Raporty popularnonaukowe

Badania nad procedurą przeprowadzania zadań z udziałem dzieci dwujęzycznych online i stacjonarnie - raport popularnonaukowy

Ostatnie lata przyniosły prawdziwą rewolucję w sposobie, w jaki badamy umiejętności dzieci. Coraz częściej korzystamy z metod zdalnych, co zyskało na znaczeniu zwłaszcza w czasie pandemii COVID-19. Badania prowadzone online pozwalają naukowcom docierać do grup, które wcześniej były trudno dostępne, a także zbierać dane od większej liczby uczestników. Jednak czy testy przeprowadzane zdalnie mogą być tak samo wiarygodne, jak te prowadzone twarzą w twarz? 

Badania teoretyczne sugerują, że bezpośredni kontakt fizyczny oferuje bogatsze doświadczenie komunikacyjne. Brak tej fizycznej obecności w testach online może wpłynąć na zachowanie i wyniki dzieci, szczególnie tych, które dopiero rozwijają swoje umiejętności komunikacyjne i rozpoznawania emocji. W naszym badaniu przyglądaliśmy się tym różnicom, porównując wyniki testów przeprowadzanych zdalnie i bezpośrednio.

Aby odpowiedzieć na to pytanie, przeprowadziliśmy badanie z udziałem 148 dzieci – zarówno jednojęzycznych, jak i wielojęzycznych – które miało na celu porównanie wyników testów językowych przeprowadzonych online i na żywo.

Spotkaliśmy się z dziećmi dwukrotnie: raz w formie zdalnej, a raz bezpośrednio, w obecności badaczki. Aby sprawdzić, czy kolejność wykonywania zadań ma znaczenie, podzieliliśmy uczestników na dwie grupy. Pierwsza grupa, składająca się z połowy badanych dzieci, najpierw przeszła test online, a dwa tygodnie później przystąpiła do testu bezpośredniego (na żywo). Druga wykonała te zadania w odwrotnej kolejności – najpierw na żywo, a potem — po dwóch tygodniach — online.

Wyniki naszego badania pokazały istotne różnice między wynikami testów online a tymi przeprowadzanymi na żywo. Dzieci wielojęzyczne, które najpierw przystąpiły do testów online, uzyskały niższe wyniki w tej formie testowania, podczas gdy wyniki testów przeprowadzanych bezpośrednio były wyraźnie lepsze. Co ciekawe, w grupie, która najpierw wykonywała zadania na żywo, wyniki były lepsze w przypadku testów online, choć różnice te były mniej wyraźne. Mówiąc inaczej, dzieci wielojęzyczne na ogół radziły sobie lepiej w drugim podejściu, niezależnie od tego, czy było to testowanie online, czy twarzą w twarz. Sugeruje to, że może występować efekt uczenia się lub adaptacji, gdzie dzieci po prostu stają się bardziej zaznajomione z zadaniem przy drugim podejściu.

Z kolei w grupie dzieci jednojęzycznych wyniki testów przeprowadzanych na żywo były generalnie wyższe, niezależnie od kolejności, w jakiej dzieci przystąpiły do testów. Wyniki te sugerują, że dzieci jednojęzyczne czują się bardziej komfortowo w tradycyjnych warunkach testowania, co może wynikać z większego poczucia bezpieczeństwa i jasności, które zapewnia fizyczna obecność badacza.

Badanie to podkreśla, że testy online, mimo że są wygodne i dostępne, nie są w pełni równoważne z testami przeprowadzanymi na żywo. Choć oba typy testów mają swoje zalety, nie możemy ich traktować jako w pełni zamiennych.

Warto również zaznaczyć, że testowanie online, przy odpowiednim przygotowaniu i właściwej interpretacji wyników, może być niezwykle cennym narzędziem badawczym.

Różnorodność zadań powtarzania zdań w badaniach nad rozwojem językowym dzieci dwujęzycznych: raport z przeglądu systematycznego

Wprowadzenie

Zadania powtarzania zdań (SRep - sentence repetition tasks) stanowią jedno z najczęściej stosowanych narzędzi w ocenie rozwoju językowego dzieci. Polegają one na tym, że uczestnik badania słucha zdań prezentowanych pojedynczo i powtarza je dokładnie tak, jak zostały wypowiedziane. Choć pozornie proste, zadania te wymagają złożonych procesów poznawczych i językowych, szczególnie gdy struktury składniowe są skomplikowane.

Cel i metodologia badania

Kałowski i współpracownicy (2025) przeprowadzili systematyczny przegląd literatury anglojęzycznej dotyczącej wykorzystania zadań SRep w badaniach nad rozwojem językowym dzieci dwujęzycznych z zaburzeniami i bez zaburzeń językowych. Przegląd przeprowadzono zgodnie z wytycznymi PRISMA 2020, przeszukując bazy Scopus, EBSCO i PubMed. Ostatecznie przeanalizowano 774 publikacje, z których 141 spełniało kryteria włączenia.

Główne wyniki

Trendy publikacyjne

Najwcześniejsza zidentyfikowana publikacja to Clay (1971), która wykorzystała zadanie SRep jako miarę przyswajania języka w kontekście szkolnym. Tylko 11 publikacji zostało zidentyfikowanych w okresie 1971-2009. Publikacja Marinisa i Armon-Lotem (2015) dotycząca zadań SRep stworzonych w ramach Akcji COST IS0804 może być uznana za wpływowy punkt zwrotny - cytowana 210 razy według Google Scholar w czasie pisania artykułu.

Charakterystyka badanych języków

Spośród 141 badań w przeglądzie systematycznym, 60 (42,55%) wykorzystywało zadania SRep dla dwóch lub więcej języków w ramach jednego badania. Najpopularniejszym badanym językiem był angielski (n=62), następnie hiszpański (n=27), prawdopodobnie odzwierciedlając dominację kontekstu amerykańskiego (tj. dzieci dwujęzycznych hiszpańsko-angielskich) pod względem publikacji. Popularne języki badań obejmowały również niemiecki (n=20), hebrajski (n=16), francuski (n=16), rosyjski (n=13), grecki (n=8) i turecki (n=6).

Różnorodność stosowanych zadań

Zidentyfikowaliśmy 110 (78,01%) wzmianek o standaryzowanych zadaniach SRep i 50 (35,46%) wzmianek o tworzeniu nowego zadania SRep przez autorów specjalnie na potrzeby badania. Rozwiązania wahały się od używania opublikowanych zadań, używania podtestów SRep z większych baterii językowych, tłumaczenia istniejących zadań na inne języki, lub projektowania zadań SRep od podstaw.

Długość zadań i elementy proceduralne

Liczba pozycji zawartych w zadaniach SRep została określona w 104 badaniach (73,75%). Najkrótsze zgłoszone zadanie SRep składało się z trzech pozycji, podczas gdy najdłuższe zawierało 68 zdań. Średnia długość zadań SRep wynosiła 32,26 (SD=15,29), z modą wynosząca 30.

Obecność pozycji treningowych została określona w 45 badaniach (31,91%). Pozostałe 93 (65,95%) badania albo nie używały pozycji treningowych SRep, albo robiły to, ale tego nie raportowały.

Informatyzacja zadań

W analizowanej bazie danych 64 badania (45,39%) - największa proporcja - nie określiły, czy komputer został użyty do administrowania zadania SRep. Dwadzieścia dwa badania (15,60%) raportowały informacje określające, że zadanie SRep było administrowane osobiście. Wreszcie, 52 badania (36,87%) jasno określiły użycie skomputeryzowanej wersji zadania SRep.

Czterdzieści osiem (34,04%) badań nie raportowało jasno, czy zdania w zadaniu SRep były nagrane wcześniej i odtwarzane, czy były czytane na głos. 30 badań (21,27%) używało pozycji SRep, które były czytane na głos, podczas gdy 60 badań (42,55%) raportowało użycie nagranych wcześniej pozycji, czyniąc to najczęstszym wyborem w badanej bazie danych.

