Rodzaje przypisów
1. Przypisy źródłowe zwykłe - wskazują bezpośrednie źródło pochodzenia zaczerpniętego cytatu, informacji, opinii, przytoczonych przez Ciebie danych liczbowych itp. Jednym słowem, ujawniają i dokumentują źródła, z których korzystasz (zob. Schemat opisu bibliograficznego źródeł), służąc tym samym weryfikacji przedstawionych przez Ciebie treści. Na przykład:
1 W. Kopaliński, Słownik symboli, Wyd. 2, Warszawa, WP, 1990, s. 166.
Tzw. cytowanie z drugiej ręki powinno być stosowane tylko wówczas, gdy dostęp do źródła pierwotnego jest utrudniony. Fakt cytowania pośredniego powinieneś ujawnić w przypisie w następujący sposób:
1 J. Birkenmajer, Dramat Wyspiańskiego o „Wiankach”, „Kurier Literacko-Naukowy” 1934 nr 26 s. III. Cyt. za Wyspiański, pod red. Z. Lisowskiego, Siedlce, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, 2001, s. 276.
2. Przypisy źródłowe rozszerzone – w tego typu przypisach poza wskazaniem źródła możesz przytoczyć jakiś cytat lub omówić szczegółowiej powołane poglądy, które mają jedynie pośredni związek z głównym tokiem wywodu. Na przykład:
1 Pogląd swój uzasadniał tym, „że wprowadził on do poezji obrazy, słowa, postacie zawsze znane – ale którym on dopiero nadał wagę symbolu, uczynił odrębnym poetyckim światem, od którego zaczynali Tuwim, Wierzyński i wielu innych” – J. Lechoń, Dziennik, Wyd. 1 krajowe, T. 2, Warszawa, PIW, 1992, s. 411.
3. Przypisy odsyłające – za ich pomocą możesz odesłać czytelnika do innych fragmentów swojej pracy lub do pozostałych opracowań w celu uzyskania dokładniejszych informacji bądź porównania Twoich lub przedstawionych przez Ciebie poglądów z innymi, np.:
1 Obszerniejsze wyjaśnienia na s. 12-15.
2 Zob. tab. nr 3.
3 Na temat periodyzacji wieku młodzieńczego zob. też podział wg: W. Okoń, Słownik pedagogiczny, Wyd. 5 zm., Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, Wiek młodzieńczy, s. 228.
4 Szerzej na ten temat: A. Sołżenicyn, Archipelag Gułag 1918-1956, T. 2, Warszawa, Nowe Wydawnictwo Polskie, 1990, cz. 3, rozdz. 7, Życie codzienne, s. 166-190.
4. Przypisy polemiczne – ułatwią wybrnięcie z sytuacji, w której podejmujesz polemikę z przedstawionymi poglądami, ale przeprowadzenie jej w tekście głównym rozbiłoby tok wywodu. Równie dobrze wykorzystać możesz je w przypadku, gdy w literaturze prezentowane są rozbieżne poglądy w jakiejś kwestii, a Ty przyjmujesz tylko jeden z nich. Do pozostałych, mniej związanych z Twoimi rozważaniami, z powodzeniem odnieść się możesz krytycznie właśnie w przypisie. W pierwszych słowach przypisu powinieneś podkreślić jego polemiczny charakter, np.:
1 Trudno natomiast zgodzić się ze stanowiskiem X,Y,Z, którzy...
2 Zupełnie inaczej do tej kwestii odnosi się X, twierdząc, że...
3 Wiązanie tych faktów i okoliczności nie uważam za zasadne, ponieważ...
4 Źródła historyczne nie potwierdzają wspomnianych przekazów...
5 Wątpliwości co do wiarygodności tych badań mogą wynikać z przyjęcia przez X niejasnych kryteriów dotyczących...
Dobrze byłoby, gdyby Twój przypis polemiczny nie tylko wskazywał na różnice poglądów, ale przedstawiał też krótką, aczkolwiek konkretną argumentację.
5. Przypisy dygresyjne – to margines dla dodatkowych uwag, spostrzeżeń, wyjaśnień nie mających charakteru polemicznego. W zasadzie w tego typu przypisach nie powinieneś wskazywać żadnych źródeł, a jeśli już, to tylko w związku z uczynioną dygresją, np.:
1 Aluzja prawdopodobnie do następującego fragmentu Iliady: Lecz mężny Hektor pola nie odbieżał [...]. Homer, Iliada, Wyd. 7, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1950, ks. VII, w. 249-252, s. 115.
2 Dysekcja (z łac.) – analiza, drobiazgowe badanie.
3 Mścisław Godlewski (1846-1908) – publicysta warszawski, kolega redakcyjny i serdeczny przyjaciel Sienkiewicza.
4 Traviata - opera Verdiego (1853).
5 IPPTL – Instytut Popierania Polskiej Twórczości Literackiej (1930-1939).
6 Trudno powiedzieć, czy Prus ma na myśli nowelę Sienkiewicza Latarnik, czy szkic Wspomnienie z Maripozy.
7Chodzi tu o powstanie styczniowe, w którym bohater powieści brał udział.