Sau khi nước nhà giành được độc lập, tháng 9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết “Thư gửi cho các học sinh” nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Bức thư chỉ hơn 600 từ nhưng vừa thể hiện tình cảm, tâm huyết, niềm tin tưởng và hy vọng của Bác Hồ đối với học sinh, sinh viên cả nước, vừa nêu lên bản chất nền giáo dục của nước Việt Nam độc lập.
Các em học sinh,
Ngày hôm nay là ngày khai trường đầu tiên ở Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tôi đã tưởng tượng thấy trước mắt cái cảnh nhộn nhịp tưng bừng của ngày tựu trường ở khắp các nơi. Các em hết thảy đều vui vẻ vì sau mấy tháng giời nghỉ học, sau bao nhiêu cuộc chuyển biến khác thường, các em lại được gặp thầy gặp bạn. Nhưng sung sướng hơn nữa, từ giờ phút này giở đi các em bắt đầu được nhận một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam.
Trước đây cha anh các em, và mới năm ngoái cả các em nữa, đã phải chịu nhận một nền học vấn nô lệ, nghĩa là nó chỉ đào tạo nên những kẻ làm tay sai, làm tôi tớ cho một bọn thực dân người Pháp. Ngày nay các em được cái may mắn hơn cha anh là được hấp thụ một nền
giáo dục của một nước độc lập, một nền giáo dục nó sẽ đào tạo các em nên những người công dân hữu ích cho nước Việt Nam, một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của các em.
Các em được hưởng sự may mắn đó là nhờ sự hy sinh của biết bao nhiêu đồng bào các em. Vậy các em nghĩ sao? Các em phải làm thế nào để đền bù lại công lao của người khác đã không tiếc thân và tiếc của để chiếm lại nền độc lập cho nước nhà.
Các em hãy nghe lời tôi, lời của một người anh lớn lúc nào cũng ân cần mong mỏi cho các em được giỏi giang. Trong năm học tới đây, các em hãy cố gắng, siêng năng học tập, ngoan ngoãn, nghe thầy, yêu bạn. Sau 80 năm giời nô lệ làm cho nước nhà bị yếu hèn, ngày nay chúng ta cần phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu.
Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em.
Ðối riêng với các em lớn, tôi khuyên thêm một điều này: chúng ta đã đánh đuổi bọn thực dân, chúng ta đã giành được độc lập. Nhưng giặc Pháp còn lăm le quay lại. Chúng ỷ vào kẻ khác mạnh hơn mà gây sự với ta. Tất nhiên chúng sẽ bị bại, vì tất cả quốc dân ta đoàn kết chặt chẽ và một lòng chiến đấu cho giang sơn Tổ quốc.
Phải sẵn sàng mà chống quân giặc cướp nước, đấy là bổn phận của mỗi công dân. Các em lớn chưa hẳn đến tuổi phải gánh công việc nặng nhọc ấy, nhưng các em cũng nên, ngoài giờ học ở trường, tham gia vào các Hội cứu quốc để tập luyện thêm cho quen với đời sống chiến sĩ và để giúp đỡ một vài việc nhẹ nhàng trong cuộc phòng thủ đất nước.
Tôi đã thành thực khuyên nhủ các em. Mong rằng những lời của tôi được các em luôn luôn ghi nhớ.
Ngày hôm nay, nhân buổi tựu trường của các em, tôi chỉ biết chúc các em một năm đầy vui vẻ và đầy kết quả tốt đẹp.
