5 клас

Мова — найважнейшы сродак зносін

Мой народ праз стагоддзі пранёс дабрату,

Да суседзяў-народаў павагу.

Знае свет навакольны яго прамату,

I любоў да жыцця, і адвагу.

I заўсёды ў віхурах вякоў і нягод,

У зямной непагодзе суровай,

Вылучала між іншых мой мужны народ

Беларуская родная мова.

Алесь Ставер

Мова — адна з галоўных здольнасцяў чалавека як разумнай істоты.

Яна адрознівае яго ад жывёл, птушак і іншых жывых істот, якія не маюць свядомасці, г.зн. не разумеюць сваёй індывідуальнасці, не ствараюць прадуктаў інтэлектуальнай дзейнасці.

Мова — гэта не проста сістэма сігналаў (жэстаў, гукаў, малюнкаў), але сродак зносін.

Для чаго чалавеку наладжваць зносіны пры дапамозе мовы?

• Па-першае, у мове выяўляюцца назвы разнастайных прадметаў і з’яў рэчаіснасці. Гэта дазваляе суразмоўцам дакладна разумець змест сваёй гутаркі, меркаваць пра прадметы, на якія немагчыма ўказаць, якія можна абазначыць толькі словамі (шчасце, пяшчота, тыдзень). У выніку мова дазваляе людзям абменьвацца думкамі, інфармацыяй.

• Па-другое, у кожнага народа ёсць свае словы для абазначэння прадметаў і з’яў рэчаіснасці. На працягу стагоддзяў ён ствараў новыя словы, але пры гэтым не адмаўляўся і ад прывычных, якія ўжываліся працяглы час. Таму мова — гэта ўвасабленне гісторыі, культуры і духоўнага вопыту продкаў. Перастаць размаўляць на роднай мове — адмовіцца ад сваіх каранёў, народа.

• Па-трэцяе, словы дазваляюць раскрываць разнастайныя адносіны да навакольнага свету і сябе (любоў, каханне, нязгоду, сумненне і г.д.). Болей за тое, пры дапамозе мовы ў чалавека з’явілася выдатная магчымасць выяўляць свае адносіны на адлегласці (пісьмо) і ў розны час (мінулае, будучыня). Таго, каму накіравана паведамленне, называюць адрасатам. Той, хто накіроўвае інфармацыю, называецца адрасант. Напрыклад, у сказе Мама павіншавала дачку з днём нараджэння мама — гэта адрасант, а дачка — адрасат.