Галоўная»Тэарэтычны раздзел»Тэма 4.2. Эдзі Агняцвет
Embedded Files
Тэма 4.2. Эдзі Агняцвет
Эдзі Сямёнаўна Каган (1913-2000)
Асноўныя паняцці і тэрміны: опернае лібрэта, элегія.
Агняцвет Эдзі – беларуская дзіцячая паэтэса, нарадзілася 11.10.1913 г. у горадзе Мінску ў сям’і служачых.
Псеўданім выбрала сабе дзякуючы захапленню паэмай Якуба Коласа “Сымон-музыка”. З яе і ўзяла імя, якое адпавядала настрою (першыя вершы пад гэтым псеўданімам апублікавала ў 1929 г.) – жыць узнёсла, не забываючы, што новы свет магчыма пабудаваць толькі людзьмі, рамантычна акрыленымі, адданымі справе рэвалюцыі. Толькі не спіцца яму, “не йдзе сон”. І раптам здагадваецца, у чым прычына:
Яркі светам,
Агняцветам
Свеціць штосьці, –
То – яна!
“То – яна!” – дзяўчына, з якой некалі ён сустрэўся, а “яе імя – // Агняцвет!” Яна ў яго “душы // Заўжды міла і жадана” [2].
“То – яна!” – дзяўчына, з якой некалі ён сустрэўся, а “яе імя – // Агняцвет!” Яна ў яго “душы // Заўжды міла і жадана” [2].
“Маё пакаленне” – так называецца яе першы зборнік, што выйшаў у 1935 г. Захапленне прыродай і кнігай, жывым беларускім словам, якое гучала дома, у бібліятэцы і ў школе, заахвоціла дзяўчынку да самастойнай вершаванай творчасці. Выкладчык беларускай літаратуры, пазнаёміўшыся з вершамі сваёй вучаніцы, параіў ёй звярнуцца да Янкі Купалы. 3 вялікай удзячнасцю ўспамінае Э. Агняцвет хвалюючую першую сустрэчу з народным паэтам, яго парады і падтрымку. У школьныя гады будучую паэтэсу зачаравалі таксама творы другога народнага паэта – Якуба Коласа.
Пасля заканчэння сямігодкі працавала на мінскім заводзе “Камунар” (1930). Год правучылася ў мінскай будаўнічай прафтэхшколе. У 1936 годзе скончыла крытыка-творчае аддзяленне літаратурнага факультэта Мінскага вышэйшага педагагічнага інстытута імя Горкага. Беларускую мову і літаратуру там выкладаў А. I. Якімовіч, які цікавіўся творчасцю пачынаючых паэтаў, многаму вучыў іх, часта праводзіў канферэнцыі чытачоў, абмеркаванні новых твораў. Гэта спрыяла росту паэтычнай моладзі, узнімала яе актыўнасць. Менавіта ў гэты час вершы Э. Агняцвет пачалі друкавацца ў газетах “Піянер Беларусі” і “Чырвоная змена”. Маладая паэтэса настойліва вучыцца. Працавала рэдактарам Беларускага радыё (1938), кансультантам у кабінеце маладога аўтара СП БССР (1939), у аддзеле паэзіі часопіса “Полымя рэвалюцыі”. У гэты перыяд многа піша, выдае кніжку паэзіі “Вершы” (1938), паэму “На беразе Волгі” (1940).
У час Вялікай Айчыннай вайны паэтэса знаходзілася ў эвакуацыі ва Узбекістане. Са сваімі творамі аб родным краі, аб савецкіх людзях, што змагаюцца з фашысцкім нашэсцем, часта выступала перад воінамі ў шпіталях. Ваенныя творы Э. Агняцвет склалі зборнікі вершаў “Другу на фронт”, “Простыя песні”, “Міхасёк”. У гэты час паэтэса стварыла лібрэта оперы-казкі “Джанат” [3].
У 1945-1946 гг. працавала ў Дзяржаўным выдавецтве БССР. Сябра СП СССР з 1937 г. Узнагароджана ордэнам “Знак Пашаны” і медалямі [4].
Вярнуўшыся пасля вайны ў Мінск, Э. Агняцвет актыўна працуе ў галіне лірычнай элегіі, дзіцячай літаратуры і мастацкага перакладу.
За пасляваенны час выйшлі ў свет зборнікі “Край мой родны” (1945), “Васількі” (1947), “Ля піянерскага кастра” (1952), “Твае таварышы” (1957), “Госць з далёкай зямлі” (1958), “Беларуская рабіна” (1959), “Незвычайныя канікулы” (1962), “Лірыка” (1965), “Першы ліст” (1966), “Дарога ў будучыню” (1966), “Круглы год: Выбранае” (1966), “Падарожнік” (1969), “Піянерская гама” (1970), “Жаданне” (1971), “Краіна маленства” (1975), “Мы сур’ёзныя, мы вясёлыя” (1976), “Доктар Смех” (1977), “Мы будзем сябраваць” (1955, дапрацаванае выданне ў 1979), “Ад зярнятка да вясёлкі” (1981),“Хто пачынае дзень” (1982), “Спадзяванне калыханак” (1983), “На двары алімпіяда” (1984), “Закаханым” (1986), кніга для чытання ў 4 класе “Роднае слова” (з Я.Івашуціч, 1989),
“Буду настаўнікам” (1990), “Рэчка, рэчанька мая” (1991). У 1976 г. выйшлі Выбраныя творы ў 2 тамах.
