Περιλήψεις

Youyoung Jung, EHESS, Paris

Η κρίση και η ανοικοδόμηση της μεσαιωνικής πόλης: Η Θεσσαλονίκη από τον Ιωάννη Καμινιάτη.

Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, οι κρίσεις έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις διάφορες πτυχές της πόλης. Η στρατηγική της θέση, λόγω της γεωγραφικής της τοποθεσίας, δεν της επέτρεπε να παραμείνει ειρηνική. Παραδόξως, οι κρίσεις αυτές καθιέρωσαν τη Θεσσαλονίκη ως τη δεύτερη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας και τη μεγαλύτερη πόλη στα μεσαιωνικά Βαλκάνια. Το 904, μουσουλμάνοι ναυτικοί από την Ανατολή, υπό την ηγεσία του ναυάρχου Λέοντα της Τρίπολης, ενός μουσουλμάνου βυζαντινής καταγωγής που γεννήθηκε στη Συρία, κατέλαβαν τη δεύτερη πρωτεύουσα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ανάμεσα στους χριστιανούς αιχμαλώτους που συνελήφθησαν ήταν και ο Ιωάννης Καμινιάτης, ο οποίος αφηγήθηκε τη λεηλασία και τις μάχες των Θεσσαλονικέων ενάντια στον εχθρό τους. Η πτώση αυτή, μία από τις χειρότερες καταστροφές σε όλη τη βυζαντινή ιστορία, αντιπροσωπεύει την κρίση του Βυζαντίου τον 10ο αιώνα. Ωστόσο, η τραγωδία αυτή δεν σήμαινε και το τέλος της ιστορίας της πόλης. Παρά την καταστροφή, η Θεσσαλονίκη κατάφερε να ανοικοδομηθεί μετά την καταστροφή και μετατράπηκε σε δεύτερη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας.

Η παρούσα ανακοίνωση εστιάζει στην καταστροφή και την ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης, κυρίως μέσα από τις μαρτυρίες του Καμινιάτη, και εξετάζει τη νέα φάση ανάπτυξης της πόλης. Η αφήγηση του Καμινιάτη, η μόνη που μιλά για το μεγάλο καταστροφικό γεγονός στα μέσα της Μακεδονικής δυναστείας, αποτελεί πρωταρχική και αναντικατάστατη πηγή για τη συζήτηση της ιστορίας της Θεσσαλονίκης. Είναι ένας ιστορικός μάρτυρας της κρίσης της πόλης, αλλά και της έναρξης της ακμάζουσας ιστορίας της ως δεύτερης πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας κατά την περίοδο της Μακεδονικής Αναγέννησης.

Michał Bzinkowski, Université Jagielloński, Cracovie, Pologne

Από μια πολυσύχναστη λεβαντίνικη πόλη, μέσα από τα ερείπια και τα χαλάσματα στη νεωτερικότητα - εικόνες της Θεσσαλονίκης στις αφηγήσεις Πολωνών ταξιδιωτών του 19ου και 20ού αιώνα. 

Στην ομιλία μου θα παρουσιάσω τις αφηγήσεις διάφορων Πολωνών ταξιδιωτών που επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη για διάφορους σκοπούς τον 19ο και τον 20ό αιώνα. Θα χρησιμοποιήσω τα ακόλουθα βιβλία, τα οποία περιλαμβάνουν ενδιαφέρουσες περιγραφές της Θεσσαλονίκης: το Δεκαετές ταξίδι στην Ανατολή (1872) του Ignacy Pietraszewski (1796-1869), το Από τον Όλυμπο στην Ολυμπία: Εντυπώσεις και σκέψεις από ένα ελληνικό ταξίδι (1928) του Tadeusz Sinko (1877-1966) και το Μέσα από μια χώρα των θεών, του ηλίου και των ελιών (1966) των συγγραφέων Artur Grodzicki και Józef Alfred Szczepański. Όλες οι προαναφερθείσες αφηγήσεις παρέχουν ανεκτίμητες πληροφορίες σχετικά με τις αλλαγές στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης και τις πληθυσμιακές σχέσεις κατά τη διάρκεια ενός και πλέον αιώνα.

