santiago de Compostela. Esta igrexa foi promovida pola Cofradía de Nosa Señora do Carme, fundada no ano 1749, e a súa construción desenvolveuse en dúas fases: a primeira entre 1750 e 1773, e a segunda a partir de 1867.
Denominación: Igrexa do Carme de Abaixo
Tipoloxía: Arquitectura relixiosa; Igrexa
Cronoloxía: 1750-1773; 1867
Localización: Rúa do Carme de Abaixo, 2, 15705 Santiago de Compostela, A Coruña
Coordenadas: 42°52′52″N 8°33′07″O
Propiedade: Privada
A Cofradía de Nosa Señora do Carme naceu con fincamentos relixiosos e sociais moi definidos. No plano espiritual, buscábase obter indulgencias e gozar dos sufragios ofrecidos polos membros difuntos. No plano material, a irmandade ofrecía axuda ás familias dos falecidos membros, garantindo a asistencia espiritual e material en momentos de dor e necesidade. As festividades organizadas pola Cofradía, moi populares no século XVIII, eran ocasións para a confraternidade, pero tamén estaban sometidas a un control das autoridades relixiosas, debido ao gasto excesivo en que, a veces, incurrían.
A igrexa orixinal, que servía como capela, foi bendicida o 21 de setembro de 1753. Con todo, a súa reducida capacidade pronto se fixo evidente, e en 1760, debido ao crecemento da comunidade e as limitacións do edificio, a Cofradía acordou a súa ampliación. Non obstante, a situación económica de Galicia durante a década de 1760, caracterizada por malas colleitas, crise agraria e carestía, atrasou notablemente as obras, que finalmente se completaron en 1773. A situación crítica na que se atopaba Galicia foi tan grave que a Xunta do Reino de 1769 afirmaba que "Galicia está para dar o último suspiro". A pesar disto, a Cofradía logrou continuar cos traballos de ampliación e mellora do templo.
Durante esta primeira fase da construción interveu o arquitecto Clemente Sarela, e é probable que Lucas Ferro Caaveiro tamén tivo influencia no proxecto. O estilo arquitectónico predominante foi o barroco clasicista, pero a igrexa perdeu a impronta máis refinada do barroco compostelano, resultando nunha obra de carácter máis rural, adaptada ás condicións locais.
En 1867, a igrexa foi ampliada novamente para acoller un maior número de fieis, e este traballo de ampliación foi realizado por Baltasar Ferreiro. Esta reforma resultou na creación dun novo presbiterio, transformando o presbiterio orixinal en crucero. A ampliación tamén supuxo a eliminación dunha das fiestras laterais, diminuíndo a luz natural no interior do templo e alterando a proporcionalidade da súa planta orixinal.
2. Campanario da Igrexa do Carme de Abaixo
A fachada da igrexa, construíse en sillería de granito, é un exemplo do barroco do século XVIII. Divídese en tres corpos verticais enmarcados por pilastras, e tres corpos horizontais. O primeiro corpo presenta unha portada adintelada, mentres que o segundo corpo alberga unha hornacina flanqueada por columnas, na que se sitúa a imaxe da Virxe do Carme, unha representación pouco frecuente e única en Santiago, que combina a iconografía da Virxe Inmaculada coa da Virxe do Carme. Esta imaxe destaca pola súa tipoloxía particular, tomando do modelo de Gregorio Fernández. Na parte superior da fachada, sitúase un escudo carmelita e, por encima, un frontón semicircular que remata a estructura. A fachada remata cunha torre campanario de planta cadrada, decorada con pináculos e volutas, que é tamén un elemento común en outras igrexas compostelás.
No interior, o altar maior, obra de Miguel Ferro Caaveiro de 1767, destaca pola mestura de elementos rococós e neoclásicos. A imaxe central do altar é a Virxe do Carme, rodeada por unha serie de santos que simbolizan a salvación tanto material como espiritual. Entre eles, destacan San Brais, San Emigidio, San Ramón, Santa Quiteria e San Gabriel. A imaxe máis valiosa e remarcable é a de Santa Quiteria, obra de José Ferreiro, que presenta as características estilísticas típicas dos talleres compostelanos da segunda metade do século XVIII. Tamén no interior, no muro lateral norte, atópase un relieve que representa aos santos fundacionais da Cofradía: a Virxe do Carme e San Eleuterio, colocado probablemente a principios do século XX.
A igrexa do Carme de Abaixo tamén conserva elementos de gran interese histórico e artístico, como un misterioso "tablero de xogos" gravado na pedra no exterior, similar aos que se poden ver en outras partes da cidade, como na igrexa de San Lourenzo.
A Igrexa do Carme de Abaixo non só destaca pola súa beleza arquitectónica e o seu estilo, senón tamén pola súa historia de transformación e adaptación ás necesidades da súa comunidade ao longo dos séculos. Desde a súa fundación até as últimas reformas, este templo é un reflexo das dinámicas sociais, culturais e relixiosas de Santiago de Compostela e de Galicia, sendo un exemplo representativo da devoción popular e da influencia do arte barroco e neoclásico na arquitectura relixiosa galega.
Bibliografía
Parque Fluvial de Santiago. (s.d.). la nueva capilla del Carmen de Abaixo. Recuperado o 11 de febreiro de 2025 de https://www.parquefluvialdesantiago.org/es/sarela/patrimonio-del-sarela/la-nueva-capilla-del-carmen-de-abaixo/
Parroquia San Fructuoso. (s.d.). Iglesia Carme de Abaixo. Recuperado o 11 de febreiro de 2025 de https://parroquiasanfructuoso.com/?page_id=1011
Page updated
Google Sites
Report abuse