Аўтар лібрэта опер для дзяцей “Джанат” (1962, ставілася ў 1944, 1947, 1974), “Марынка” (урыўкі ў 1958, пастаўлена ў 1956) [1].
Эдзі Агняцвет не толькі пісала для дзяцей арыгінальныя творы, але і перакладала найлепшае з іншых моў. У прыватнасці, дзякуючы ёй, да беларускіх дзяцей прыйшлі на роднай мове зборнікі паэзіі Я. Османіса “Сабака з рагаткай”, Г. Сулейманавай “Сорак косак”, М. Джаліля “Я гляджу на зоры”. У гэтым шэрагу адметнае месца займае “Краіна Паэмія” (1962). Гэта – свайго роду анталогія французскай паэзіі для дзяцей, складзеная ў Францыі ў 1928 годзе. Увогуле, з французскай мовы Эдзі Сымонаўна перакладала шмат, добра ведаючы яе. Па-беларуску пабачылі свет і “дарослыя” кнігі: П.Ж.Беранжэ “Выбраныя песні” (1960), А.Экзюперы “Маленькі прынц” (1969), Г.Апалінэра “Зямны акіян” (1973), П.Элюара “З табою” (1980). А таксама паасобныя творы А.Пушкіна, М.Някрасава, У.Маякоўскага, М.Ушакова, Г.Ахматавай, В.Шэфнера, А.Барто, Л.Украінкі, М.Бажана, Я.Судрабкална, С.Карыма, кнігу Зульфіі “Такое сэрца ў мяне” (з А.Грачанікавым, 1985).
У 1986 годзе ўзнагароджана міжнародным Ганаровым дыпломам імя Х.К.Андэрсена за кнігу вершаў і перакладаў для дзяцей “На двары алімпіяда”.
Пісьменніцкую працу паэтэса спалучала з грамадскай дзейнасцю; сустракаецца з чытачамі ў школах, бібліятэках, на прадпрыемствах рэспублікі, удзельнічае ў рабоце секцыі літаратуры для дзяцей і юнацтва, выступае па радыё і ў друку [4].
Гласарый
Опернае лібрэта (італ.: “кніжыца”) – лiтapaтypны тэкст музычна-драматычнага твора (оперы, аперэты; раней таксама кантаты і араторыі). Будуецца на паслядоўным сюжэтным развіцці дзеяння, пішацца пераважна вершамі, радзей прозай (часцей у дыялогу).
Элегія – жанр лірычнай паэзіі; у ранняй антычнай паэзіі – верш, напісаны элегічным дыстыхам, незалежна ад зместу; пазней – верш з характарам задуменнага суму.
Пытанні
Ахарактарызуйце творчы шлях Эдзі Агняцвет. Складзіце храналагічную табліцу жыцця паэтэсы. Якія факты біяграфіі Эдзі Агняцвет леглі ў аснову яе твораў?
У якіх творах Э. Агняцвет найбольш поўна адлюстраваны патрыятызм і дружба народаў?
Якія рысы характару герояў услаўляюцца ў паэзіі паэтэсы? Прывядзіце прыклады.
Вызначце тэматыку і праблематыку паэм Эдзі Агняцвет.
У чым заключаецца каштоўнасць гумарыстычных і сатырычных вершаў паэтэсы?
Падрыхтуйце паведамленне на тэму “Псіхалагічная пераканальнасць вершаў і паэм Э. Агняцвет”.
Падрыхтаваць мультымедыйную прэзентацыю: “Жыцце і творчасць Эдзі Агняцвет”.
Зрабіць канспект пытанняў № 3, 4.
Прывядзіце прыклады вершаў паэтэсы для дзяцей, якія можна выкарыстаць у канкрэтнай педагагічнай сітуацыі. Змадэлюйце такую сітуацыю.
Прааналізуйце зборнік Э. Агняцвет “Доктар Смех” па схеме:
характарыстыка часу стварэння зборніка, літаратурных герояў, тэматыкі, праблематыкі, асаблівасці сюжэту, ідэйны змест.
Літаратура
Агняцвет Эдзі // Беларускія пісьменнікі (1917-1990): Даведнік; Склад.А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. – Мн.: Мастацкая літаратура, 1994.
Агняцвет Эдзі // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. Мн.: БелЭн, 1992-1995.
Беларуская дзіцячая літаратура : вучэб. дапам. / А.М. Макарэвіч [і інш.]; пад агульн. рэд. А.М. Макарэвіча, М.Б.Яфімавай. – Мінск: Выш.ш., 2008.
Беларуская дзіцячая літаратура : вучэбны дапаможнік / А. М. Макарэвіч [і інш.]; пад агульн. рэд. А. М. Макарэвіча. – Мінск : РІПА, 2016.
Page updated
Google Sites
Report abuse