Vassilios Sabatakakis, Université de Lund, Suède

Η Θεσσαλονίκη του 1784 στο ταξιδιωτικό ημερολόγιο του Σουηδού πάστορα και περιηγητή Adolf Fredrik Sturtzenbecker (1757-1784). 

Ο A. F. Sturtzenbecker, Σουηδός θεολόγος, απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Ουψάλας, αρχαιολάτρης, γνώστης της αρχαίας ελληνικής, της λατινικής, της αραβικής και της εβραϊκής γλώσσας, τοποθετήθηκε στη θέση του πάστορα στη σουηδική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη το Νοέμβριο του 1780. Το Μάρτιο του 1784, επισκέφτηκε την Ελλάδα με πρώτο σταθμό τη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια ταξίδεψε στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και την ανατολική Στερεά Ελλάδα όπου και πέθανε στη Λειβαδιά. Στη Θεσσαλονίκη έμεινε δεκατέσσερις μέρες και κάνει πολύ σημαντικές περιγραφές και παρατηρήσεις για τα κτίρια της πόλης, τα μνημεία, τους θρησκευτικούς τόπους λατρείας, το εμπόριο, τη ζωή και την ανθρωπογεωγραφία της. 

Στην ομιλία μου θα παρουσιάσω τις εντυπώσεις του από το εκτενές ταξιδιωτικό του ημερολόγιο, το οποίο μαζί με τις επιστολές του θα εκδώσω στη Σουηδία στις αρχές του ερχόμενου έτους.

Maria G. Moschou, Université Capodistrienne d’Athènes 

Η Θεσσαλονίκη ως «πρωτεύουσα των προσφύγων». Εθνική ταυτότητα, οικιστικό περιβάλλον και οι μεταμορφώσεις της συλλογικής μνήμης. 

Μέσα από την περιγραφή μιας απλής καθημερινής εμπειρίας, στο κείμενο του Γ. Ιωάννου «Κάτω απ’ τις πυκνές δεντροστοιχίες» εγγράφονται ριζικές μεταμορφώσεις του αστικού χώρου της Θεσσαλονίκης που συνυφάνθηκαν με την εμπειρία της Μικρασιατικής Καταστροφής και στη συνέχεια ενσωματώθηκαν στον λόγο περί προσφυγικής μνήμης και εθνικής ταυτότητας. Εκκινώντας από τον ορισμό της συλλογικής μνήμης του Maurice Halbwachs και πρόσφατες επαναναγνώσεις του, στην ανακοίνωση διερευνώνται αναπαραστάσεις της προσφυγικής Θεσσαλονίκης σε κείμενα του Γιώργου Ιωάννου. Λαμβάνοντας υπόψη επαναδιαπραγματεύσεις της έννοιας της προσφυγικής μνήμης, αξιοποιείται η θέση ότι η συγκρότηση της συλλογικής μνήμης συνυφαίνεται με το οικιστικό περιβάλλον. Κατά την εξέταση του μεταβαλλόμενου οικιστικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης και των ανακατατάξεων που επιφέρει στην ανθρωπογεωγραφία της, τονίζεται η κρίσιμη σημασία που αποδίδει ο Ιωάννου στον σύνδεσμο εθνικής ταυτότητας-βυζαντινής κληρονομιάς. Στο πλαίσιο ανάλυσης των μεταμορφώσεων της συλλογικής μνήμης παράλληλα με τις μεταβολές στο οικιστικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης, επισημαίνονται ακόμα εκσυγχρονιστικές ρυθμίσεις του αστικού χώρου υπό το πρόταγμα του Βενιζελισμού μετά την πυρκαγιά του 1917 και παρουσιάζονται στοιχεία για τις πολιτικές στεγαστικής αποκατάστασης των προσφύγων του 1922.

