Edificio Castromil

O arquitecto coruñés, Rafael González Villar (1887-1941), autor entre outras do Kiosko Alfonso (Coruña), proxectouno en 1922, mais Antonio Alfonso Viana coordinou as obras en 1926. Os seus promotores foron os socios composteláns Manuel Ramallo Gómez e Ángel Gontán Sánchez, pra destinalo a ser un café-bar e restaurante. O Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia pronunciouse nos anos 70 en contra do seu derrubamento, argumentando que tiña que ser declarado monumento histórico-artístico. Pero xa foi expropiado ao concello en 1974 e sería derrubado ao ano seguinte, pese aos intentos de arquitectos e veciños por paralo.

A actual praza de Galicia de Santiago de Compostela sufriu ao longo do s. XX a demolición e construción de novos edificios constantemente. Nesta praza, o viaxeiro atopábase co Pazo da Inquisición, derrubado en 1913 para levantar o Teatro Royalty en 1921, que acabou correndo a misma sorte en 1930, erguendo o Hotel Compostela no seu lugar. Xa en 1926, constrúese o famoso edificio destinado a ser bar, consolidando a situación do emprazamento coma praza de forma moito máis clara. O máis avanzado da época no campo construtivo atopábase alí, dende escaleiras de mármore, vidrieras ou o chan poroso. Ademais, deleitaba coa nova música e dispuña os novos gustos ao alcance de todos. Na parte baixa atopábamos o restaurante, rodeado de mesas de mármore para xogos de cartas ou dominó. Na parte superior, había salas destinadas coma faladoiros, e mais un amplo local para bailes e concertos. 

Pero o edificio modernista pronto pasou por apuros económicos, levando ao traspaso do café bar. A empresa Castromil mercou as instalacións en 1929, establecendo a sede da compañía de buses. As oficinas instálanse na planta baixa do edificio, e a Comandancia Militar e Subdelegación de Facenda tamén chegarán a instalarse, neste caso, na parte superior. Evaristo Castromil, chegou a manifestar desexos de habilitar a parte de enriba coma vivenda, mais a familia non aturaba a contaminación e ruído que traian consigo os buses.

Xa na década dos 70, a proximidade do Ano Santo 1976 fomentaría o plan de derrubamento para instalar un aparcadoiro por mor dos coches circulantes. O derrubamento foi levado a cabo en Setembro de 1975 ante unha negativa resposta cidadá. Ademais da significación do seu autor, Rafael González Villar, dentro da arquitectura modernista galega, o Edificio Castromil fora o edificio máis representativo da arquitectura compostelá de comezos do século XX. O derrubamento provocou un cambio de perspectiva con respecto ao patrimonio histórico da Galicia e máis a súa conservación. 

Bibliografía:

• Colegio Oficial de Aparejadores y Arquitectos Técnicos de Cataluña y Baleares. (1975). Otras obras destruidas: el edificio Castromil. Construcción, Arquitectura, Urbanismo, 33, 50-56

• Costa Bujám, D. (2013). Evolución urbana y cambios morfológicos, Santiago de Compostela 1778-1950 [Tese de doutorado, Universidade da Coruña]. Repositorio Universidade Coruña. https://ruc.udc.es/dspace/handle/2183/10335

Imaxes: