Gumersindo Sánchez Guisande

En 1908, Sánchez Guisande iniciou os seus estudos de Anatomía na Universidade de Santiago de Compostela, licenciándose con Premio Extraordinario sete anos despois e acadando o doutorado en Medicina e Cirurxía pola Universidade de Madrid en 1916. Xa en 1918 viaxou a Portugal, pensionado pola Junta para Ampliación de Estudios (JAE), para traballar na organización dos Institutos de Anatomía. Tamén pasou polo Instituto Anatómico de Porto e por Lisboa antes de voltar a Compostela, onde exerceu temporalmente como pediatra e profesor auxiliar de medicina na facultade, fundou Mutualidad Materna e dirixiu o Instituto Municipal de Maternología y Puericultura. A súa implicación na mellora dos tratamentos para nenos de peito e infantes, que se traduciu na patentación do novo biberón GELWE, valeulle a entrada na Association Internationale pour la Protection de l’Enfance.

No 1923, Gumersindo acadou a cátedra de Técnica Anatómica da Universidade de Sevilla e, tras uns anos como catedrático na USC, tamén conseguiu en 1928 a cátedra en Anatomía Descriptiva na Universidade de Zaragoza, na que pasou a exercer o cargo de decano da Facultade de Medicina. En 1925 casou con Elisa Fernández de la Vega Lombán, a primeira muller en estudar e licenciarse en Medicina pola Universidade de Santiago de Compostela.

Xa en Zaragoza, paralelamente a exercer como decano, coa proclama da II República en abril de 1931 tamén iniciou a súa vida política como concelleiro pola Conjunción Republicano-Socialista, cargo que asumiu ata 1934, e durante o ano seguinte foi médico do Dispensario Antituberculoso. Entre tanto, Gumersindo militou no Partido Republicano Radical Socialista e en Izquierda Republicana.

Aos 44 anos viuse obrigado a exiliarse en Arxentina tras producirse o levantamento de 1936. Os sublevados, unha vez controlaron a cidade de Zaragoza, destituírono de todos os seus cargos e requisaron os libros da súa biblioteca. Partiu a Bos Aires desde o porto de Lisboa deixando atrás á súa familia, que acabaría abandonando finalmente España doce anos máis tarde.

Nada máis chegar ao seu novo fogar, Gumersindo estivo vinculado ao Centro Gallego, primeiro como axudante sanitario e tempo despois como director médico. Ademais, a súa carreira académica seguiu a brillar no outro lado do charco, acadando o posto de Preparador Honorario do Laboratorio de Investigacións Anatómicas da Universidade de Bos Aires entre 1943 e 1946. En 1953 trasladouse á Universidade de Cuyo para impartir clases de Historia da Medicina, primeiro, e de Anatomía Normal despois, ata que en 1957 foi elixido decano da Facultade. Tres anos antes de morrer sería nomeado profesor emérito, e actualmente, nos congresos arxentinos sobre Anatomía concédese un premio co seu nome.

No exilio, Gumersindo desenvolveu unha íntima amizade con outro ilustre galego, don Afonso Daniel Rodríguez Castelao, a quen tratou do seu cancro. De feito, tras o pasamento do notable escritor foi el quen embalsamou o seu cadáver.

Outras actividades importantes que desempeñou en Arxentina estiveron relacionadas coa axuda a emigrantes e persoas de terceira idade a través do Instituto Politécnico de Protección al Emigrante Español e o Hogar Gallego para Ancianos. Asemade, xunto con outros exiliados como Branco Amor ou Luís Seoane formou parte do movemento galeguista.

Sánchez Guisande finou o 9 de setembro de 1976.

Bibliografía:

• Gumersindo Sánchez Guisande (s.d.) Galipedia, dispoñible en https://gl.wikipedia.org/wiki/Gumersindo_Sánchez_Guisande [Consultado o 10/02/2022].

• FRAGA VÁZQUEZ, X. A., «Gumersindo Sánchez Guisande», en Real Academia de la Historia, Diccionario Biográfico electrónico. Dispoñible en https://dbe.rah.es/biografias/34576/gumersindo-sanchez-guisande [Consultado o 10/02/2022].

• MATO DOMÍNGUEZ, A. (2014). Gumersindo Sánchez Guisande no álbum da ciencia. [online] Consello da Cultura. Dispoñible en http://culturagalega.gal/albumdaciencia/detalle.php?id=1016 [Consultado o 11/02/2022].

Imaxes:

1. Vida Gallega, 30-1-1926, p. 26, Dominio público, via Wikimedia Commons.