Peny Koutsou, Michalis Koyias, Université Aristote de Thessalonique et Ministère grec de la Culture

Γράφοντας, διαγράφοντας και επανεγγράφοντας: Διαδοχικά παρελθόντα και μνημεία-παλίμψηστα της Θεσσαλονίκης.

Οι πόλεις δεν είναι μονάχα πεδία κατοίκησης ή συγκατοίκησης. Ταυτόχρονα συνιστούν πολεοδομικά και αρχιτεκτονημένα σώματα πάνω στα οποία οι διαδοχικές χρονικότητες δημιουργούν διαφορετικές χωρικές επιστρώσεις. Εκκινώντας από τη σύλληψη του Genette διαβάζουμε τη Ροτόντα και την Εκκλησία Παναγία Αχειροποίητο ως μνημεία-παλίμψηστα που διαμεσολαβούν και εσωκλείουν με υλικό τρόπο τα διαδοχικά παρελθόντα της πόλης (ρωμαϊκό, βυζαντινό, οθωμανικό, προσφυγικό). Με άξονα τη συνανάγνωση παλιάς και νέας γραφής συζητάμε την προσπάθεια του εκάστοτε κυρίαρχου στρατηγήματος να επιβάλει τη νέα ταυτότητα της πόλης αυξάνοντας τελικά τις επιστρώσεις στην επιφάνεια του παλίμψηστου και κατ’ επέκταση στο σώμα της ίδιας της πόλης.

Ariadni Vozani, École Polytechnique d’Athènes

Επανασχεδιασμός Δημοσίων Χώρων και Μνήμη : Η περίπτωση της νέας πρότασης ανάπλασης του άξονα και της πλατείας Αριστοτέλους.

Η παρουσίαση θα εστιάσει στη σημασία της μνήμης και της ιστορίας της πόλης κατά τον επανασχεδιασμό δημοσίων χώρων, με αφορμή τη νέα μελέτη ανάπλασης του άξονα και της πλατείας Αριστοτέλους (α΄ βραβείο Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού/2021). Η συγκεκριμένη περιοχή μελέτης αποτελεί έναν από τους κεντρικότερους δημόσιους χώρους της Θεσσαλονίκης όπως διαμορφώθηκε σταδιακά μετά την πυρκαγιά του 1917. Ποιες αρχές σχεδιασμού ακολούθησε η βραβευμένη πρόταση προσχέδιων του διαγωνισμού ανάπλασης του άξονα και της πλατείας Αριστοτέλους και πώς εξελίχθηκε στη συνέχεια η μελέτη; Με ποιον τρόπο οι αρχές αυτές συνδέονται με τη μνήμη της πόλης και τον σχεδιασμό του Έρνεστ Εμπράρ απαντώντας παράλληλα στις σύγχρονες και μελλοντικές συνθήκες και τα αιτήματα;

Bernard Pailhès, urbaniste consultant

Καταστροφή και ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης (1917-1920).

Το Σάββατο 18 Αυγούστου 1917, μια πυρκαγιά ξεσπά στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η πυρκαγιά αυτή συμβαίνει σε μια κρίσιμη στιγμή της ήδη ιδιαίτερα ταραγμένης ιστορίας της. Η πόλη βρίσκεται σε ένα ιδιαίτερο καθεστώς: γενέτειρα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ιδρυτή της τουρκικής δημοκρατίας, πόλη που κατακτήθηκε λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1912, από τους Τούρκους κατά τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο, η Θεσσαλονίκη παρέμεινε ουδέτερη στην αρχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Σε τριάντα δύο ώρες, η φωτιά κατέστρεψε 120 εκτάρια και 9.500 κτίρια, αφήνοντας 72.000 ανθρώπους άστεγους, πλήττοντας όλες τις κοινότητες, εβραϊκές, ορθόδοξες και μουσουλμανικές.

