O Convento de San Agustín é un destacado exemplo da arquitectura barroca e neoclásica en Galicia, situado en pleno centro histórico de Santiago de Compostela, na Praza de Santo Agostiño, preto do Mercado de Abastos. Este convento, que se erixe como un testemuño da historia relixiosa e arquitectónica da cidade, foi construído na primeira metade do século XVII, grazas á xenerosa doazón do Conde de Altamira, quen financiou a edificación para a Orde dos Agostiños Calzados. As obras comezaron en 1623 e finalizaron en 1648 baixo a dirección do arquitecto Bartolomeu Fernández Leituga.
Denominación: Convento e Igrexa de Santo Agostiño
Tipoloxía: Arquitectura relixiosa; Convento; Igrexa
Cronoloxía: Século XVII
Localización: Rúa de Santo Agostiño, 4, 15704 Santiago de Compostela, A Coruña
Coordenadas: 42°52′50″N 8°32′27″O
Propiedade: Privada
Orixinalmente, o convento foi pensado como un refuxio para a comunidade dos Agostiños Calzados, pero, como ocorreu con moitos outros conventos en España durante o século XIX, sufriu a exclaustración decretada en 1835. Isto provocou que o edificio cambiase de uso en varias ocasións antes de ser adquirido pola Compañía de Jesús en 1964, quen o transformou nun colexio universitario maior. A día de hoxe, o Convento de San Agustín segue sendo un dos colexios maiores máis emblemáticos de Santiago de Compostela, ademais de conservar a súa igrexa, que continúa sendo un espazo de culto.
A igrexa do convento distínguese pola súa planta rectangular dunha soa nave, dividida en tres tramos, que está cuberta cunha bóveda de canón. O interior está enriquecido por un cruceiro, capelas laterais e unha cúpula semiesférica sen tambor. Estas características arquitectónicas son típicas do estilo barroco, aínda que o deseño da fachada presenta elementos de transición cara ao estilo neoclásico. A fachada do convento, que dá á praza, está organizada en dous corpos, e nela atópase unha hornacina coa imaxe da Virxe da Preto, unha figura venerada en Santiago que orixinalmente se atopaba nunha das antigas murallas da cidade, o que lle dá un valor histórico e simbólico especial.
O proxecto orixinal do convento contemplaba a construción de dúas torres flanqueando a fachada principal. Con todo, o tempo e os elementos naturais foron implacables con estas torres: a torre da dereita nunca se terminou, e a torre da esquerda foi destruída por un raio en 1788. Este feito, que puido marcar un fito na historia do convento, é lembrado como parte da memoria histórica da cidade.
O interior da igrexa alberga varias obras de gran interese artístico que enriquecen a experiencia visual e espiritual dos visitantes. Entre as pezas máis destacadas atópase a escultura procesional do Cristo na columna, obra de Diego de Sande, un escultor galego do século XVII. Esta imaxe é famosa polo seu dramatismo e pola forma en que transmite a intensidade do sufrimento de Cristo na súa paixón.
Outro elemento destacado é o retablo maior, que data de 1690 e atribúese a Pedro Taboada, un destacado escultor galego da época. Este retablo presenta unha estética barroca caracterizada pola abundancia de detalles e o uso da madeira dourada, características típicas do século XVII. Ademais, o convento conta co retablo da Purísima Concepción, datado en 1740, obra de Simón Rodríguez, un escultor de gran renome no seu tempo. Este retablo destaca polo seu detallado traballo escultórico e pola súa conexión coa tradición relixiosa do barroco galego.
O convento de San Agustín está situado nunha zona privilexiada de Santiago de Compostela, preto do Mercado de Abastos, un dos lugares máis vivos e tradicionais da cidade. Esta localización reforza a conexión do convento coa vida cotiá e relixiosa da cidade, xa que foi un lugar de encontro tanto para os habitantes locais como para os peregrinos que visitan a cidade no seu camiño cara ao Santiago de Compostela.
A relación deste convento coa historia da cidade é profunda, xa que a súa construción estivo vinculada á expansión urbana de Santiago durante o século XVII. Nas súas orixes, o convento de San Agustín foi un importante centro relixioso que tamén desempeñou un papel crucial na vida social e educativa da cidade. Tras a exclaustración das ordes relixiosas no século XIX, o convento tivo varios destinos, como cuartel militar, almacén e hospital, ata que na segunda metade do século XX foi ocupado polos xesuítas e transformado nun colexio maior universitario.
Hoxe en día, o Convento de San Agustín non só é un referente arquitectónico e histórico, senón que tamén segue sendo un importante centro educativo. A súa integración coa vida universitaria e a súa proximidade a lugares crave de Santiago convérteo nun espazo cheo de significado tanto para os estudantes como para os habitantes da cidade. Aínda que o templo segue sendo un lugar activo de culto, non está aberto ao turismo de forma regular, o que fai que a súa visita sexa un privilexio para os poucos afortunados que teñen acceso a este espazo cargado de historia.
O Convento de San Agustín continúa sendo un testemuño da evolución de Santiago de Compostela, desde as súas orixes como un mosteiro agustiniano ata converterse nun centro universitario de gran importancia. A combinación do seu patrimonio arquitectónico, as súas obras artísticas e o seu transfondo histórico convérteno nun dos lugares máis fascinantes da cidade, tanto para os locais como para os visitantes.
2. Interior da Igrexa de Santo Agostiño
3. Unha das torres da Igrexa de Santo Agostiño
4. Retablo da Igrexa de Santo Agostiño
5. Fachada da Igrexa de Santo Agostiño
Bibliografía
Centro Virtual Cervantes. (s.d.). Convento e Iglesia de San Agustín. Recuperado o 11 de febreiro de 2025 de https://cvc.cervantes.es/artes/ciudades_patrimonio/santiago/paseo/sanAgustin.htm
I Love Compostela. (s.d.). Convento e Iglesia de Santo Agustiño. Recuperado o 11 de febreiro de 2025 de https://ilovecompostela.com/lugares/todos/convento-e-iglesia-de-santo-agostino/
Turismo de Santiago. (s.d.). Convento e Iglesia de Santo Agustiño. Recuperado o 11 de febreiro de 2025 de https://www.santiagoturismo.com/monumentos/convento-e-igrexa-de-santo-agostino
Imaxes
Luis Miguel Bugallo Sánchez (Lmbuga), Igrexa de Santo Agostiño de Santiago de Compostela, CC BY-SA 3.0
Miguel Hermoso Cuesta, Compostela San Agustín 09, CC BY-SA 4.0
Xosema, Torre da igrexa de San Agustin - Santiago de Compostela - 01, CC BY-SA 4.0
Miguel Hermoso Cuesta, Compostela San Agustín 10, CC BY-SA 4.0
Miguel Hermoso Cuesta, Compostela San Agustín 08, CC BY-SA 4.0