Bodźce wizualne

Dwadzieścia siedem badań (19,14%) raportowało użycie jakiejkolwiek formy bodźców wizualnych w zadaniu SRep. Natura tych bodźców była zróżnicowana. Trzydzieści cztery badania (24,11%) określiły administrowanie zadania SRep przez prezentację PowerPoint.

Systemy punktacji

Badania w analizowanej bazie różniły się pod względem stosowanych systemów punktacji. Spośród przeanalizowanych badań, 36 badań (25,53%) raportowało używanie więcej niż jednego systemu punktacji. Dwudziestu troje badań (16,31%) nie miało jasno zidentyfikowanego systemu punktacji, chociaż wyniki zadań SRep były raportowane. Punktacja binarna oparta na identycznych powtórzeniach była najpopularniejsza, raportowana w 44 badaniach (31,20%). Punktacja binarna oparta na powtarzaniu struktury docelowej była druga pod względem popularności, raportowana w 31 badaniach (21,98%).

Wnioski i implikacje praktyczne

Problemy ze standaryzacją

Prawdopodobnie najbardziej znaczący obszar różnic dotyczy skomputeryzowanych kontra analogowych wersji zadania SRep. Choć intencja uczynienia zadania SRep bardziej angażującym dla dzieci w ten sposób jest przekonująca, rozwiązanie to może potencjalnie wprowadzać niepożądaną zmienność. Dostępne dowody porównujące te wersje zadań są niejednoznaczne (Banasik-Jemielniak i współpracownicy, 2023; Pratt i współpracownicy, 2022). Dlatego potrzebne są bardziej specyficzne badania do testowania tych założeń.

Problemy z raportowaniem

Dla każdej formalnej cechy SRep (z wyjątkiem języka zadania), którą autorzy rozważali, byli w stanie zidentyfikować podzbiór badań, w których odpowiednio jasne informacje na ten temat nie były raportowane. Dotyczy to zarówno cech, które mogą być uznane za relatywnie mniej ważne, jak i istotnych, podstawowych informacji, takich jak długość zadania w zdaniach.

Rekomendacje dla przyszłych badań

Sugerujemy, aby badania wykorzystujące zadania SRep bezpośrednio raportowały przynajmniej następujące elementy:

• Język zadania SRep

• Pochodzenie zadania SRep: bateria testów, opublikowane zadanie, zadanie stworzone przez autora zgodnie z wytycznymi Akcji COST IS0804

• Długość zadania SRep, obecność i liczba pozycji treningowych

• Gamifikowana komputeryzacja lub administracja osobista

• Użycie nagranych wcześniej kontra żywych zdań

• Informacje zwrotne przekazywane dzieciom

• System punktacji

• Surowe wyniki SRep (średnie lub procenty)

Ograniczenia i przyszłe kierunki

Główne ograniczenie przeglądu systematycznego to jego zakres. Autorzy skupili się tylko na publikacjach anglojęzycznych, które zawierały badania nad rozwojem językowym dzieci dwujęzycznych. Jednak zadania SRep mogą być używane w wielu różnych kontekstach, zarówno podstawowych, jak i stosowanych.

Dalsze badania są potrzebne do przetestowania tej sugestii. Badania te powinny obejmować zarówno bezpośrednie porównania, jak i meta-analizy wyodrębnionych, odpowiednio opisanych danych SRep.

Znaczenie dla praktyki

Nasz przegląd systematyczny rzuca światło na zróżnicowane wykorzystanie i raportowanie zadań SRep w badaniach nad dziećmi dwujęzycznymi. Nie tylko demonstruje szeroki zakres metodologii, ale także identyfikuje obszary, w których niespójności w projektowaniu zadań i raportowaniu mogą potencjalnie wpływać na interpretację wyników badań. Przegląd podkreśla potrzebę jaśniejszych standardów raportowania w tej dziedzinie.