Μια τέτοια πόλη, αφανισμένη σε δύο ημέρες, έπρεπε να αναγεννηθεί από τις στάχτες της. Σημαντικό ρόλο στην ανοικοδόμηση της πόλης μετά την πυρκαγιά θα διαδραματίσει ένας από τους στρατιώτες του Στρατού της Ανατολής, ο Ernest Hébrard. Αρχιτέκτονας, βραβευμένος με το βραβείο της Ρώμης το 1904, θα προσφέρει τις υπηρεσίες του, αφού ο Βενιζέλος του αναθέτει να σχεδιάσει τη νέα «σύγχρονη» πόλη.

Η ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη επιχείρηση αστικής ανάπλασης που έχει ποτέ αναληφθεί στην Ελλάδα: Ενώ διαλύει την παλιά πόλη, που καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό από την πυρκαγιά –ιδιαίτερα τις εβραϊκές συνοικίες του κέντρου– αποτελεί μέρος του σχεδίου εξελληνισμού της εβραϊκής και σλαβικής πόλης, η οποία πρόσφατα είχε περάσει υπό ελληνική διοίκηση. Η παρούσα ανακοίνωση θα προσπαθήσει να δείξει πώς ο αστικός μετασχηματισμός, με σύγχρονα μέσα και αποφασιστικότητα, θα συμβάλει στην καθιέρωση της Θεσσαλονίκης ως δεύτερης πόλης της Ελλάδας και σημαντικού πανεπιστημιακού και οικονομικού πόλου, ο οποίος καλούνταν να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του εικοστού αιώνα.

Melina Moschou, Sorbonne Université, Paris

Μια μουσική σύνθεση: ένα ποίημα για τη Θεσσαλονίκη.

Η παρούσα ανακοίνωση επιδιώκει να διερευνήσει εκ νέου και να φωτίσει ένα άγνωστο αλλά σημαντικό ποιητικό έργο για τη λογοτεχνική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης και της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας: S.P. 503, «το ποίημα του Βαρδάρη» του Ricciotto Canudo, σε μια έκδοση που συνοδεύεται από τη «Σονάτα στη Θεσσαλονίκη» και διακοσμείται με ένα σχέδιο-πορτραίτο του συγγραφέα φιλοτεχνημένο από τον Picasso και μια μουσική προμετωπίδα από τον Maurice Ravel (Παρίσι, 1923). Εμπνευσμένος από την εμπειρία του στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στη Μακεδονία, ο Canudo συνδέει ποιητικά το μακεδονικό τοπίο με τις μουσικές δομές. Η Θεσσαλονίκη, πολιτιστικό σταυροδρόμι και στρατηγικό σημείο, κατέχει κεντρική θέση στη φαντασία του, σε μια πρωτοποριακή αναζήτηση μιας νέας ποιητικής συναισθησίας που ενσωματώνει ποίηση, μουσική και εικαστικές τέχνες.

Katerina Karra, Université Capodistrienne d’Athènes

Η μουσικοθεατρική ταυτότητα της Θεσσαλονίκης στον Μεσοπόλεμο.

Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, η Θεσσαλονίκη ήταν στο επίκεντρο της θεατρικής ζωής. Περιοδεύοντες, ελληνικοί και ξένοι, κυρίως μουσικοί, θίασοι επισκέπτονταν την πόλη και παρουσίαζαν το πλούσιο ρεπερτόριό τους κάθε χρόνο, το ραδιόφωνο του Χρήστου Τσιγγιρίδη πρόσφερε στους ακροατές του ζωντανά μουσικές θεατρικές παραστάσεις, δημοφιλείς πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριες του μουσικού θεάτρου μεγαλώνανε στην πόλη, ωδεία παρείχανε συστηματική δραματική εκπαίδευση συνδέοντας το θέατρο με τη μουσική, το Βασιλικό θέατρο, εμβληματικό κτίριο για τη θεατρική ζωή της πόλης χτίστηκε και άρχισε να λειτουργεί με εναρκτήρια παράσταση τη Νυχτερίδα από τη νεοϊδρυθείσα Λυρική Σκηνή. Στόχος της ανακοίνωσης είναι να παρουσιάσει τα αποτελέσματα μιας έρευνας για τον χαρακτήρα των μουσικών θεατρικών παραστάσεων στην πόλη κατά τη διάρκεια δύο δεκαετιών, συμπεριλαμβανομένης της τετραετίας της μεταξικής δικτατορίας, και να διερευνήσει τον τρόπο που αυτές όρισαν τη μουσικοθεατρική ταυτότητα της πόλης, όπως διαμορφώθηκε στη συνέχεια. Η ανακοίνωση θα παρουσιάσει το σχετικό πρόγραμμα, όπως σχεδιάστηκε και υλοποιείται στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ στο πλαίσιο του μαθήματος «Τοπική Ιστορία Θεάτρου». Έμφαση θα δοθεί στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων για την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας, μια περίοδο που καθόρισε τις εξελίξεις στον χώρο της επιθεώρησης, της οπερέτας και της μουσικής κωμωδίας και ανάγκασε αθηναϊκούς θιάσους να έρθουν για μεγαλύτερα διαστήματα στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να αποφύγουν τις πιέσεις της λογοκρισίας, δημιουργώντας όμως έτσι δεσμούς με την πόλη και διαμορφώνοντας τη μνήμη της σε σχέση με το θέατρο.

Thanos Giannoudis, Université Aristote de Thessalonique
«Μάρτη στη Θεσσαλονίκη, καλοκαίρι στο Ντεπώ…»: Η μορφή και ο ρόλος της Θεσσαλονίκης στην έντεχνη στιχουργία.

Η πόλη της Θεσσαλονίκης έχει εν πολλοίς περιβληθεί στο λογοτεχνικό και ποιητικό πεδίο με την αχλή και το υπόβαθρο ενός μύθου εγκιβωτισμένου με την παλίμψηστη ιστορία και το πολυεθνικό της παρελθόν. Η εικόνα και η παρουσία της δε στο λαϊκό τραγούδι υπερτονίζουν κατά βάση ορισμένα έτοιμα σχήματα και οριοθετημένα μοτίβα, υπερθεματίζοντας εντός των προκατασκευασμένων αξόνων του γλεντιού, της ανόθευτης λαϊκότητας, της αυθεντικής ζωής και –ιδίως– της αντίθεσης με την πόλη της Αθήνας και της εκεί κυρίαρχης εστίασης και αντίληψης. Με την παρούσα ανακοίνωση, φιλοδοξούμε να διευρύνουμε αυτό το στενό φάσμα, ρίχνοντας φως στη μορφή και το ρόλο που διαδραματίζει η πόλη της Θεσσαλονίκης στην έντεχνη στιχουργία (η οποία και ισορροπεί οργανικά ανάμεσα στο αμιγώς λαϊκό τραγούδι και τη μελοποιημένη ποίηση) και ανιχνεύοντας, ταυτόχρονα, την ταυτότητα και τις στιχουργικές απηχήσεις της πόλης σε μια εποχή μετάβασης, μετανάστευσης, ραγδαίας ανοικοδόμησης και εντέλει ξεκάθαρης αλλαγής παραδείγματος.

Sofia Iakovidou, Université Démocrite de Thrace, Grèce
Έρως Θεσσαλονικεύς: η ποιητική των αποστάσεων στον Γιώργο Ιωάννου και τον Θωμά Κοροβίνη.