Chào các em thân yêu,
Hồ Chí Minh (Tháng 9/1945)
Mở đầu bức thư, Bác đã vẽ nên bức tranh hồ hởi, phấn khởi của học sinh trong ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập, đồng thời bộc lộ tình cảm yêu thương mà Bác đã dành cho các em học sinh: “Ngày hôm nay là ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tôi đã tưởng tượng thấy trước mắt cái cảnh nhộn nhịp, tưng bừng của ngày tựu trường ở khắp các nơi. Các em hết thảy đều vui vẻ vì sau mấy tháng giời nghỉ học, sau bao nhiêu cuộc chuyển biến khác thường, các em lại được gặp thầy, gặp bạn. Nhưng sung sướng hơn nữa từ giờ phút này trở đi, các em được nhận một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam”. Và Bác khẳng định điều may mắn và vinh dự cho các em học sinh: “là được hấp thụ một nền giáo dục của một nước độc lập, một nền giáo dục nó sẽ đào tạo các em nên những người công dân hữu ích cho nước Việt Nam, một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của các em”. Qua đó, Bác nhắc nhở các em phải biết phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, cố gắng vươn lên trong học tập “để đền bù được công lao của người khác đã không tiếc thân và tiếc của để chiếm lại nền độc lập cho nước nhà”.
“Thư gửi cho các học sinh” là một tư liệu lịch sử, là di sản tinh thần vô giá không chỉ đối với ngành Giáo dục mà cho cả Đảng và Nhà nước ta; thể hiện tình cảm và tầm nhìn xa trông rộng, trí tuệ sáng suốt của Bác Hồ đối với sự nghiệp trồng người. Thực hiện lời dạy của Bác, 70 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, ngành Giáo dục nước ta đã đạt được nhiều thành tựu hết sức to lớn, góp phần giáo dục, đào tạo biết bao thế hệ học sinh trở thành những “người công dân tốt, người lao động tốt, người chiến sĩ tốt, người cán bộ tốt của nước nhà”; đưa đất nước ta với hơn 90% người dân mù chữ năm 1945 thành một nước có nền giáo dục phát triển như hiện nay. Sự nghiệp giáo dục đã đóng góp xứng đáng vào công cuộc giải phóng đất nước trước đây cũng như xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Tuy nhiên, soi lại những điều Bác dạy trong Thư cách đây 70 năm, bên cạnh những thành tựu rất đáng tự hào, hiện nay sự nghiệp giáo dục - đào tạo vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, chất lượng đạo đức và văn hóa của học sinh, sinh viên chưa theo kịp yêu cầu xây dựng đất nước trong giai đoạn mới. Nền giáo dục của ta vẫn chưa thoát ra khỏi tình trạng nặng dạy chữ, nhẹ dạy người, dẫn đến suốt ngày học sinh chỉ chúi đầu học chữ, hết ở trường lại đi học thêm ở ngoài hòng thi đỗ vào đại học. Thử hỏi, có chữ thậm chí nhiều chữ nhưng thiếu năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống; phiếm khuyết về phẩm chất, đạo đức, phai nhạt lý tưởng cách mạng, thiếu niềm tin vào Đảng và chế độ, vô trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội; xa rời thậm chí coi thường những giá trị đạo đức, văn hóa tốt đẹp của dân tộc..., rồi sẽ làm được gì để đất nước “sánh vai với các cường quốc năm châu”.
Lời dạy của Bác đã khẳng định cho chúng ta thấy rõ mối quan hệ và vai trò to lớn của thế hệ trẻ đối với tương lai và vận mệnh của đất nước. Trên con đường phát triển của đất nước, vẫn còn vô vàn những khó khăn, thử thách. Để xây dựng đất nước thành một quốc gia giàu mạnh, có nền kinh tế tri thức phát triển cao; xã hội dân chủ, công bằng, văn minh cùng tiềm lực quốc phòng hùng mạnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh mong mỏi các thế hệ tương lai của Việt Nam phải không ngừng cố gắng học tập, vươn lên tiếp thu những thành tựu khoa học-kỹ thuật tiên tiến của thế giới, có đủ khả năng đưa đất nước sánh vai với các cường quốc trên thế giới.
Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trải nghiệm sản phẩm ứng dụng sáng tạo tại Ngày hội Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia TECHFEST 2021 và Tuần lễ Đổi mới sáng tạo và Khởi nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh WHISE 2021 với chủ đề “Đổi mới sáng tạo, kiến tạo tương lai và phát triển các giải pháp công nghệ, ứng phó với đại dịch COVID-19 và phục hồi kinh tế năm 2021”. Nguồn: TTXVN
Trong thời đại hiện nay, thời đại sức mạnh của trí tuệ, khoa học - công nghệ và kinh tế - văn hóa đóng vai trò quyết định. Để Việt Nam “trở nên tươi đẹp”, dân tộc Việt Nam “bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu” như Bác Hồ mong muốn, đòi hỏi người Việt Nam phải có trí tuệ, khoa học công nghệ phát triển vượt bậc, có khả năng đi tắt đón đầu. Điều đó chỉ thành hiện thực khi chủ nhân của đất nước là những người có trình độ học vấn cao, có khả năng ứng dụng khoa học - công nghệ vào đời sống, đủ năng lực hòa nhập với trình độ văn hóa của thế giới. Do đó, hơn lúc nào hết, thế hệ học sinh hôm nay cần phải ra sức học tập, tu dưỡng trở thành người có tài và có tâm, đủ năng lực để xây dựng đất nước tiến kịp thời đại.
Năm 2019-2021, do dịch COVID-19, ngành Giáo dục đã bị tác động, ảnh hưởng rất nặng nề. Giáo viên, học sinh, phụ huynh học sinh gặp rất nhiều khó khăn cả về đời sống và trong hoạt động học tập, nhất là việc học trực tuyến trong thời gian dài ảnh hưởng không nhỏ đến kế hoạch tổ chức dạy và học, hoạt động của trường, lớp và sự phát triển của trẻ em. Tuy nhiên, với sự nỗ lực, cố gắng của cả hệ thống chính trị nói chung và ngành giáo dục nói riêng, các hoạt động dạy - học đang được tổ chức để phù hợp với tình hình thực tế. Chúng ta tin tưởng rằng, với tinh thần quyết tâm, đoàn kết đồng lòng, các thầy cô và học trò sẽ phát huy tốt truyền thống hiếu học, khắc ghi lời dạy của Bác Hồ kính yêu, thực hiện thành công các nhiệm vụ của năm học mới, góp phần xây dựng đất nước ta ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn như Bác Hồ hằng mong muốn.
Nhân ngày khai giảng năm học mới, suy ngẫm những điều chỉ dẫn quý báu cách đây hơn 70 năm, chúng ta càng thấm thía hơn quan điểm, tư tưởng của Bác Hồ về nền giáo dục chế độ mới; đồng thời cũng thấy rõ hơn thực trạng bất cập, yếu kém đang tồn tại. Từ đó, đòi hỏi toàn ngành, toàn xã hội phải đồng thuận, quyết tâm đề ra và thực hiện tốt các giải pháp nhằm đáp ứng những mục tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết đã đề ra. Sự nghiệp giáo dục - đào tạo thời kỳ hội nhập chỉ hoàn thành sứ mệnh cao quý khi đào tạo cho đất nước đội ngũ nhân lực thực sự “vừa hồng, vừa chuyên”; phục vụ có hiệu quả công cuộc xây dựng đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh.
1. Báo Quân đội nhân dân. (15/9/2021). 15-9-1945: Bác HỒ Gửi Thư Cho học sinh nhân Ngày Khai Trường đầu tiên. https://www.qdnd.vn. https://www.qdnd.vn/tu-lieu-ho-so/ngay-nay-nam-xua/15-9-1945-bac-ho-gui-thu-cho-hoc-sinh-nhan-ngay-khai-truong-dau-tien-671165
2. Văn Nhân. (04/9/2015). Suy ngẫm VỀ bức thư Bác HỒ Gửi Các Học Sinh Nhân Ngày Khai Trường đầu Tiên Của Nước Việt Nam độc Lập. Báo Lâm Đồng. https://baolamdong.vn/chinhtri/201509/suy-ngam-ve-buc-thu-bac-ho-gui-cac-hoc-sinh-nhan-ngay-khai-truong-dau-tien-cua-nuoc-viet-nam-doc-lap-2624531/
3. VietNamNet News. (29/8/2021). Thư Bác Hồ gửi học sinh nhân ngày khai trường năm 1945. https://vietnamnet.vn/thu-bac-ho-gui-hoc-sinh-nhan-ngay-khai-truong-nam-1945-770027.html