Bárcena, Dorotea 

Dorotea Bárcena naceu o  9 de xullo  de 1944 en Oviedo, e á  idade de 4 anos se muda coa súa nai a Galicia, Vigo, onde se interesou pola lectura e filosofía, consolidándose como unha moza culta. Morreu  en Santiago de Compostela o 22 de novembro  de 2016.  

Foi unha figura polifacética que abarcou moitas facetas: actriz, dramaturga, directora de escena e activista feminista, desempeñando tamén o rol como Directora no centro Dramático Gallego (CDG). 


Nome completo:  Adoración Sánchez Bárcena 

Datas: 1944- 2016 

Lugares: Oviedo- Santiago de Compostela 

Campo de actividade: Teatro 

Grupo asociado: Centro Dramático Galego; Galicia Social; Teatro Popular Cope; Esperpento Teatro Joven; La Picota; Teatro da Mari-Galia; Teatro da Lúa  

Ocupación: Actriz; Directora de teatro  

Lingua: Galego 

Iniciou a súa traxectoria como mestra no Colexio dos Xesuítas de Vigo en 1964. Paralelamente, buscou espazos para explorar as súas inquietudes artísticas e intelectuais, implicándose activamente na cultura da cidade. Con 20 anos, formou parte da agrupación teatral Galicia Social, situada na parroquia da concatedral, onde conseguiu un premio de interpretación e estableceu contactos con outras agrupacións da cidade, sendo notable a súa participación no Teatro Popular Cope, espazo concorrido pola mocidade antifranquista. Posteriormente, incorporouse a este grupo, dando os seus primeiros pasos no teatro profesional tras asumir o papel da Condesa de Gondomar. 

En 1970, en colaboración con Xulio Lago e outros membros do Teatro Cope, inspirándose na compañía estadounidense Living Theatre, crean a compañía Esperpento Teatro Novo, utilizando o espazo da Asociación da prensa de Vigo, onde Lago traballaba. Durante 1971, organizáronse presentacións escénicas de café teatro,  dando unha florecente actividade teatral á cidade. Con todo, o suceso teatral máis importante desta época foi o proxecto, por parte de Esperpento Teatro Novo, a organización das tres primeiras edicións das Xornadas de Teatro Vigo entre 1972-1977, as cales, realizadas no auditorio da Caixa de Aforros Municipal de Vigo, considérase o camiño pola cal se introduce en Galicia o teatro independente español. Neste escenario, Bárcena, destacou rapidamente como actriz e directora de escena. 

En 1974 se muda a Madrid con Xulio Lago, dando orixe a outra compañía teatral A Picota, que Xunto con Esperpento, foron os sitios onde fixo o seu primeiro traballo como directora de escena (Historia de Zoo, de 1973), que, a parte de combinar coa súa faceta de actriz,  destaca polo seu talento e pola súa iniciativa na dirección, cuxo traballo era pouco común para as mulleres desa época. En 1978 tivo un accidente de coche que lle ocasionou unha redución na súa mobilidade corporal. 

Ao ano seguinte regresa a Galicia con Lago, fundando o Teatro da Mari-Galia, onde a artista debuta como autora e actriz con O agnus dei dunha nai, baixo a dirección de Lago. Con todo, co nacemento CDG en 1984, desaparece o Teatro da Mari-Galia, colaborando os seus integrantes e Bárcena  como axudante de dirección e dramaturga  en Woyceck do CDG, e como actriz en Agasallo de Sombras, facendo o papel de Rosalía de Castro. Comeza a súa carreira en solitario en 1985, participando como actriz en Xoana. 

En 1987 crea a súa propia compañía, Teatro da Lúa, na que traballará ata a súa morte, compaxinando este traballo co de actriz para outras compañías españolas e galegas, como Factoría de Teatro, Teatro do Morcego ou Producións excéntricas. En Teatro da Lúa, estrea toda a súa obra dramaturga, cun carácter feminista, sendo as mulleres as protagonistas que cuestionan a historia como a sociedade patriarcal. Seguindo esta liña escribe Mullieribus, baixo a marca do Teatro Medusa en 1987, continuando con pezas como Sigrid era só unha boneca rota (1989), A irmandade do Graal (1992) entre outras. 

En 1988 dirixe un texto propio baseado no libro homónimo de Rosalía de Castro, para a compañía pública Follas Novas, seguindo a liña feminista que xa empezase en O agnus- dei dunha nai. En leste mesmo ano, é designada directora do CDG, sendo a primeira muller en ocupar este posto. Traballa co director Mario Gas, en O mozo que chegou lonxe e como actriz en Martes de Carnaval en 1995.

Bárcena tamén explorou o mundo audiovisual, gañando nesta categoría como o Premio Agapi como mellor actriz feminina por El baile de las  ánimas de 1993, recibindo tamén premios por todo o seu percorrido artístico como o Premio Xiria de Teatro (1988) ou Premio da Crítica de Galicia (1994). Especializouse en papeis cómicos,  aparecendo en programas da Televisión galega  de gran éxito, como Amadora en O Show dous Tonechos (2005-2008) e como Milagros en Escoba! (2011-2014). 

Bibliografía:

Enlaces a datos e catálogos