Όπως σε όλους τους συγγραφείς όπου η πόλη δεν είναι απλώς σκηνικό της δράσης, αλλά αποτελεί η ίδια μοχλό της αφηγηματικής εκτύλιξης, έτσι και στον Γιώργο Ιωάννου και τον αυτοαποκαλούμενο «αδερφό» του Θωμά Κοροβίνη, η πόλη αποκαλύπτει, διευκολύνει, την ανάπτυξη της δυναμικής του αφηγητή, και συγχρόνως αποκαλύπτεται η ίδια. Η Θεσσαλονίκη «γράφεται» μέσα από το έργο τους και την ιδία στιγμή εγγράφει εκείνους στη σειρά των εξεχόντων κρίκων της λογοτεχνικής της ιστορίας. Πρόκειται για μία κίνηση που ενώ έχει κατεξοχήν εστιακό της κέντρο τον αστικό χώρο, ουσιαστικά συνίσταται, όπως θα επιχειρήσουμε να δείξουμε, σε μια, κοινή και στους δύο, ιδιόχειρη ποιητική των αποστάσεων. Οι αποστάσεις αυτές είναι τεσσάρων τύπων. Α) Αποστάσεις ανάμεσα στην πραγματική και τη λογοτεχνική πόλη: οι άλλοι συγγραφείς της πόλης (ιστορικοί, χρονογράφοι, λογοτέχνες) είναι οιονεί παρόντες στη γραφή τους, ως νήματα που πλέκουν και πλέκονται (σ)το κείμενό τους και τις προνομιακές του χωροθεσίες. Οι αποστάσεις τους με αυτούς άλλοτε περιορίζονται και άλλοτε τονίζονται Β) αποστάσεις μέσα στον αφηγηματικό κόσμο της πόλης – το πώς πλοηγείται κανείς ανάμεσά τους, πώς τις μετρά και πώς τις αναλαμβάνει, συνιστούν κομβικό στοιχείο της συγγραφικής ιδιοπροσωπίας τόσο του Ιωάννου όσο και του Κοροβίνη, μια και αμφότεροι ενδιαφέρονται για τους χώρους που συγκεντρώνουν το λαϊκό, κατά ορισμένους και το λούμπεν στοιχείο, τον τύπο της γνησιότητας που αυτό φέρει, έναντι των πολλαπλών ηθικών ανακολουθιών που εντοπίζουν στις άλλες κοινωνικές κατηγορίες. Ειδικά στο νευραλγικό ζήτημα του έρωτα, αυτό που αναδεικνύουν είναι ότι «την ιστορία του έρωτα τη γράφουν οι γενναίοι του», όπως το έθεσε ο Θ. Κοροβίνης στο «Έρως Θεσσαλονικεύς» - για «υποψιασμένα κορμιά, που έχουν συλλάβει κάτι από το μυστήριο και το μαρτύριο» είχε κάνει λόγο ο Γ. Ιωάννου. Όλα αυτά τηρώντας αμφότεροι χαρακτηριστική απόσταση από τη μυθολογία της «ερωτικής Θεσσαλονίκης», τον τρόπο που την νοούν και την αναπαράγουν αβασάνιστα οι περισσότεροι Γ) αποστάσεις γλωσσικές: κοινό στοιχείο ανάμεσα στους δύο συγγραφείς είναι ότι ενεργοποιούν το λεκτικό και μέσα από αυτό τη φυσιογνωμία, τους διακριτικούς τρόπους, τα «σουσούμια» των ξεχασμένων για τους πολλούς διαφορετικών πολιτισμικών επιστρώσεων που συνέθεσαν διαχρονικά την πόλη, αναδεικνύοντας, ανάμεσα στα άλλα, και τη γλωσσική της πολυχρωμία Δ) αποστάσεις χρονικές. Είναι κοινός τόπος να θεωρείται η πόλη «ένα παλίμψηστο αποθετήριο αναμνήσεων όχι διαφορετικών από έναν αρχαιολογικό χώρο». Απόφοιτοι του Ιστορικού-Αρχαιολογικού, τόσο ο Ιωάννου όσο και ο Κοροβίνης – ο οποίος μοιάζει, μέσα από το έργο του, να στέλνει ανταποκρίσεις από τη συνέχεια της πόλης στον αγαπημένο του ομότεχνο – ενεργοποιούν αδιάκοπα τις διαφορετικές χρονικές της επιστρώσεις, την προσωπική και τη συλλογική μνήμη, τις αναδομήσεις της Θεσσαλονίκης, τις κοινωνικές μετατοπίσεις, ακόμη και τον εξευγενισμό (gentrification) πάλαι ποτέ αγαπημένων περιοχών (όπως κάνει στο Κανάλντ’ Αμούρ για τα Λαδάδικα ο Κοροβίνης), αντιστεκόμενοι σθεναρά σε έναν κόσμο που χάνεται ανεπιστρεπτί. Αυτόν ακριβώς που η δική τους λογοτεχνία μνημειώνει.

