Тэма 6.4. Уладзімір Ліпскі

Уладзімір Сцяпанавіч Ліпскі (1940)

Ліпскі Уладзімір Сцяпанавіч нарадзіўся 6 мая 1940 г., у маленькай вёсачцы Шоўкавічы, што на Палессі, у Гомельскай вобласці, Рэчыцкім раёне.

Уладзімір Ліпскі працоўную дзейнасць пачаў у 1960 годзе на Гарадзейскім цукровым заводзе пасля заканчэння Мінскага тэхнікума харчовай прамысловасці. На заводзе ён прайшоў шлях ад слесара да інжынера, старшыні прафсаюзнага камітэта. Ён адзіны ў шматдзетнай сям’і атрымаў вышэйшую адукацыю, скончыўшы ў 1966 г. факультэт журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Працаваў у Нясвіжскай раённай газеце “Чырвоны сцяг”, у Нясвіжскім райкаме камсамола, у ЦК ЛКСМ Беларусі.

У 1971 г. з’явілася яго першая кніга публіцыстыкі “Райкомаўскія будні”. У тым жа жанры напісаны таксама “Дзень за днём” (1973), “Знайдзі сябе” (1974), “Якое яно, шчасце?” (1977), кніга-нарыс “Прыдзвінскі цуд” (1975).

У 1976 г. – новая прыступка ў жыцці Уладзіміра Ліпскага – Саюз пісьменнікаў Беларусі, дзе ён працаваў адказным сакратаром, многае зрабіў для асвятлення дзейнасці Саюза на старонках рэспубліканскага друку, для ўмацавання творчай арганізацыі.

У 1978 г. па рэкамендацыі народнага пісьменніка Беларусі Івана Шамякіна Уладзімір Ліпскі быў прызначаны галоўным рэдактарам часопіса “Вясёлка”. За гады шчыравання ў гэтым выданні яму ўдалося стварыць плённы творчы калектыў рэдакцыі, вывесці “Вясёлку” на ўзровень лепшых дзіцячых часопісаў Еўропы, аб чым сведчаць шматлікія падпісчыкі і міжнародныя ўзнагароды. Пісьменнік стварыў цікавыя кніжкі для дзяцей: “Рыгоркавы прыгоды”, “Марынчына казка”, “Клякса-Вакса і Янка з Дзіўнагорска”, “Як Бог стварыў свет”, “Наша Маша”, “Пра Андрэйку Добрыка і чорціка Дуроніка”, “Прыгоды Нуліка”, “Вясёлка над Неманам”, “Я тут жыву” і іншыя. Многія творы пісьменніка інсцэніраваны, гучалі на радыё і ажылі на блакітным экране. За кніжкі “Вясёлая азбука” і “Падкідыш” Ул. С. Ліпскаму прысуджана Літаратурная прэмія імя Янкі Маўра [7].

У той жа час Уладзімір Ліпскі становіцца кіраўніком Беларускага дзіцячага фонду.

Вынікам шматгадовага пошуку стала кніга Уладзіміра Ліпскага “Я. Праўдзівы аповяд пра твой і мой радавод” (1998). “Гэта кніга-ўчынак, кніга-подзвіг”, – так сказаў паэт Анатоль Вярцінскі, а кандыдат гістарычных навук, тагачасны старшыня камітэта па архівах і справаводстве Рэспублікі Беларусь Аляксандр Міхальчанка назваў Уладзіміра Ліпскага “Калумбам беларускіх архіваў”. Ён адзначыў таксама, што дакументаў, якія ўвайшлі ў гэтую кнігу, “хапіла б на дысертацыю доктара навук” [6].

У наступнай кнізе Уладзіміра Ліпскага – “Аўцюкоўцы” (1995, 2000) – сабраны анекдоты, смешныя (а часам і крыху сумныя) здарэнні, гісторыі, запісаныя аўтарам з вуснаў сялян вёсак Малыя і Вялікія Аўцюкі. Большасць жыхароў Беларусі ведаюць, што дзякуючы гэтай кнізе і энтузіязму Уладзіміра Ліпскага, Аўцюкі сталі цэнтрам, сталіцай нашых рэспубліканскіх фестываляў народнага гумару.