Federica Ambroso, Institut Italien d’Études Historiques, Naples
Η πόλη του παρελθόντος και το παρελθόν της πόλης. Η Θεσσαλονίκη στους Μοιραίους Αντικατοπτρισμούς του Πέτρου Μαρτινίδη.

Η παρουσίαση στοχεύει να αναλύσει την αναπαράσταση της πόλης της Θεσσαλονίκης στο μυθιστόρημα Μοιραίοι Αντικατοπτρισμοί του Πέτρου Μαρτινίδη, εξετάζοντας τον ρόλο της μέσα στο πέρασμα του χρόνου και την υπάρχουσα διαλεκτική μεταξύ πόλης του παρελθόντος και παρελθόντος της πόλης. Σε αυτό το μυθιστόρημα, η χθεσινή Θεσσαλονίκη, εκείνη του πρόσφατου παρελθόντος πριν από την οικοδομική άνθηση που προκαλεί νοσταλγία στον αρχιτέκτονα Νίκο Ολμεζόγλου, έρχεται σε αντίθεση με τη σημερινή Θεσσαλονίκη, πλούσια σε αντιφάσεις και με πιο σεμνά ιδανικά, που αντιπροσωπεύει ο νεαρός Αλέξης, γιος του Νίκου. Η εντυπωσιακή ποικιλομορφία μεταξύ του αστικού τοπίου του παρελθόντος και του παρόντος αναπαράγει τη σύγκρουση γενεών που εκδηλώνεται μεταξύ πατέρα και γιου. Η Θεσσαλονίκη, μητρόπολη με σημαντικό πολιτιστικό και ιστορικό παρελθόν, είναι ένας πραγματικός χαρακτήρας της ιστορίας, ένας βιωμένος τόπος, που χαρακτηρίζεται από ετερογενή στοιχεία διαφορετικών εποχών, αλλά συνεχίζει να είναι ένα παλίμψηστο αναμνήσεων.

Venetia Apostolidou, Université Aristote de Thessalonique
Η μεσοπολεμική Θεσσαλονίκη, μια πόλη σε αναβρασμό. Από τη Μεγάλη Πλατεία του Νίκου Μπακόλα στον ́Ηλιο με ξιφολόγχες του Γιώργου Σκαμπαρδώνη.

Η μεσοπολεμική Θεσσαλονίκη έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο λογοτεχνικής αναπαράστασης κυρίως από τον Νίκο Μπακόλα και τον Γιώργο Ιωάννου, στο πλαίσιο της γενικότερης σχέσης τους με την πόλη και την αποτύπωσή της στην πεζογραφία τους. Το τελευταίο βιβλίο του Σκαμπαρδώνη, ΄Ηλιος με ξιφολόγχες (2023), βασισμένο σε ενδελεχή έρευνα στις εφημερίδες της εποχής και φυσικά σε ιστορικά βιβλία, επικεντρώνεται αποκλειστικά στη μεσοπολεμική Θεσσαλονίκη και μάλιστα σε ένα ορισμένο χρονικό σημείο της, το πρώτο εξάμηνο του 1931. Η ανακοίνωση θα προσπαθήσει να προσεγγίσει το βιβλίο αυτό ως ανάπτυξη, εξέλιξη και εμβάθυνση στην εικόνα της μεσοπολεμικής πόλης, κάνοντας φυσικά τις αναγκαίες συνδέσεις με τα παλαιότερα έργα του συγγραφέα.