Уладзімір Ліпскі выдаў шмат кніг, аповесцей, казак, нарысаў. У многіх калектыўных зборніках, школьных падручніках і чытанках змешчаны яго творы. Асобныя кніжкі выйшлі з друку ў Маскве, Вільнюсе, Кіеве, Кемераве, Ташкенце, Берліне. Асобай папулярнасцю ў чытачоў карыстаюцца кнігі “Крутыя вёрсты” (пра жыццё і подзвіг Героя Савецкага Саюза Зінаіды Тусналобавай-Марчанка), “Люби меня при всякой доле” (у сааўтарстве з украінскім пісьменнікам Багданам Чалым), дакументальна-мастацкія аповесці “Урокі Купрэвіча”, “Нарачанская чайка”, “Басанож па зорках”, “Янкаў вянок”, “Мужык” [6].

У 2001 г. Уладзіміру Ліпскаму прысуджана Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь, ў 2005 г. – прэмія Міжнароднай асацыяцыі дзіцячых фондаў, у 2007 г. – Ордэн “Францыска Скарыны” за нумарам 109.

1. Якія тэмы i праблемы хвалююць У. Ліпскага – пісьменніка і галоўнага рэдактара часопісаў для дзяцей “Вясёлка” і “Буся” – на сучасным этапе?

2. Адзначце жанравую разнастайнасць твораў У. Ліпскага для малодшых школьнікаў. Адказ падмацуйце пэўнымі прыкладамі.

3. Складзіце крыжаванку для дзіцячага конкурсу на лепшага знаўцу казачных аповесцей “Пра Андрэйку Добрыка і чорціка Дуроніка”, “Клякса-Вакса і Янка з Дзіўнагорска”. У якасці прыкладу выкарыстоўвайце крыжаванкі, змешчаныя ў кнізе I.А. Буторынай “Свой у краіне дзяцінства”.

4. Падрыхтуйце сцэнарый выхаваўчага мерапрыемства ў форме падарожжа па старонках кніг У. Ліпскага альбо электронную прэзентацыю кніг пісьменніка “Мама. Малітва сына”, “Бацька. Пісьмы сына” (заданне можна выконваць калектыўна).

5. Правядзіце конкурс малюнкаў па творчасці Уладзіміра Ліпскага “Верны сябар дзяцей” з мэтай – далучыць навучэнцаў да чытання праз творчасць аднаго з самых запатрабаваных сучасных аўтараў Уладзіміра Ліпскага.

1. Беларуская дзіцячая літаратура : вучэбны дапаможнік / А. М. Макарэвіч [і інш.]; пад агульн. рэд. А. М. Макарэвіча. – Мінск : РІПА, 2016.

2. Буторына, І.А. Свой у краіне дзяцінства : сустрэчы з творамі Уладзіміра Ліпскага : вучэб.-метад. дапаможнік / І.А. Буторына. Мінск, 2010. С. 4.

3. Ліпскі, У. Клякса-Вакса і Янка з Дзіўнагорска / У. Ліпскі. Мінск, 1982. С. 4.

4. Ліпскі, У. Падкідыш / У. Ліпскі. Мінск, 1992. С. 5.

5. Ліпскі, У. Бацькі і дзеці / У. Ліпскі. Мінск, 2002. С. 192.

6. Падліпская, З. Чалавечае і пісьменніцкае шчасце Уладзіміра Ліпскага : інтэрв’ю / З. Падліпская // Роднае слова. 2012. № 4. С. 6.

7. Яфімава, М. Верны сябра дзяцей / М. Яфімава // Азбука жыцця : кн. для дзяцей / У. Ліпскі. Мінск, 2010. С. 202.